Có hay không cuộc chiến giữa Người và Máy trong thời đại chúng ta đang sống?
Mọi hoạt động của con người ngày nay đang b� ph� thuộc quá nhiều vào công ngh�, đặc biệt là những lời thuyết giảng v� công ngh� 4.0 đang là “mốt�. Nhưng, cũng như những th� “mốt”chóng vánh trong k� nguyên truyền thông, máy móc công ngh� có thực s� đem lại cứu cánh hạnh phúc cho xã hội loài người, hay ch� là những cuộc theo đuổi bất tận v� k� ngh�, phương tiện với tư duy hãnh tiến mù quáng?
Những nghịch lý t� hiện tượng th� trường tiền ảo, taxi Uber, Grab, xe điện cho đến lối sống ảo, báo chí, giáo dục, ứng x� văn hóa trong xã hội công ngh� được tác gi� phân tích thấu đáo, có ý nghĩa phản tỉnh mạnh m�.
"Sống trong thời viễn tưởng - Chuyện người và máy" là cuốn sách được tác gi� Nguyễn Vạn Phú viết trong gần 5 năm, tiếp nối cuốn Vàng và hai cô gái, với ý hướng xuyên suốt là giải toàn-cầu-hóa, thấu đáo ch� ra những bất ổn, phi lý, có phần hoang dã trong xã hội l� thuộc, sùng bái công ngh� máy móc và thông tin mà chúng ta đang sống cuồng quay.
Cuốn sách này không ch� giúp chúng ta nhận ra những tác động của công ngh�, k� nguyên s� đến cuộc sống của ta ra sao, mà còn có th� giúp chúng ta tư duy lại v� xã hội công ngh� đ� xây dựng một cuộc sống cân bằng và nhân văn hơn. ------------------- Nguyễn Vạn Phú là nhà báo uy tín; cây bút bình luận trên: Vietnam Investment, Saigon Times Daily, Vietnam News, Tuổi Tr� Cuối Tuần, Thời báo Kinh T� Sài Gòn.
Từng làm Tổng thư ký tòa soạn Thời báo Kinh t� Sài Gòn.
Tác phẩm đã xuất bản: Chuyện ch� và nghĩa (NXB Tr�, 1997), Tiếng Anh lý thú (NXB TPHCM, 2000), Năm điều cám d� giám đốc (NXB Tr�, 2005), Tiếng Anh theo dòng thời s� (NXB Tr�,2008), Vàng và hai cô gái (NXB Tr�, 2013).
Tác gi� Nguyễn Vạn Phú hiện là Tổng thư ký tòa soạn Thời báo Kinh t� Sài Gòn. Ông đã có hơn 20 năm làm báo, bắt đầu là t� Vietnam Investment Review t� lúc t� tuần báo tiếng Anh này được thành lập vào năm 1991. Sau đó ông chuyển sang làm cho nhóm báo Saigon Times, đầu tiên là thư ký tòa soạn t� báo tiếng Anh hàng ngày là t� Saigon Times Daily, rồi làm thư ký tòa soạn và tổng thư ký tòa soạn t� Thời báo Kinh t� Sài Gòn. Ông cũng từng gi� chuyên mục Business Beat trên t� Vietnam News trong vòng 10 năm. Ông là tác gi� và dịch gi� nhiều cuốn sách v� tiếng Anh và quản tr� kinh doanh.
Thi thoảng sau một loạt tiểu thuyết mình cũng muốn xen vào một quyển nonfic. Dù danh sách ch� khá nhiều nhưng mình ưu tiên đọc quyển này vì tác gi�, nhà báo Nguyễn Vạn Phú vốn là cây bút bình luận, phân tích kinh t�, và sau này là công ngh�, mình rất thích. Do l� công việc mình có ít nhiều liên quan nên mình theo dõi rất k� các bài viết của bác Phú, thậm chí học t� bác rất nhiều trong cách viết v� ch� đ� này. Nhà báo Nguyễn Vạn Phú có lối viết giản d�, giọng miền nam, và rất giỏi giải thích nôm na những vấn đ� kinh t� hay k� thuật phức tạp đ� đại chúng có th� hình dung, nắm bắt.
Quyển này là tập hợp các bài báo của NVP trong vòng 5 năm qua, với ch� đ� không ch� là công ngh� - Industry 4.0, s� trỗi dậy của robot và trí tu� nhân tạo, mạng xã hội và th� giới ảo, nền kinh t� chia s� - mà còn có giáo dục và kinh t�.
Có th� d� dàng nhận ra quan điểm của tác gi� v� công ngh� là "hăm h� với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thì c� hăm h� nhưng đừng b� quên yếu t� con người". Tác gi� nhiều lần gắn những thay đổi mà công ngh� mang đến cho con người với xu hướng toàn cầu hóa trước đây, khi các công ty mang nhà máy đi khắp nơi đ� tận dụng ưu th� nhân công giá r�, khiến công nhân trong chính các quốc gia đó khốn đốn vì mất việc làm. Điểm tương đồng nằm � ch�, với toàn cầu hóa, người nông dân s� rời quê lên ph�, vào nhà máy làm công nhân. Nhưng những người � các quốc gia mang nhà máy đi khắp nơi đó thì sao? H� s� mất việc, và thật đơn giản và lý thuyết khi nói h� s� phải t� nâng cấp mình, tìm công việc khác tốt hơn, cao hơn, thoát kiếp công nhân. Đâu phải ai cũng có kh� năng đó, và đâu phải ai cũng muốn rời nhà máy đ� vào văn phòng?
Tương t�, những công nhân gi� đây s� mất việc vào tay robot và ta cũng không th� buộc tất c� bọn h� phải retrain đ� đáp ứng các nhu cầu công việc mới. Tác gi� kết luận chúng ta "đang xây dựng một th� giới méo mó và đang dùng máy điện thoại di động đ� làm phẳng nó"
Tác gi� cũng nói nhiều v� mặt trái của công ngh�, đặc biệt là các ứng dụng trong nền kinh t� chia s�, chẳng hạn như Uber. Ý tưởng “đi chung xe� một thời được ca ngợi như là đột phá song ngày càng cho thấy nó đã đi trật chìa. Người ta đâu có đợi có ai cùng đường với mình đ� cho đi nh�, mà vận hành như một hãng taxi thực th�. Hãy đọc quyển này đ� biết vì sao Nguyễn Vạn Phú thẳng thừng gọi Uber là “mô hình b� tắc vì thiếu tính người�, v� “quảng cáo ba trợn thời trí tu� nhân tạo� hay có cách nào “nhảy khỏi vòng kiềm tỏa của Facebook� không.
Bản thân mình là người đam mê công ngh� và thực s� hay nghĩ v� mặt enjoy nó hơn là những hậu qu� nó gây ra cho những người không may mắn được hưởng lợi t� nó. Nguyễn Vạn Phú thì mong muốn cách mạng công ngh� phải mang tính bao trùm, không ai b� b� lại phía sau. Mình khoan khoái và hài lòng với việc mỗi sáng thức dậy việc đầu là xem điện thoại, check 1 loạt noti mạng xã hội, lúc ăn sáng uống cà phê thì kịp đọc báo, t� chức công việc qua Messenger, lướt vài cái mail. Chiều thì ung dung gọi Grab, ngồi sau lưng tài x� cũng vừa kịp đặt vé xem phim, thanh toán luôn bằng ví mobile. Mình rất ít nghĩ đến những chuyện những người b� công ngh� b� lại phía sau, và tin rằng nhiều người tr� cũng vậy. Vậy ai s� lắng nghe lời kêu gọi cách mạng 4.0 bao trùm, không ai b� b� lại phía sau đây?
Cũng tạm tạm thôi ch� không có gì xuất sắc lắm. Mình thấy có bạn recommend thì mình đọc. Một s� điểm rút ra: - Thời đại Internet, mọi th� đều có th� tra cứu rất nhanh bằng điện thoại. Vì vậy việc học thuộc lòng như giáo dục truyền thống của Việt Nam là điều không cần thiết, cần phải thay đổi. Hiện nay quan trọng là làm sao giải quyết vấn đ� ch� không phải là học thuộc các định nghĩa, công thức như trước gi� vì việc đó ch� cần google vài giây là ra. - Các nước tiên tiến h� đã xem xét đến việc tích hợp môn, kiến thức. Ví d� như giải thích học truyền âm, cộng hưởng, giao thoa vào dụng c� nhạc đàn gì đó. Ch� không tách biệt một phần. - Xem lại giáo trình còn phù hợp không? Như thời buổi này học tin học thì học như th� nào? Các bé s� dụng máy tính rào rào thì các giáo trình cũ có còn phù hợp không?
Sách nói v� nhiều đ� tài, t� chuyện khoa học viễn tưởng đến những suy nghĩ, hình dung v� tương lai, t� blockchain cho đến mạng xã hội,... Người viết đưa ra thông tin, cũng như cách nhìn v� những s� kiện, vấn đ� khá là "d� chịu", không mầu mè, hoa lá h�. Sách cũng không đòi hỏi kiến thức cao siêu đ� có th� đọc, hiểu vấn đ�.
Tác gi� bàn v� khá nhiều ch� đ� t� vĩ mô đến vi mô. Tuy nhiên sách được viết t� 2017 nên có nhiều th� hơi lạc hậu so với hiện nay. Có một s� d� đoán trong sách và đến hiện tại mình thấy cũng khá đúng.
Đồng tình v� hàm ý khái quát của bài viết nhưng những dẫn chứng được đưa ra đ� phân tích không đ� sức thuyết phục và đôi lúc cảm thấy những dẫn chứng đó không đ� logic.