Saroj Aryal's Blog / en-US Fri, 24 May 2019 10:10:22 -0700 60 Saroj Aryal's Blog / 144 41 /images/layout/goodreads_logo_144.jpg /author_blog_posts/18382145-- Fri, 24 May 2019 10:10:22 -0700 दिव्याञ्जली - रचनागर्भ /author_blog_posts/18382145-- हावामा लहरिरहने तिनै पातहरुसँ� गुनगुनाउदै दि� बित्यो � “तिमीले बचपनमा जे कल्पेक� थियौ त्यो पुरा गर्न� बेला भयो�, फुरुङ्� जीउलाई हृदयले सुटुक्� भन्य� � जे कुरामा मलाई प्रे� �, त्यसबारे मैले जिन्दगीमा कहिल� पन� दु� पट� सोचि� � बच्पनम� हृदय भित्� गढेक� बी� सायद अब टुसाउन खोज्दै थियो � सूर्यअस्तसँग� आइप्या� हातम� लिएर बेडम� बसेँ, मलाई कथ� लेख्नु थियो � पहिल� वाक्� यसरी ज्वारभाट� फोरे� निस्कियो की लाग्यो, यो मेरो वाक्� नै होईन �
“प्रेम भ्रम हो भन� जिन्दगीमा यो भन्द� मिठो भ्रम अर्क� छै� � प्रे� पर्माहात्मको पवित्र उपहा� हो भन� यो भन्द� पवित्रतम उपहा� अर्क� छै� ।�
मलाई अहिल� पन� उस्त� लाग्� � सायद पहिल� वाक्� पूर्वी� दर्शनक� सा� हो, उल्ट्याए� लेखिएक� � दोस्रो, जिजस क्राईस्टको वच�, मेरा शब्दहरुम� निस्किएक� हुनुपर्छ � पहिल� वाक्यल� ध्यानक� उचाई बोल्� � दोस्रो वाक्यल� प्रेमक� गहिराई भन्द� पन� गल� नहोल� � � साथसाथ� अन्तिम वाक्� पन� लेखिदिएँ �
“जागरण स्वतन्त्रत� हो भन� अस्तित्वमा यो भन्द� मिठो स्वतन्त्रत� अर्क� छै� � जागर� पर्मात्माक� पवित्र उपहा� हो भन�, यो भन्द� पवित्रतम उपहा� अर्क� छै� ।�
तसर्� यो प्रेमदेखी जागरणसम्मक� कथ� हो � भ्रमदेखी स्वतन्त्रत� सम्मको कथ� हो � मैले प्रेमक� कथ� लेखेभन� त्यो समाधीसम्म नपुगी सकिदैन भन्न� सायद मेरो अहिलेसम्� नजन्मिएक� आत्माल� देखेको थियो �
शब्दहर� एक्ल� एक्ल� निस्किएनन्, वाक्यक� रुपम� निस्कि�, अनुच्छेदको रुपम� निस्कि�, सा� दि� लगातार लेखे� � अचम्� ! मेरा वाक्यहरु हृदयको गहिराईबा� निस्किरहेक� थि� अलिकती यौवनको � अलिकती दर्शनक�, अलिकती धर्मको भन� बोके� �
“तेश्र� भेटम� मैले उसको ओठ चुमिदिएँ � मानव ओठको गरिम� देखाईदिए� �
सि� सि� झरी पर्द�, त्यही� चिल्लो टेबल, टेबल माथि गमलामा झुन्ड्याईएका त्यही� डालिया फू�, हाम्रो तेस्रो कफ� �
“दिनदिनै झनझन राम्री कसरी हुन्छे ?� सोधि� �
पाछाडी चुल्ठो पारे� बाँधीएक� कपाल झन� काला देखिन्थे, झन� घन� देखिन्थे �
“तपाईं � ब्या� बो� रै�", झुकेका नज� उठाउँद� उसले भनी �
मसँग उत्त� थिएन, अतिक्रमढ मैले गरेक� होईन, ओठ मेरा भएपन� चुम्ने उन� भागवान हु�" भागव� गीताको सार्, मलाई भन्न� मन थियो तर भनिन ।�
पहिल� सा� दि� कँहासम्म लेखेको थिएँ मलाई या� पन� छै� � तर किताबक� त्यो अं� जसरी निस्कियो, प्रकाशी� कृतिमा उसरी नै � � मैले सम्पाद� गर्न जरुरी ठानि� � एउटा घर, एक्ल� जी�, खानपिन � निद्रा बिनाको सा� दि� � ऐन� हेर्दा झसङ्� भए� � अनुहार भरी बिबिरा, डार्� सर्क� आएको, शरी� एक अँ� घटेक� जस्त� �
“मरिन्छकी क्याहो�, बिचा� आउ� थाल्यो � अलिकती खानपिनमा, अलिकती निद्रामा फर्केँ � एक्ज्यामको अघिल्ल� दि� जसरी तयारी गरिन्छ, अब त्यसरीनै लेख्� थाले � एस� चा�, � घण्ट� सुते�, दिव्याञ्जलीकै काखम� निधाएर � अर्क� दश दिनम� कथाल� पहिल� चरणक� पूर्णत� पायो � कथ� कँहा सुरु हुन्�, कँहा सकिन्छ, कथाल� कँहा बिस्रा� लिन्�, अब मलाई थाहा थियो � नक्स� तयार भो, जग खनिय� � अलिकती कथ� बुनियो पन� � सुरुको सा� दि� मात्� पन� होइन, सायद सत्र दिनक� नै मैले फेरी सम्पाद� गरिन �
जग बसेपछि पिल्लर � वा� उठाउ� अलिकती सह� हुन्� सायद � पात्रहरु अचम्मसँग आत्मवा� हुदै गए � जब पात्रहरुले खुट्टा टेक्छन, लेखकले धेरै जो� गरिराख्न� पर्दैन, उनिहरु आफ्न� बाटो हिड्� थाले � एउटी आमाक� भर्ख� हिड्� सिकेका लालाबाला जस्त�, उनिहरु परपर क्षितीजसम्� भाग्� खोज्छन� � आम� पच्छ्याइरहन्छी� � लढ्न� लागे मात्� समाउछिन् � उसरी नै मैले पात्रहरुला� हुर्क्याएक� हु � गाहारो हुन्� नै � पात्रहरु भेडाको बथान जस्त� पन� हुदैनन� � उनिहरु बाख्रा जस्त� हुन्छन�, कोही भीरतर्� लाग्ने, कोही अगाडीको दु� खुट्टाले रु� चढ्न खोज्ने, ससान� पाठापाठीहर� आफुलाई बायुपङ्खी घोँड� भन्ठान्न� �
मैले प्रे� लेख्� सुरु गरेक� थिएँ � कथाक� पत्र भित्� पत्रहर� थपिद� गए � कथाल� उचाई लि� थाल्यो, कथाल� गहिराई लि� थाल्यो � सपनाहर� लेखि�, बियो� लेखियो, यात्रा लेखियो, सतोरीहर� लेखि� � अनुसन्धा� दुबै तर्फ भो, अन्त� मनमा, बाहि� मनमा � कथ� जमी� देखी आकाससम्म पुग्यो, समाधी पन� लेखियो � अब मात्� मलाई ज्ञा� भो, मैले मजाकमजाकमा आधुनिक मानबको चेतनाक� एउटा विस्त्रि� रुपनक्सा लेखिदिएँ � जमीनलाई आकाससँ� लगेर टासिदिएँ �
लेखा�, मानब अचेतनाको यात्रा हो � आफ्न� दिमागक� खेतबारीमा हराउदा हराउदै लेखक अस्तित्वको दिमागक� बगरहरुसम्म पन� पुग्� सक्छ, मलाई बो� हुदै थियो � अनौंठा सपनाहर� आउँद� थि� � � आफ्न� चित्तक� गहिरतम� सत्यहरुक� साक्षात्का� गर्द� थिएँ � असोजको दिनहरुमा कथाल� पूर्णत� पायो � कार्ति� मंसिरक� सम� मैले आफ्न� गाँउमा बिता�, फूर्सतमा बिता� � आफ्नाहरुको आँगनमा बिता� � कथालाई पन� अलिकती आराम दिएँ, अलिकती अवका� दिएँ � तिहा� लगत्तै � फेरि दिव्याञ्जलीको काखम� फर्किए� � सोचेको थिएँ यात्रा सकिय�, तर अर्क� चरणक� तिर्थयात्र� अब मात्� सुरु भो � कथालाई सुल्टो पढेँ, एक पट� उल्ट� पन� पढेँ, मजाक गर्न मैले जिन्दगीबा� नै सिकेको हु� � कथालाई पछाडिबाट पढ्न सक्नेहरुले नै कथ� सम्पाद� गर्न सक्छन्, एउटा रहष्� यहां खोलिदिन्छु �
घर ढलान गरेपछि लाग्� अब सकिय�, तर उत्तिन� बेला ठेकेदारल� भन्छ, मूख्� का� � अब सुरु हुन्� �
लेख्नु भन्द� श्रमसाध्� � सम्पाद� हुदोरहेछ � कथ� लेखाईल� तपाईको हिम्मतको परिक्ष� लिन्� � सम्पादनल� तपाईँक� धैर्यताक� � कम्प्यूट� साइन्स पढ्द� गरेक� ज्या�, एउटा सेमिकोलो� सम्म पन� चा� पट� हेर्� खोज्ने � बच्प� देखिको पढाई अब का� आय� � एल्गोरिद� बनाए, फ्लोचार्� बनाए, ईन्टिटी रिलेसन्सिप डाएग्राम बनाए � पात्रहरुला� एकअर्कासँग जोडे�, सम्बन्� हेरे � किताबम� कत� हिंस� � आए� ? फेरि फेरि नियाले� � मलाई सकेसम्� सूक्ष्� हिंस� पन� लेख्नु थिएन � मनुष्यको चेतनालाई हानी गर्न� कुरा मलाई कुनै पन� सर्तमा मान्� छै� � � अन्तिममा हेरे, कुनै पात्रलाई मैले� अलपत्र मा � छाडि� ? कथ� सुरु हुदा भन्द� कथ� सकिद� मेरा पात्रहरु घाटामा � परेनन् ? आफैल� जन्माएको पात्� थि�, मेरो मुटु उनिहरुको लागी धड्किन्थ्य� नै जसरी गर्भका बच्च� आमाक� मुटुसँगै धड्किन्छन् �
हृदयले एक ठांउमा पन� सम्झौत� गर्न जाने�, तब कठिन भो � त्यसमाथी, आकासको एक टुक्रा इन्द्रधन� कथाम� झुल्किएक� थियो �
बिज्ञा� � हृदयला� समेटेर परमात्मा सम्म पुर्याउन�, बा�, बाख्रा � सागलाई सकुश� खोला तार्नु जस्त� नै रह्य� � कथाल� काचुली फेर्दै गय�, आफ्न� गर्भबा� फेरिफेरि निस्कियो � परिक्ष� लेखकको मात्� लिइए�, लेखक� पन� लिइय�, प्रश� पिडा सायद पात्रहरुला� पन� भो � भाषाको गहिर� ज्ञा� मलाई कहिल� पन� थिएन � � सायद त्यही कम्जोरी मेरो लागी वरदा� पन� बन्न पुग्यो � मेरो हृदय जसरी धड्किन्छ मैले उसरी नै लेख्� पाएँ, जमीनक� भाषामा, गुरुत्वक� भाषामा, तब यो नितान्� भावबाट लेखिएक� कथ� हो � कथाक� बाहिरी बुनावटमा कत� गाँठागाँठी देखि� सक्छ � आकासला� जमिनसम्म तान्दा तान्दै कहिकतै नआएक� पन� हु� सक्छ � बढिन� एब्स्ट्रया� भय� की भनेर यो कथालाई गाली गरिदिनुहोस� �
सम्पादनक� आफ्न� पत्रहर� रह्य, आफ्न� चरणहरु रह्य � अब कथाक� भा� कुनै एउटा लाईनमा पन� अपूर्ण छै� भन्न� भरोश� आएपछ� मात्रै � रोकि� �
पौससम्� आईपुग्दा रोमनमा लेखिएक� एउटा पान्डुलिपी तयार भो � बाबाला� पढ्न दिएँ, उह� मौ� हुनुभो � लगातार दु� पट� पढ्नुभ� � सायद मनमन� उग्र्याउनु भो पन� � अब मात्� मेरे मनमा अलिकती इक्ष� जाग्यो, प्रकाशी� गर्न� � आषाण को दिनदेखी मैले सोच्� सम्म भ्याएक� रहेनछु � � एकोहोर� हुदै गए� � नेपालीमा टाइप गर्न� मलाई कत्त� मन थिएन, कसैलाई दिनु मेरो हृदयले माने�, � यो कथाप्रती बढिन� सुरक्षात्म� हुदै थिएँ � मेरो हृदय च्याते� सार्वजनि� स्थलमा राखिदिएक� जस्त� हुन्� जस्त� मात्रै मलाई लाग्यो � परिवारबा�, साथीहरुबाट सा� सहयोगक�, समर्थनको हौसल� पाएपछि, अलिकती मो� मा पर� � छाप्नु चा� पर्छ भन्न� सम्म लाग्यो �
कथासँगको बाहिरी अल्मल्याईम� मैले आफ्न� ब्यक्तिग� बिकासलाई थाती राखेको थिएँ � तर सायद सम� हुंर्कदै थियो कुनै अर्क� सत्यको साक्षात्का� गर्न � माघसम्� आईपुग्दा मलाई आफैमाथ� अपुर्व भरोस� आय� � लागेको थियो मैले कथ� लेखे�, सायद कथाल� पन� मलाई लेखेको रहेछ, एउटा समाधीको घटना मम� घट्य� � लगत्तै अर्क� घट्य�, मलाई आत्मानुभ� भय� � अस्तित्वको चेतनासँगको सिधा साक्षात्का� पछ� अब मम� पन� एउटा आत्म� जन्मिय� � लागेको थियो दिव्याञ्जलीला� मैले जन्माए तर उनको काखम� � पन� जन्मिएको थिएँ � बिहा� उठेर एउटा पेन्टिगं बनाए “द ब्लेस्� वान�, फेसबुकमा टासिदिएँ � अब � आफ� नै फूलभन्दा कमलो थिएँ, हातम� पुस्तक थियो, के सम्हाल्न�, कत� सम्हाल्न� भो � तपाईँलाई आम� � छोरा एकैचोट� जन्मिएको अनुभ� � ?
साथै अर्क� झन्झ� � माथी आईपुग्यो � कथ� भर्ख� सकिएको � तर समाधीको पाटो फेरि दोहोर्याउन� पर्न� भो, लाग्यो �
एक हप्तापछि किता� पल्टाउदा मेरो खुसीको सिमा नै रहेन � � किताबम� केही गल� देखियो, � मसँग अब धेरै शब्द नै रह्य � जिन्दगीमा जत� शब्द सिकेको थिएँ, यो किता� लेख्नुमा नै ठिक्� खर्चिएको रहेछ� � सायद सूर्यद� अगिन� दुईचार वट� किरणसँगक� मुठभेडकै भरमा मैले सूर्� लेखिदिएँ � भोगा� � शब्द एक� � पक्क� पन� होईनन् तर सबैभन्दा नजिकको शब्दमा बोलिने हुन्, लेखिने हुन्, त्यो थियो नै � एक �, समाधीका आँखाबा� हेर्दा समाधीको बारेमा जे लेखेपन� गल� हुदै� � समाधी अन्तिम स्विका� हो, बिरोधक� भाषा नै जान्दै� � दोस्रो, हिड्दा हिड्दै धर्ती सकिन्छ � के लेख्नु � हुँदाखाँदाको जिन्दगी, भर्खरै भत्किएको, अब कसरी सम्हाल्न� ? कथाक� प्रवाह नबिगारिक� बर� अर्क� एउटा अनुच्छेद थपिदिए�, कक्ष� पाँच पढ्नेहरुको भाषामा, त्यो ब्राकेटम� राखेकोछु � नितान्� निजी अनुभ� हो, कुनै दि� कुनै बुद्धपुरुषको, कुनै बोधिसत्वाक� हातम� किता� पर्य� भन� आफ्न� परिच� दिनलाई मात्रै �
साथसाथ�, यी वाक्� माथी अलिकती ध्या� गर्नुहोस� �
“उसक� हृदयला� सायद त्यही चट्ट्याङ्ल� हानेको थियो � जसले कविरला� हान्यो, जसले फरिदला� हान्यो ।�
हान्� नै ! हेर्दा सामान्� वाक्�, कुनै भक्तको लागी उत� सामान्� नहोल� �
शब्द लेखि�, बालकका जस्त� � रोमान्� लेखियो, वैरागीको जस्त� � भा� लेखियो,
सन्यास लेखियो, अचेतना लेखियो, मनोबिज्ञान लेखियो, चेतन� लेखियो � जिन्दगीले सिकाएक� मजाक कँहिकत� नछुटाई � तब दिव्याञ्जली, एउटा पुरा� बन्न पुग्यो, एउटा शास्त्� बन्न पुग्यो � समयक� मागभन्दा अल्ल� पहिलेन� सायद �
घटनाहर� घट्द� गए, धेरै बोधहरु सँगसँग� आए � अब � सँ� एउटा आँखा थियो, मुटुको आँखा, जसको ज्योतिमा � चिजहरुको अन्तरआत्मा हेर्� सक्थ� � जसरी सुनारल� कुनै ढुगाँसँग घोटे� सूनलाई चेकजाँ� गर्छ, त्यसरीनै � आफ्न� मुटुसँ� घोटे� � अनेकअनेक चिजहरुसँ� परीक्षण गर्न थाले � पुस्तकला� पन� छिट्टै हुर्किने, छिट्टै छापिने रह� नहुद� हो सायद � चैतसम्� आईपुग्दा नौ� महिन� पूरा भो � पुस्तकले आफ्न� सा� फेर्� थाल्यो, मेरो नै धड्कनम� धड्किनुपर्ने अब उसको जरुर� रहेन � सबैभन्दा कान्छो वाक्�, एक किसिमल� सबैभन्दा बृद्� वाक्� थपिदिए �
“ईना� जमीनम� खनिन्छ, पानी जमीनबाट� रसाउ� यधपी ईनार जमी� होईन, जमीनबिहिनता हो ।�
अन्त�: किता� सकिदासम्�, � लेखक रहिन � पाठक थिएँ, प्रेमी थिएँ � प्रेमक� क्षणहरुम�, मैले कथाक� चेतनाक� एउटा ग्रा� पानामा खिचे� � बा� बा� पढिरहद� मेरो मुटुले एउटा नय� शब्द बनाय� “हेप्रुब्ड�, मत्ल� ? “हार्ट� + “एप्रुभ्ड�, मुटुले अनुमोद� गरेक� �
मैले दिव्याञ्जलीला� जन्माएको थिएँ, उनले मलाई जन्माई� � यो पारस्परि� सम्बन्� रह्य� �


बैसा� �, २०७५
सरोज अर्याल

posted by Saroj Aryal on May, 24 ]]> /author_blog_posts/18382143-on-writing Fri, 24 May 2019 10:01:00 -0700 On Writing /author_blog_posts/18382143-on-writing I’d go a little further and say its a pilgrimage coz it helps on cutting karmas from unknown times, from unknown upadhros.
If you write honestly, if you cut a way through your unconsciousness, you may find yourself traversing through the universal mind, universal unconsciousness as well.
While it’s highly rare, two people write the same thing at once, it cannot be called impossible.
Everyone has a different set of layers in their mind, of personal lives, thoughts and everything but the overall unconsciousness is the same for everyone. Every personal experience, every personal memory dissolve there.
So, if you write without anything interfering, not even your breathe and your heartbeat, you would be writing the same thing Buddhas experienced, the enlightened ones realized. But since words are interference already, writing what Buddhas saw is impossible. Only an empty mind can approve that, only eyes can approve that.
Words ? words are not of that world.
Experiencers are nobler than writers.
The ideal poet would live poetry, the ideal novelist would live a novel, not write them. Their approach is of the soul, the everythingness, or say the nothingness.
Mind observes everything, feels them too. But often these experiences are better understood worldly when they are scraped with the knowledge we gained on day to day basis.
Thus, writers write.
And
It’d poetry If it’s more interfered by the heart.
It’d be a scary story, if it’s more interfered by the overall unconsciousness.
It’d be a work of compassion, if it’s interfered by intelligence or by the conscious mind
And, Buddhas share!
It’s like an internship, without which, a student’s degree is not complete. Existence continuously lures them to share what they have realized one way or the other.
OR,
They become the whole existence, It’d be ugly for them to not water dying flowers around.
That way, scriptures and purads are born, Bible and Quarans are born.
In short,
A writer is a traveler.
And there is nothing he travels but his own soul, the mind and the subtle mind-like realm of this vast existence.

posted by Saroj Aryal on May, 24 ]]>