M���nh Kim -- V��i l��t c���t bi k���ch trong ���Vietnam: An Epic Tragedy, 1945-1975���
���n
***
Kh��ng c�� c��u ch��� m�����tm�� v�� h��nh ���nh �����m ch���t v��n h���c nh��A Bright Shining Lie(1989)c���a Neil Sheehan; kh��ng l��m nh���c �����u v���i kh���i l�����ng t�� li���u ng���n ng���n nh��Deathof a Generation: How the Assassinations of Diem and JFK Prolonged the VietnamWar(2003) c���a Howard Jones, v�� c��ng kh��ng nhi���u chi ti���t �����n m���c th���ath��i nh��Hue 1968(2017) c���a Mark Bowden, quy���n s��ch d��y c���mg���n 1.000 trang -Vietnam: An Epic Tragedy, 1945-1975 -c���anh�� b��o-s��� gia ng�����i Anh Max Hastings (NXB Harper Collins ph��t h��nh ng��y16-10-2018) l�� nh���ng c��u chuy���n ���r���t ng�����i��� v�� ���r���t �����i���, �������c thu���t t��� nhi���uph��a, ��� c��� ly r���t g���n���
Kh��ng m���c v��o ���t�� duyph���n chi���n thi��n t������ nh�� trong nhi���u quy���n s��ch ho���c phim t��i li���u v��� cu���cchi���n Vi���t Nam c���a gi���i nghi��n c���u M���,Vietnam: An Epic Tragedyghil���i nh���ng c��u chuy���n s���ng �����ng nh��ng bi th���m v���i s��� bi���n d���ng nh��n t��nh c���a m���tcu���c chi���n kh���ng khi���p nh�� v���n d�� b���n ch���t chi���n tranh.
V���i t�� c��ch ph��ng vi��nchi���n tr�����ng (v�� l�� m���t trong nh���ng ng�����i n�����c ngo��i cu���i c��ng r���i S��i G��n tr��nchi���c tr���c th��ng v��o nh���ng ng��y di t���n th��ng 4-1975), Max Hastings c�� c��i nh��nnhi���u chi���u �����t trong t���m quan s��t v���i kh��ng gian r���ng.
G���n nh�� ch���ng s��� ki���nn��o �������c mi��u t��� m���t ph��a. C��i g���i l�� chi���n th���ng ���l���ng l���y n��m ch��u, ch���n �����ng�����a c���u��� ��i���n Bi��n Ph���, d�����i ng��i b��t Max Hastings, c��ng �����y t���n th���t c��ngnh���ng x��i l��� tinh th���n c���a l��nh B���c Vi���t.
Ghi l���i l���ch s��� m���tcu���c chi���n m���t c��ch kh�� ���c��n b���ng���, Max Hastings ���� ���b���n��� v��o m���i m���c ti��u. ��ngcho th���y Ph��p b��m v��u trong th��� thua nh�� th��� n��o; ��ng nh���c l���i ch��nh s��ch v��chi���n l�����c sai l���m c���a M���, ��ng thu���t l���i t��nh tr���ng tham nh��ng c���a VNCH v�� ��ngk��� l���i s��� t��n b���o c���a du k��ch Vi���t C���ng l���n binh l��nh B���c Vi���t���
Vietnam: An EpicTragedykh��ng ��i theo motif���l���i nguy���n cu���c chi���n��� m�� nhi���u quy���n s��ch tr�����c ���� m���c ph���i. Max Hastingskh��ng m���t th���i gi��� cho nh���ng ���t��� v���n��� quen thu���c: t���i sao v�� nh�� th��� n��o. Thay v��o ����, ��ng l���t t��� di���n m���o man r��� c���achi���n tranh.
G���n nh�� kh��ng k��� l���i nh���ng c���nh g��o th��t ph���nchi���n ch���n �����ng n�����c M���, Max Hastings ����a ra h��nh ���nh ���m���t ph��� n��� b��� ch��m ch���tb���i b�� c�� hai con ��i l��nh VNCH���, ho���c ���m���t ng�����i ����n ��ng b��� (du k��ch) ch��ns���ng, m���m g��o l��n li��n t���c ���T��i s���p ch���t! T��i s���p ch���t!���, tr�����c khi ti���ng lath��t c���a ��ng ch��m m���t b��n d�����i g�� �����t���. Max Hastings c��ng mi��u t��� ���m���t ng�����ikh��c b��� (du k��ch) gi���t ch��� b���i ��ng nh���u v���i m���t c���nh s��t �����a ph����ng������
Cu���c chi���n kh��ng ch���c�� c��c chi���n d���ch t��m di���t c���a l��nh M��� m�� c��n c�� nh���ng cu���c kh���ng b��� khi���p �����mc���a Vi���t C���ng.
T��� 1957 �����n 1960, c�������n 1.700 vi��n ch���c S��i G��n v�� c��c t���nh ���� b��� gi���t. Th��m 1.300 ng�����i n���a b���gi���t trong n��m 1961. Con s��� kh���ng b��� ��m s��t vi��n ch���c ch��nh quy���n mi���n Nam t��ngv���t l��n 2.000 ng�����i v��o n��m 1963 (trang 151)���
V�� trong khi h��ng ng��l��nh tr��ng VNCH �������c mi��u t��� l�� thi���u tinh th���n k��� lu���t th�� qu��n l��nh Vi���t C���ngc��ng x���y ra kh��ng ��t r���i ren. Nam Kinh, m���t ch��� huy �����a ph����ng ��� mi���n T��y Namb���, n���i ti���ng c�� t��i nh��ng nghi��m kh���c, ���� b��� b���n v��o l��ng b���i m���t trong nh���ngng�����i l��nh c���a m��nh do t���c gi���n khi b��� ng��n c���n k���t h��n v���i m���t g��a ph��� xinh�����p. Thanh H���i, m���t ch��� huy kh��t ti���ng c���a Vi���t C���ng, c��ng ���vang danh thi��n h������v���i t���t nh���u nh���t v�� g��i g�� (c�� l���n m�� v��o m��ng c���a v��� m���t ng�����i kh��c) (trang151)���
Kh��ng ch��� thu���t l���im��u thu���n trong gi���i ch��nh tr��� M��� v��� ch��nh s��ch �����i v���i cu���c chi���n, MaxHastings c��n mi��u t��� chi ti���t b���c tranh kh���n kh�� c���a x�� h���i mi���n B���c, m�� nh�������i t�� qu��n �����i Li��n X�� Yury Kislitsyn mi��u t���: ���Ng�����i (B���c) Vi���t ��n m���i th���bi���t di chuy���n tr��� xe t��ng; m���i th��� bi���t b��i tr��� h��ng kh��ng m���u h���m, m���i th���bi���t bay tr��� B-52��� (trang 368).
C�� nhi���u chi ti���t li��nquan x�� h���i mi���n B���c tr�����c nay ��t �������c k��� trong nh���ng quy���n s��ch v��� cu���c chi���nVi���t Nam. M��a h�� 1961, mi���n B���c l��m v��o t��nh tr���ng ����i nghi��m tr���ng, �����n m���cx���y ra bi���u t��nh v�� d���n �����n m���t v��� �����t kho th��c; r���i ng�����i d��n �����ng ����� v���i qu��n�����i; v�� th��ng 8 th�� x���y ra v��� �����t m���t nh�� m��y s���n xu���t xe �����p. Th���m ch�� c�� m���tv��� �����t bom ��� ����ng Anh ho���c m���t v��� n���i lo���n c���a qu��n �����i �����a ph����ng (trang 148)���
Vietnam: An EpicTragedyc��ng k��� l���ichi���n d���ch vi���n tr��� v�� kh�� l���n ng�����i c���a Li��n X��, c��ng nh�� ch��nh s��ch �����u d��y���gi���a Trung C���ng v�� Li��n X�� c���a B���c Vi���t, khi���n S��� qu��n Li��n X�� ph���i ���cay �����ngb��o c��o v��� Moscow v��o th��ng 3-1967���, r���ng ���chuy��n gia qu��n s��� c���a ch��ng ta l��m vi���ctrong m���t m��i tr�����ng c���c k��� kh�� kh��n, th�����ng b��� l��m t���i t��� h��n b���i c��c �����ng ch��Vi���t Nam������.
Trong nhi���u tr�����ngh���p, B���c Vi���t th�����ng c��� t��nh b��o c��o ch���m c��c v��� b���n r��i m��y bay M��� v�� khichuy��n gia Li��n X�� �����n hi���n tr�����ng th�� m���i th��� c�� gi�� tr��� ���� b��� d���n ��i m���t c��ngv���i c��c chuy��n gia Trung Qu���c.
S��� tr��� m���t c���a B���cVi���t v���i Li��n X�� tr��� n��n c��ng khai h��n v��o th��ng 3-1968, khi H�� N���i tung ralu���t c���m ��i l���i �����i v���i vi��n ch���c ngo���i giao Li��n X�� c��ng nh�� c���m giao ti���p v���id��n �����a ph����ng (trang 370)���
Quan h��� nam n��� gi���achuy��n gia Li��n X�� v���i c��c c�� g��i �����a ph����ng b��� c���m g���n nh�� tuy���t �����i. C�� l���n,khi th���y m���t nh��m c�� g��i khu��n ���� t���i m���t c��ng tr�����ng d�����i s��� canh g��c c���a b���ov���, trung ��y Valery Miroshnichenko ���� �������c phi��n d���ch gi���i th��ch: ���B���n ch��ng l��nh���ng k��� ph���m t���i quan h��� v���i ng�����i n�����c ngo��i��� (trang 368).
����i l�� n���i ��m ���nh kinhni��n c���a ng�����i d��n l���n l��nh B���c Vi���t. �����i t�� Nguy���n H���u An k���, c�� l���n khi nghetin s��n �������c m���t con voi, m���i ng�����i ch���y ��o �����n. T���i n��i ���� th���y b���ng voi �������c���m������ b���ng thu���c n���. M���t ng�����i b�� ra kh���i b���ng n��, c���m m���ng th���t to; v�� nh���ngng�����i kh��c th�� lao v��o x��� th���t. Ph���n ngon nh���t, c��i v��i v�� b���n ch��n, ���� b��� c���t��i m���t. Ch��� sau v��i gi���, t���t c��� nh���ng g�� c��n l���i l�� �����ng x����ng b���y nh���y (trang423).
L���n kh��c, khi nghe tinb���n �������c con tinh tinh, m���t nh��m l��nh B���c Vi���t c��ng v���i ch���y �����n. Tuy nhi��n,sau khi l���t da, con v���t tr��ng h���t nh�� m���t ph��� n��� m���p �� v���i l��n da lo��t l��� trongkhi c���p m���t n���a tr���ng n���a x��m v���n c��n tr���n ngang tr���n d���c. C��� nh��m kinh s��� b���ch���y. Cu���i c��ng, thay v�� ��n con v���t, h��� ch��n n�� d�����i m���t t���ng ���� (trang 424).
Kh��ng ch��� chuy���n ����i,x�� h���i B���c Vi���t c��n ng���t ng���t b���i kh��ng kh�� ch��nh tr��� h��a. Ph���m Ph����ng ���� kh��ngth��� v��o �����i h���c ch��� b���i cha c�� l�� m���t tr�� th���c �����c th��ng vi���t th���o ti���ng Anh,Ph��p v�� Nga. T����ng t��� tr�����ng h���p Nguy���n ����nh Ki��n. Khi Ki��n nh���n �������c gi���y b��ongh��a v��� qu��n s���, b��� m��� c���u l��m ����n xin ho��n v�� c���u l�� con trai duy nh���t, saukhi ng�����i anh c���a c���u t��� tr���n ��� L��o. B��� c���u t���ng l��m nh��n vi��n b���o v��� cho Ph��p.Th��� l�� thu���c ���th��nh ph���n kh��ng t���t��� r���i. ����n xin v��o �����ng c���a Ki��n, d�� nhi��n,b��� t��� ch���i. D�� h���c gi���i nh��ng Ki��n v���n kh��ng �������c ch���n ��i du h���c. T��nh nguy���nxin h���c l��i m��y bay v�� thi �����u t���t c��� c��c cu���c ki���m tra, Ki��n v���n kh��ng �������cv��o qu��n �����i (trang 362)���
Vietnam: An EpicTragedyl�� m���t trongquy���n s��ch chi���n tranh Vi���t Nam hi���m hoi ����� c���p kh��ng ch��� nh���ng ng��y cu���i c��ngc���a th��ng 4-1975 m�� c��n nh���c l���i nh���ng bi k���ch h���u chi���n.
C��u chuy���n nh��n v���t���Hai Thuan��� l�� m���t v�� d���. T���ng chi���n �����u d�����i h��ng ng�� Vi���t Minh v�� s���ng ��� mi���nB���c su���t cu���c chi���n, Hai Thuan tr��� v��� ���ti���p qu���n��� S��i G��n sau 30-4. D�� l��m choB��� T�� ph��p d�����i ch��� ����� m���i nh��ng ��ng v���n kh��ng ���c���u��� �������c ng�����i con ru���t b��� b���t��i ���h���c t���p c���i t���o��� v�� l�� s�� quan VNCH. S��� ph���n �����i v�� k��u n��i c���a ��ng b��� B���ch��nh tr��� kh�����c t���. M���t bu���i s��ng, ��ng nh���y l���u t��� t��� t��� n��c m���t building ����������ng L�� L���i, ����� l���i hai b���c th�� tuy���t m���nh ��� m���t cho �����ng; v�� m���t cho v��� con,xin tha th��� cho ��ng (trang 734).
C��u chuy���n c���a b�� L��Th��� Thu V��n l�� m���t bi k���ch ki���u kh��c. Ng��y 23-4-1975, ng�����i ph��� n��� 45 tu���i ThuV��n, v��� g��a c���a gi��o s�� Nguy���n V��n B��ng, t��m c��ch di t���n. Khi l��n chi���c C-130,b�� v�� c��c con �������c x���p ng���i tr��n b���n chi���c gh���. M���t ng�����i M��� tr��� cao to chen ����m����ng �����n, ra hi���u cho b�� Thu V��n nh�����ng gh���. Khi b�� t��� ch���i, ng�����i thanh ni��nM��� gi���n d��� n��m chi���c vali n���ng xu���ng ch��n b��. ���N��y b�� kia��� ��� ng�����i thanh ni��nM��� n��i ��� ���b�� c�� bi���t b�� s��� l��m g�� ��� �����t n�����c ch��ng t��i kh��ng? B�� l��m ��� ph��nggi���t �����!���. Sau n��y, b�� Thu V��n vi���t: ���T��i ���� r���i �����t n�����c m��nh v���i con tim n���ngtr��u v�� ����i ch��n b��� nghi���n n��t��� (trang 712).
Cu���c chi���n ���� ���k���t th��c��� b���ng nh���ng bi k���chnh�� v���y, v���i nh���ng con tim tr��u n���ng v�� b��n ch��n b��� nghi���n n��t, ����� l���i nh���ng dich���ng kinh kh���ng, �����n m���c kh��ng ��t ng�����i, cho �����n nay, sau h��n 40 n��m, v���n ch��am���t l���n tr��� v��� qu�� h����ng���
Vương Trí Nhàn's Blog
- Vương Trí Nhàn's profile
- 10 followers
