ŷ

Vương Trí Nhàn's Blog, page 7

May 22, 2023

N���i ��au, n���i s��� (hai phi���m lu���n ng���n)

1/ Nh���ng n���i ��au c���a th���i nay

--

Ngh��� nghi���p bu���c t��i lu��n lu��nph���i tr��� l���i ���i ��n ch����ng qu�� kh���. Qua c��c trang s��ch ���� �����c, t��i hi���u conng�����i th���i n��o c��ng c�� nh���ng n���i ��au kh��� l���n lao. Song, n���u �������c so s��nh, t��i���n c���m th���y so ���i h���, con ng�����i th���i nay ��au �����n g���p b���i.

��au �����n kh��ng ph���i do ���tr���i xanh��� hay ���con t���o��� g��y ra, m������n gi���n do c��i xu th��� chi ph���i c��� x�� h���i l��i cu���n ng�����i ta, ��au kh��� do ng�����in��� g��y ra cho ng�����i kia, ���c suy �����n c��ng l�� do ch��nh m���i ng�����i t��� chu���c l���y.Cu���c s���ng tr���n tr���n trong ��nh ng��y �����y m�� nh�� trong c��n m��, �� th���nh tho���ngng�����i ta t���nh ra th�� c��ng l���p t���c bi���t r���ng t���t c��� ���� mu���n, t��nh th��� �� ph����ngc���u ch���a.

Trong m���c Tr�� d�� t���u���u ٰ�� Th���i b��o kinh t��� S��i G��n s��� 10-2008, t��i ���� k��� ��� m���t c�� gi��o tr���ch���y tr���n kh���i ngh��� d���y h���c. C�� kh��ng ������ng n���i n���i ��au m�� nhi���u th���y gi��o c��l����ng t��m b��y gi��� ph���i g��nh c���u: kh��ng c�� �������c l���p h���c tr�� t��� t��� ����� c�� th��� y��uth����ng tin t�����ng, c���ng hi���n h���t m��nh cho ngh���.

Nh���ng n���i ��au t����ng t��� nh�� th��� di���n ra h��ng ng��y �����n m���cng�����i ta ����m ra d���n d��y kh��ng mu���n ngh�� t���i. L���p ng�����i n��m nay s��u m����i, b���ym����i tu���i ch��ng t��i th���nh tho���ng l���i c�� nh���ng bu���i h���p l���p.

M���t k���t lu���n khi���n nhi���u ng�����i s���ng s���: k��� th��nh c��ng trong�������ng �����i (gi��u h��n �� c�� �����a ��� x�� h���i cao h��n) nhi���u khi kh��ng ph���i l�� ng�����igi���i giang m�� ����n gi���n ch��� l�� nh���ng k��� li���u l��nh h��n, d��m l��m... l��o h��n.

Tr��� th��nh c��ng ch���c nh�� n�����c, ch��ng t��i th��m �������c l��m vi���ctrong nh���ng c�� quan m�� ng�����i �����ng �����u th���o vi���c h��n m��nh, ����� r���i kh���n kh��� thay,���� l�� ao �����c kh��ng m���y ng�����i �����t �������c. Nh��ng th��i, nh���ng n���i ��au ���� xem ra c��nc�� ��� ���sang tr���ng��� qu��. C�� nhi���u n���i ��au c��� th��� h��n, �����i th�����ng h��n. Ch���ng h���nb���n h��y t��m �����n m���t gia ����nh n��o ���� c�� �����a con b��� nghi���n h��t.

B��y gi��� cu���c m��u sinh qu�� l��i cu���n, �����n m���c nhi���u ng�����i nh���mm���t b��� qua, con h�� m���c k���, h��ng ng��y nh���n n���i m��� t��� cung c���p cho con ti���n b���cti��u x��i. B���n th��n th�� l���y s��� chi ti��u t���n k��m cho con l��m c��i c��� ����� b�����c s��uth��m ��o ��ng tham nh��ng ���c bu��n gian b��n l���n, c���t b��n r��t �������c c���a c���i c���athi��n h��� �� l���y ���� l��m ��i���u h��nh di���n.

Song, b��n c���nh nh���ng ng�����i m�� mu���i ���n c��n nh���ng ng�����i t���nht��o h��n �� t���n bi k���ch tinh th���n c���a h��� b���t �����u t��� s��� t���nh t��o ����.

Sau nh���ng c��� g���ng tuy���t ���ng ����� c���u ���t �����a con h�� �� t��mc��ch ����a n�� ��� con �������ng ch��nh ����ng, nhi���u gia ����nh r��i ��o b���t l���c �� tuy���t���ng.

�����n n�����c ���y, ng�����i ta ch��� c�� c��ch t��� con, r���i lo ch���y ch���t����� t���ng con ��o tr���i cai nghi���n �� th���m mong m���i m���t ��i���u ng�����c �����i: mong cho�����a con r���t ru���t c���a m��nh ch���t ��i c��ng s���m c��ng t���t.

V��ng, ����ng th��� ���y!

H��y h��nh dung c��i c���nh nh���ng b���c cha m��� m���t l���nh nh�� ti���n�����n ����n �����a con mang ��i mai t��ng, xem nh�� tho��t �������c m���t g��nh n���ng �� m���t n���inh���c nh��. Ch���ng ph���i ���� l�� t��nh c���nh phi nh��n ��n nh��n �����o, t���c tr��i ���i t��nhb���n thi���n c���a con ng�����i, nh���ng t��nh th��� x��a nay ch��a t���ng c�� m�� ch��� ng��y naym���i c��?

H��ng ng��y b��o ch�� loan tin bao nhi��u ki���u gi���t ng�����i m�� t��ikh��ng mu���n k��� ra ��� ����y �� th���y qu�� kinh d���. Ch��� n��i m���t ca nh��� h��n, m���t ch��u b��trong c��n ��i��n th��m ch��i game, b��p c��� b�� gi�� h��ng x��m l���y ti���n.

T��i ng��� l�� trong s��� nh���ng ng�����i th��n c���a ch��u nh��� n��y, m���tl��c n��o ����, trong �����u ��c s��� qu���n l��n c��u h���i, con m��nh hay ch��u m��nh c�� c��n l��ng�����i n���a kh��ng. N���i ��au c���a nh���ng ng�����i ���� - khi m�� h��� d��� ��o��n t����ng lai c���a�����a tr��� - ch���c ch���n l�� m���t n���i ��au �� b���.

M���t ng�����i m��� c�� hai con c�� m���t trong chi���n tranh. �����a l���nkh��ng tr��� ���, nh��ng t���m b���ng li���t s�� mang l���i cho b�� s��� k��nh tr���ng c���a h��� h��ng�� x��m gi���ng.

�����a em th�� ng�����c l���i, tr��� ��� ���i m���t t��m h���n l���nh gi��. G�� t���d��nh cho m��nh c��i quy���n h�� h���ng ph�� ph��ch l��m c��n ����� b�� l���i bao nhi��u gian kh������� h���y ho���i g�� trong nh���ng n��m tu���i tr���. Kh��ng nghi���n h��t, ch��� c���n r�����u ch��, c���b���c ����� ����m th��i, g�� c��ng ���� th��nh m���t hi���n th��n c���a b��� r���c �� tha h��a.

Trong c��n bu���n b�� b���t l���c, c�� l��c b�� m��� ch��p mi���ng: ���Th�� n��c��� ch���t ��i nh�� th���ng anh, t��i ngh�� l���i th���y ����� �� ph��c h��n l�� quay tr��� ��� h��nhh��� t��i nh�� th��� n��y���!

Trong c��i c��u than th��� b���ng b���t c���t l��n ���y, t��i nghe ra m���tti���ng kh��c th���ng thi���t.

H���nh ph��c cu���i c��ng c���a con ng�����i x��a nay l�� t��nh y��u cu���cs���ng, th���y r���ng cu���c s���ng c�� �� ngh��a.

Ch��� nh��� c�� �������c ��i���u hy ���ng t��� nhi��n ���� m�� con ng�����i �����tl��n �������c bao nhi��u th��ch th���c g���p ph���i ٰ�� �������ng �����i.

Nay c��i �� ngh��a l���n lao ���� nhi���u ng�����i kh��ng t��m th���y. T����nglai tr��� n��n �� ���ng. Cu���c s���ng ch��� c��n chu���i ��i theo th��i quen. T��� m��nh ch���ngki���n s��� h�� h���ng c���a m��nh �� nh���ng ng�����i th��n c���a m��nh - h���i c�� n���i ��au kh��� n��oh��n, �� ��� m���t n��y, nh���ng l���p ng�����i ti���n b���i l��m sao c�� th��� so s��nh ���i nhi���ung�����i ch��ng t��i h��m nay �������c!

***

2/Nh���ng n���i s��� th��ng th�����ng

--

V���i m���t ng�����i gi�� nh�� t��i,nh���ng ng��y ngh��� k��o d��i do l��� l���t th�����ng l���i g��y ra s��� l��ng t��ng, ch���ng bi���tl��m g��, ch���ng bi���t ��i ����u, m�� quan tr���ng h��n l�� n���p s���ng th�����ng ng��y b��� x��mh���i. Nh��n ra chung quanh, t��i th���y tr��� m���t s��� c�� ��i���u ki���n �� bi���t t��� ch���c, c��n���i ph���n l���n nh���ng ng�����i c��n ngh��o ��� l�� ��a s��� trong x�� h���i ���, sau nh���ng ng��yngh��� �������c s��� d���ng b���a b��i con ng�����i l���i s���ng kh�� kh��n h��n. Nh��n r���ng ra, t��imu���n n��i t���i nh���ng n���i s��� nho nh���, k��n����o, ��t ai ����� ��, nh��ng n�� l�� chuy���nh��ng ng��y ch��� kh��ng ch��� trong nh���ng ng��y ngh���.


��� m���c Th���i s��� �� suy ngh�� trong m���t s��� b��o Tu���i Tr��� 1/2012 t��i �����c ra m���t l���i nh���n nh��� ��������ng ����� l��� h���i th��nhn���i s������. M���y n��m ���� qua, ���n c��� nh��� m��i.

L��u nay b��o ch�� th�����ng ch���n��i t���i nh���ng n���i s��� c�� li��n quan �����n b���o l���c. C��n l��� h���i ��, m���t sinh ho���t ��nh��a c�� m��, sao l���i c�� n���i s��� len ��o ����y? Nh��ng ch��� c���n nh��� l���i m���y l���n ��i h���ith���y c���nh x�� �����y nhau c���u c��ng, chen ch��c mua b��n nham nh��� h�����ng th���, th���y nh��b��o n��i c��ng c�� l��.���

�� N��ng Th��n Ng��y Nay m���t s��� cu���i 2011 d���n m���t �� ki���n ph��t bi���u trongQu���c h���i: ��������ng ����� ng�����i d��n ra �������ng l�� s������. Ch���c kh��ng ch��� mu���n n��i t���i c��ctai n���n giao th��ng ��ang r��nh r���p, m�� c��n l�� chuy���n c�����p gi���t, chuy���n m��c t��i.

Tr��n ���� li��n t�����ng, t��i ch���tnh���n ra trong �����i s���ng c��n �� s��� n���i s��� th��ng th�����ng kh��c, nh���ng n���i s��� n��y c��s���c th��i trung t��nh n��n c�� ��� nh�� r���t ph��� bi���n.

Bu���i s��ng s��� ��i l��m �� kh��ngd��� g�� �����t qua ����m ����ng chen ch��c ٰ�� �������ng.

�����n s��� s��� g���p kh��ng kh�� ch��ib���i x��� l��ng �����n m���c th���y m���i c��� g���ng b���n th��n th��nh �� ngh��a.

C�� vi���c g���p c�� quan c��ngquy���n, s��� m���i s��� h���ch s��ch �� l��. H���i 19 tu���i, trong m���t l���n �����n l��m gi���y t��� �����chuy���n h��� k���u t��� H�� N���i ��o tr�����ng �����i h���c S�� ph���m Vinh, t��i b��� m���t ng�����i c���yquy���n c���y th��� qu��t th��t, ���c �����n m���c ph���i ra ngo��i kh��c m���t h���i, r���i m���i quay��o nh���n nh���c ch��� ��ng ta gi���i quy���t ti���p.

��ang ng���i trong c��n ph��ngkh��ch s���n ch���t th���y ti���ng loa ph�����ng m���c ٰ�� c���t ��i���n ch�� ngay ��o c���a s���,ngh�� c�� l��� �����n ch���t kh��ng c��ch g�� tho��t n���i nh���ng ti���ng loa n��y.

��i h���p ph��� huynh cho con ch���tph��t hi���n c�� gi��o l�� ng�����i k��m c���i l���i ham th��nh t��ch, s��� kh��ng bi���t c�� gi��o ����� n���n gi��o d���c n��y n��i chung ��� c��n d���n con m��nh t���i ch��� n��o.

M���t ng�����i b���n gi�� c���a t��i b���or���ng tuy ���m ��au lu��n �����y nh��ng r���t s��� ph���i ��i kh��m b���nh.

Kh��ng ch��� �� s��� l���i l��m vi���cquan li��u, m�� ����n gi���n s��� l���i ch���m m���t m���y ��ng c��ng c���nh ��� h��u, r���i r��i th��ngn��o c��ng ��o kh��m c���t l���y ��t thu���c h���ng b��t, ��� b��n ��i th��m ti���n ti��u ���t.

S��� h��i len ngay c��� ��o trongnh���ng chuy���n t��nh c���m ri��ng t��. ����y l�� hai c��u th�� c���a Nguy���n Duy, t��� n���i kh���th���i bao c���p ngh��o ����i:

V��� ch���ng ng��� ���i nhau nh�� ���ng tr���m

Kh��ng n���i s��� n��o b���ng n���i s��� c�� con

L���i c�� nh���ng n���i s��� m�� th���cra kh��ng ����ng s��� m���t ch��t n��o c���, ch��� �� ch��ng ta ���th���n h���n n��t th���n t��nh��� n��nsinh ra m���t ch��t ho���ng lo���n.

��o���n cu���iChuy���n k��� n��m hai ng��nc���a B��i Ng���c T���n c�� m���t chi ti���tl���. Nh��n ���t ch��nh ��� t�� ra �����n xin ��i l��m. ��ng c��n b��� nh�� m��y bi���t r���ng anh n��yx��a nay ���n r���t t���t, n��n vui ��� k�� nh���n ngay. Nh��ng ���a k�� xong th�� m���t n���i s���m�� h��� c��� b��m ri���t l���y ��ng.

��ng c��� ph���i la l��n th���t tor���ng ta kh��ng l��m ��i���u g�� x���u c���.

La kh��ng ph���i cho ai nghe m��l�� ����� ch��nh ��ng nghe.

Ng�����i m��n h���n t�� tr��� ��� t���cl�� c�� m���i quy���n c��ng d��n b��nh th�����ng, ���y th��� m�� sao l���p ng�����i ch��ng t��i ���n g���ng���n th��� n��o m���i khi ti���p x��c ���i h���. T���i sao l���i c�� n���i s��� k��� c���c ���y? C��i n��yai ���� s���ng ��� mi���n B���c tr�����c 1975 m���i hi���u �������c.

���� l�� chuy���n mi���n B���c. C��n����y l�� chuy���n mi���n Nam, ����ng h��n l�� chuy���n ng�����i B���c khi ��o Nam.

M���t ��ng anh h��� t��i tr�����c 1975l�� chuy��n vi��n d��n s���. Sau 1975, b��� g���i ��i c���i t���o, ��i th��ng �������c ���. ��ng ch���k��� th���y th����ng nh���ng ng�����i qu���n gi��o, do hai ���n t�����ng ch��nh.

M���t l��, m���y ng�����i n��y s���ngqu�� �����m b���c, nh��ng kh��ng bi���t c��ch thay �����i cu���c s���ng c���a m��nh. C�� trong tay c���m���t �����i ng�� chuy��n vi��n khoa h���c t��i n��ng m�� ch���ng bi���t t��� ch���c l���i, d��ng h���l��m ra s���n ph���m ����� c���i thi���n cu���c s���ng c���a m��nh.

Hai l��, l��c n��o c��ng s��� m��nhsai.

M���i khi l��n l���p ch��nh tr��� choc��c h���c vi��n, c�� ng�����i l���p ba l���p l���p, c�� ng�����i n��i nh�� �����ng thu���c, nh��ng h��� �����ugi���ng nhau ��� ch��� c��� n��i cho ����ng nh���ng g�� c���p ٰ�� b���o ph���i n��i, ch��� s��� bu���tmi���ng ra nh���ng l���i kh��ng ����ng ch��nh s��ch m�� chung quanh ph��t hi���n ra th�� s��� ���to.

Ng�����i c�� quy���n m�� l���i s��� ��kh��ng bi���t c��i quy���n ���� c�� th���c kh��ng �� ����u l�� gi���i h���n c���a m��nh.

 •  0 comments  •  flag
Published on May 22, 2023 19:36

May 10, 2023

Ninh D����ng - Ng�����i n�����c ngo��i ngh�� g�� ��� ti���u thuy���t ���Ch���n ���ng���?

Ngu���n

���c

����� gi��p b���n �����c ti���ntheo d��i ch��ng t��i c�� m���n ph��p t��c gi��� thay �����i m���t ch��t trong c��ch ٰ��h b��y ��n b���n, r���t mong �������cl�����ng th���

----------------

���M�����i b���n n��m sauchi���n tranh, m���t ng�����i ����n ��ng tr��� ��� ng��i l��ng c���a m��nh ��� Vi���t Nam,n��im�� t��� l��u anh ���� �������c b��o l�� ���� ch���t. V��� anh r���i b��� cu���c s���ng t��i h��n ��ang h���nhph��c����� ��i ���i anh l���n n���a. Ba s��� ph���n gi���ng x��nhau, c��ng cam c���u n���i b���t h���nh, m���c k���t trong m���t x�� h���i c��� x��a, m���i ng�����i�����u ch��m l���ng trong k�� ���c h���nh ph��c c���a qu�� kh���.T��c gi���, ng�����i Vi���t Nam,���� k���t h���p c��c y���u t��� c���a bi k���ch Hy L���p ���i ch��� ngh��a l��ng m���n n��ng b���ng,tri���n khai ng��n ng��� �����y g���i c���m trong m���t cu���n ti���u thuy���t c�� c���u tr��c �����cbi���t. M���t m�� ���c ��n h���c, m���t t��c ph���m kinh ��i���n t����ng lai.���

K.P.(1)

Gi���i thi���u

Ng��y 21 th��ng 4 n��m2023, trong khu��n kh��� L��� H���i S��ch Paris, ��ng Daniel Rondeau, Vi���n H��n L��m Ph��p(Acad��mie fran��aise) ���� c��ng b��� t��n ng�����i ��o���t gi���i ���Prix mondialCino DelDuca���: Nh�� ��n D����ng Thu H����ng.(2)

Prix mondial Cino DelDuca l�� m���tgi���i th�����ng ��n h���c l���n do b�� Simone Del Duca (1912���2004) s��ngl���p t���i Ph��p ��o n��m 1969. Gi���i th�����ng mangt��nng�����i ch���ng qu�� c���c���a b��, gi��m �����c nh�� xu���t b���n Cino Del Duca (1899���1967). Saukhi b�� qua�����i n��m 2004, H���c vi���n Ph��p (Institut de France) ti���p t���c c��ng vi���c ��i���u h��nhgi���i n��y. V���i 200,000 ���, Prix mondial Cino del Duca l�� gi���i th�����ng ��n h���c c��s��� ti���n th�����ng l���n th��� nh�� ٰ�� th��� gi���i sau gi���i V��n Ch����ng Nobel.

���Prix Mondial Cino DelDuca��� ��� Gi���i th�����ng th��� gi���i Cino Del Duca, d��nh ����� vinh danh nh���ng nh�� ��n c��t��c ph���m ��n h���c ���c khoa h���c g��p ph���n truy���n b�� th��ng ��i���p ��� ch��� ngh��a nh��n��n hi���n �����i.

Daniel Rondeau,Vi���n H��n L��m Ph��p, th��nh vi��n Ban gi��m kh���o:

���Tab���t g���p nh���ng con ng�����i y��u c��i tuy���t �����i, nh���ng tr��i tim thu���n khi���t ���p ng��,nh���ng �� ch�� cam c���u, nh���ng anh h��ng ����i khi l��� c��, �� d�� g�� ��i ch��ngn���a,��� ng���t c���a cu���c �����i. B���i �� t���t c��� c��c ti���u thuy���t c���a b�� l�� m���t thi���n �����nh ���s���c m���nh c���a cu���c s���ng. ��

.

S��ch c���a nh�� ��n D����ngThu H����ng �������c d���ch sang nhi���u th��� ti���ng: Ph��p, Anh, �����c,��, T��y Ban Nha, B��� ����oNha, H��a Lan �� Th���y ��i���n. Trong s��� c��c t��c ph���m ���� ph��t h��nh, ���Ch���n ���ng��� (NoMan���s Land 2005 , Terre des oublis 2006, ���) l�� cu���n s��ch c�� s��� l�����ng �����c gi���cao nh���t. Ti���u thuy���t n��y c��ng ���� t���ng ��o���tGi���ith�����ng l���n �����cgi��� c���a t���p ch�� Elle (Grand prix des lectrices de Elle) ��o n��m 2007.

--

Bi��n t���p vi��n �� nh�� ph�� b��nh Donna Seaman, American LibraryAssociation vi���t trong Booklist:

���M���t cu���n ti���uthuy���t �����p m�� h���n ph��n t��ch m���t c��ch s���c s���o b���n ch���t c���a chi���n tranh �� h��ab��nh, s��� ngh��o n��n �� gi��u c�� ��� ���t ch���t �� tinh th���n, b���n th��n �� c���ng �����ng,s��� ��p bu���c �� t��nh y��u.����(3)

--

Kirkus review:

���M���t b�����c �����t ph�� h���p d���n ��o �����a h���t��t �������c bi���t �����n: ch���n th����ng do chi���n tranh Vi���t Nam g��y ra cho ���nh���ng ng�����ichi���n th���ng���(4)

--

David Smyth, Gale, 2009:

���Cu���n ti���u thuy���t�������c ����nh gi�� cao nh���t �� c��ng �����y k���ch t��nh nh���t c���a H����ng cho �����nnay.Truy���n l���y b���i c���nh ngay sau khi chi���n tranh k���t th��c n��m 1975. Mi��n,ngo��i 30 tu���i, c�� cu���c h��n nh��n h���nh ph��c ���i Hoan, m���t ch��� �����n ��i���n th��nhc��ng.��� ��o���nm��� �����u truy���n, c�� tr��� ��� khu x��m c���a m��nh ��� mi���n TrungVi���t Nam �� th���y d��n l��ng t��� t���p tr�����c c���ng nh��.C�� �������c cho bi���t l�� ng�����ich���ng �����u c���a m��nh, B��n, ng�����i �������c coi l�� ���� ch���t nh�� m���t anh h��ng th���i chi���n,���n c��n s���ng �� nay quay ��� ����� ����i l���i c��.Tr�����c s���c ��p d��� d���i c���a d��nl��ng �� c���a �����ng, Mi��n �����ng �� b��� ng�����i ch���ng th��� hai �� �����a con trai c���a m��nh����� s���ng c���nh ngh��o kh�� ���i B��n.����(5)

--

D���ch gi��� Nina McPherson trong Encyclopedia on Southeast AsianLiterature:

���:���NoMan���s Land c�� th��� hi���u theo c��� ngh��a ��en �� ngh��a b��ng nh�� b���n c��o tr���ng kh���cli���t nh���t c���a D����ng �����i ���i m���t ch��� ����� m�� b�� �� th��� h��� c���a b�� ���� hy sinh tu���itr��� c���a m��nh ����� ����a n�� l��n �����nh cao quy���n l���c.(6)

****

NG�����I N�����C NGO��I

NGH�� G�� V��� ���CH���NV���NG���?

--

�����o l�� �� Ngh��a ��� x�� h���i? S��� Hy sinh �� Ch���ngh��a anh h��ng? �����u h��ng s��� ph���n? Mi��n, N��ng Ki���u trong b���i c���nh hi���n�����i?B���t l���c �� Tr���n ch���y, T��� b��� �� L���i tho��t ? ����y l�� nh���ng nh���n �����nh,l���i ph�� b��nh, ����nh gi��, nh���ng c���m ngh�� c���a �����c gi���, c��c c�� quan ng��n lu���n, gi���ib��o ch��, c��c nh�� ��n d��nh cho t��c ph���m ���Ch���n V���ng���.

( C��c ti���u t���a l�� dong�����i d���ch �����t)

Gi��ng b��o ��

C��n m��a ph��n cu���i m��axu��n

--

Brendan Wolfe,

writer and editor:

���Khi tr���i ����� m��a ���trang th��� nh���t trong ���No Man���s Land��� c���a D����ng Thu H����ng, b���n bi���t l�� s��� c��chuy���n s���p x���y ra.Trong ti���u thuy���t Vi���t Nam, ��ng tr���i lu��n (c��� g���ng) canthi���p ��o c��c s��� vi���c, d���i n�����c ng���p ���c thi��u �����t nh��n ���t, ����� ch���ng t��� r���ngs��� nguy hi���m s��� x���y ra ���� �������c bi���t tr�����c ���c ����u l�� nguy��n nh��n ph��tsinh.����

������ trang m���t,tr���i m��a,���m���t c��n m��a l��� l��ng qua �����i���,���n�����c l���nh �� h��in��ng giao h��a���,���t���t th���y tan l���n ��o l��n n�����c t�����i xu���ng.���

Ngay c��� sau khim���t tr���i l�� d���ng, k���ch t��nh ���n ti���p t���c tu��n tr��o:���D�����ng nh�� sau kho���nh kh���c c��ch bi���t, t��nhy��u m�� d���i ���i �����t ���i r���ng c��ng s��i s���c, l���a ghen tu��ng thi��u �����t ���n ���t nh��c��n ��i ��n c��o c���u.��� (7)

--

Brian Walsh :

���Ng�����i ta c�� th��� n��ingay t��� �����u r���ng c��u chuy���n n��y s��� kh��ng c�� m���t k���t th��c c�� ���u cho t���t c��� m���ing�����i, �� ��i���u n��y x���y ra kh��ng ch��� �� n�� b���t �����u ���i���m���t c��n m��a l��� l��ng qu�� �����i������r���t g���n ���i ���m���t ����m t���i �� gi��ng t���.���� (8)

--

Brendan Wolfe:

���Kh��ng ti���t l��� nhi���u,nh��ng ��� cu���i truy���n, tr���i c��ng m��a, �� ����y d�����ng nh�� l�� c��ch H����ng n��i r���ng,ngay c��� sau 27 ch����ng �����y ���n d��� ��� th���y tri���u �� d��ng ch���y, ��� nh���ng c��n gi�� c���k���t th��c th���i ni��n thi���u �� t��nh y��u n���y sinh t��� m���t l���n su��t ch���t ��u���i,���nh���nglinh h���n tr��i d���t ra bi���n �� b��i tr��� ��� b���n, ��i���u t���t �����p nh���t ch��ng ta c�� th���hy ���ng l�� m���t c��n m��a ph��n cu���i m��a xu��n ���m �����t.���� (7)

***

�����o l�� �� Ngh��a ��� x��h���i,

S��� hy sinh �� Ch���ngh��a anh h��ng

-

SusanaLeaAssociates:

���V��ng xoay bi th���m c���anh���ng s��� ph���n n��y t���o ti���n ����� cho c��u chuy���n �����y m�� ���c c���a D����ng Thu H����ng ���ba con ng�����i �����nh m���nh ���� g���n ch���t ���i nhau �� b��� bi���n �����i kh��ng ho��n chuy���n�������c b���i s��� phi l�� c���a chi���n tranh.

Khi c��u chuy���n ngo���nm���c m��� ra, m���i ng�����i trong m���i t��nh tay ba ti���n �����nh n��y ph���i �����u tranh ����� dungh��a h���nh ph��c c�� nh��n ���i c��c gi�� tr��� truy���n th���ng ��� ngh��a ��� �� l��ng ���tha.B��n nhau, nh���ng nh��n ���t n��y t���o n��n m���t b���c ch��n dung t��n kh���c ���m���t d��n t���c ���� hy sinh ٰ�� b��n th��� chi���n tranh cho ch��� ngh��a s��ng b��i anhh��ng.���� (9)

--

Dan Hess:

���V�� kh��ng l��� ta y��u B��n �����n ����� ph���i l��m nh���ng ��i���u ngu xu���n ���y? Takh��ng y��u B��n, cu���c tr��� ��� n��y l�� m���t ph���n s���, c��i ph���n s��� ���� �������c quy �����c t���th���i x���a th���i x��a d�� ch���ng ghi r�� ٰ�� gi���y tr���ng m���c ��en nh��ng ���� th��nh lu���t l���.N���u ta ch���ng l���i lu���t l��� ���y d�� b��� l��ng ra ��i c��ng ch���ng �������c s���ng b��nhy��n������

���Trong ��ng ��i ch����ng�����u ti��n c���a cu���n ti���u thuy���t, ng�����i ta l��m quen m���t ch��t ���i ch��� ngh��a giaic���p �� s��� t��n th��� anh h��ng ��� Vi���t Nam.H��� th���ng ph��n c���p ��� ����y t���a nh�� c��t���ng l���p ٰ�� �� d�����i �������t c��c c���u chi���n binh ��o trong m���t t���ng l���p c���ari��ng h������

Khi B��n tr��� ��� nh�� l���n�����u ti��n, t���t c��� ng�����i d��n th��� tr���n t���p h���p l���i �� n��i r�� �� ������������c���a h��� ���iMi��n: ���Th��� n��o, ch��� ���� hi���u ph���n s��� c���a m��nh r���i ch���? Hay cu���c s���ng gi��usang ���� khi���n ch��� t���i t��m m���t m��i, khi���n ch��� quay l��ng l���i ���i ng�����i ch���ng thu���h��n vi? �����ng qu��n r���ng t���t th���y m���i gia ����nh ٰ�� d���i �����t Vi���t Nam �����u c�� ng�����ira tr���n, s��� ph���n c���a B��n c��ng l�� s��� ph���n chung c���a nh���ng ng�����i trai ���� hy sinhtu���i tr��� n��i tr���n m���c, ���� l��nh ph���n thua thi���t cho k��� kh��c an h�����ng thanh b��nh.Trong n���i m���t m��t c���a anh ���y c�� m���t ph���n ��au kh��� c���a th��n nh��n ch��ng t��i. Ch��ngt��i �����ng ��� ph��a B��n���

S��� t��n th��� anh h��ngd��nh cho B��n n��y �����t anh ta l��n m���t b���c ����i.���� (10)

--

Will Kirkland:

������ th��� gi���i n��y thu���c��� c��� m���t ti���u ��o��n g���m nh���ng ng�����i l��nh li��n k���t nhau ti���n ��� ph��a c��, h���t l���pn��y �����n l���p kh��c, trong y ph���c ng���y trang.Sau ����, �����n t��� ti��n xa x��i c���ac��, h��� m���c qu���n ��o b���ng s���i gai th��, ���i b���t hay l���a, b���c trong ��� c��y s���i hayl���a tussah m��u n��u, ���c che �����u b���ng nh���ng chi���c l���ng ����ng gi��� hay qu���n nh���ngchi���c kh��n x���p m��u ��en ����n gi���n.V�� cu���i c��ng, gi���a hai ����m ����ng n��y ���nh���ng c���u chi���n binh �� t��� ti��n c���a h���, c�� �����i m���t ���i nh���ng ng�����i c��ng th���i:ng�����i ch��� t���ch trong chi���c ��o s�� mi tr���ng h��� c���ng, b�� th�� �����ng trong b��� qu��nph���c m��u xanh b���c m��u ���i chi���c ��o r��ch r�����i l��i ra ngo��i qu���n;nh���ngthanh thi���u ni��n ��n m���c l���ch s��� trong nh���ng chi���c ��o ph��ng c�� hoa ����nh kimlo���i;nh���ng ng�����i ph��� n��� trong l��ng trong b��� ����� ng��� bu���n t��� h��ng ng��y c���ah���.T���t c��� b���n h��� �����u nh��n c�� ch���m ch���m ���i ��nh m���t bu���c t���i���� (11)

--

Dan Hess:

���Tr��ch nhi���m c���a ����n��ng �� ph��� n��� r���t r�� r��ng trong ���No Man���s Land���.Nhi���u tr��ch nhi���m trongs��� n��y k���t ch���t ���i Nho gi��o truy���n th���ng.M���t s���tr��ch nhi���m kh��c c��li��n �����i ���i �����ng C���ng s���n Vi���t Nam.D����ng Thu H����ng ���� xoay chuy���n nh���ngtr��ch nhi���m n��y trong nh��n ���t Mi��n c���a m��nh.Tr��ch nhi���m c���a ng�����i ph��� n���Mi��n �������c th��� hi���n qua b���n ph���n c���a m���t ng�����i ��� Vi���t Nam �� ni���m tin ��o Nhogi��o����

���Theotruy���n th���ng ��� Vi���t Nam ���i t��n ng�����ng Kh���ng gi��o, ng�����i ph��� n��� ph���i trungth��nh ���i ch���ng �� gia ����nh.Tuy nhi��n, ��� ����y t��c gi��� th��ch th���c ni���m tin�����o Kh���ng b���i �� tr��ch nhi���m c���a Mi��n �����i ���i gia ����nh ���� tr��� n��n r���t ph���c t���pqua s��� tr��� ��� c���a ng�����i ch���ng �����u ti��n, B��n, m���t c���u chi���n binh t���ng ph���c ��������ng C���ng s���n Vi���t Nam.Mi��n b��� bu���c ph���i ��i �����n m���t quy���t �����nh ch���ng l���ini���m tin Nho gi��o ���c quay l��ng l���i ���i �����ng���� (10)

--

Dan Hess :

���Hy sinh l�� ch��� �����trong nhi���u ti���u thuy���t c���a D����ng Thu H����ng.D����ng ���� l��m m���t c��ng vi���ctuy���t ���i trong vi���c mi��u t��� nh���ng hy sinh m�� nhi���u ng�����i ph���i �����i m���t ��� Vi���t Nam.Nh���nghy sinh n��y bao g���m c��� hy sinh cho �����ng C���ng s���n Vi���t Nam �� cho gia����nh.S��� hy sinh r�� r��ng nh���t trong NoMan���sLand l��hysinhc���a Mi��n.C�� t��� b��� �����i s���ng xa hoa �� gia ����nh ����� �����n ���i cu���cs���ng ngh��o kh�� ���i B��n.Mi��n ti���p t���c hy sinh cho B��n, khi ��� ��o���n sautrong ti���u thuy���t, c�� m���i B��n �����n s���ng c��ng c�� �� Hoan.L��m nh�� ���y, m���tl���n n���a, c�� hy sinh cu���c h��n nh��n truy���n th���ng c���a m��nh ���i Hoan ����� ch��m s��ccho B��n.���� (10)

--

Publishers weekly :

���M���c d�� r���t y��u ng�����ich���ng hi���n t���i c���a m��nh, Hoan, �� con trai c���a hai ng�����i, nh��ng c�� c���m th���y ��pl���c b���i s��� nghi��m ng���t c���a c���ng �����ng c���ng s���n, n��n ph���i quay ��� ���i ng�����i ch���ng�����u ti��n c���a m��nh, B��n, nh���m t��n vinh s��� hy sinh c���a anh ���y cho �����t n�����c.����(12)

--

Brendan Wolfe:

��������c gi��� M���, ngay c���nh���ng ng�����i c��ng than ��n ���i Robinson ��� s��� thi���u trung th��nh ����ng bu���n c���ach��ng ta ���i nhau, kh�� c�� th��� ����� l���i cho vi���c ch���n ch��� khi Mi��n �����u h��ngB��n.�����i ���i h���, �����i ���i ch��ng t��i, ����y l�� m���t s��� b���t c��ng man r��� �� ���NoMan���s Land��� l�� m���t chi���n d���ch k��o d��i �� kh��ng ho��n to��n ����ng m���c ����� gi���i quy���t���n �����.Tuy nhi��n, No Man���s Land kh��ng �������c vi���t cho ch��ng t��i.N���������c vi���t cho ng�����i Vi���t Nam, nh���ng ng�����i ti���p c���n ���n ����� t��� m���t ph���i c���nh ho��nto��n ng�����c l���i: R���c r���i n��o s��� x���y ra khi ch��ng ta qu�� trung th��nh, thay ��kh��ng trung th��nh �����?���� (7).

***

�����u h��ng s��� ph���n

--

Will Kirkland:

���Mi��n tr��� ��� l��n c���aB��n, n��i ��� l��n s��� ngh��o kh�� c��ng c���c, th���y b���t h���nh ngay t��� nh���ng gi��y ph��t�����u ti��n.H��� ��ang chia s��� kho���ng kh��ng gian ���i b�� ch��� g��i d��� h���m c���a anhta, ng�����i m�� ���tr���i ph�� cho ��� m���t ham mu���n t��nh d���c ��i��n cu���ng, g���n nh�� d�� th��.���Nh���ng �����a con c���a b�� ta l�� lo��i qu��� s��� ����i kh��t.Nh���ng ��i���u n��y, tr��ing�����c ���i cu���c s���ng an nh��n c���a c�� ���i Hoan, th��nh �����t, c�� gia nh��n, �� h��� y��unhau s��u �����m. Ch��� ����� th�����ng c�� ��� ���s��� ph���n��� xu���t hi���n ��� ����y �� h��a quy���n su���tcu���n ti���u thuy���t.Mi��n t��� h���i: ���V�� sao, �� sao s��� ph���n du �����y ta �����nc���nh tr��� tr��u n��y? ��� C�� l��� ki���p tr�����c ta c�� n��� ���i B��n, �� ki���p n��y ch��a tr���h���t������

Ho���c khi nh���n ra l��m��nh s��� ��� l���i ���i B��n, b���t ch���p t���t c��� nh���ng g�� tr��i tim �� kh���i ��c m��ch b���o, Mi��nn��i: ���Em ���� ch���p nh���n s��� ph���n, gi���ng n��i c���a em kh��ng c��n l�� gi���ng n��i c���am���t ng�����i t���nh t��o m�� l�� nh���ng ��m thanh �� ch���, l�� m���nh l���nh c���a th���y mo k��th��c n��i c���a mi���ng h���n ma����

���C�� l��� ����y l�� s��� mi��ut��� ch��nh x��c ��� nh���ng ng�����i tin r���ng s��� ph���n l�� th��� m���nh m��� nh���t trong cu���c �����ih���.T���t c��� nh���ng g�� h��� c�� th��� l��m l�� ��i���u ch���nh ����� th��ch nghi ���i n��, thay�� quy���t �����nh n�� s��� nh�� th��� n��o.Trong m���i tr�����ng h���p, n�� khi���n t��i s���ns��ng t��t tai m���t ��i nh��n ���t xung quanh �� n��i, ���H��y l��m g�� ����!����(11)

--

Bredan Wolfe:

���H����ng ���� kh��o l��o ��m���a mai soi g����ng so hai ng�����i ����n ��ng n��y ��� t��nh y��u c���a h��� d��nh cho Mi��n,nh���ng m��u c���u ngo��i h���c �������ng, s��� b���t t��i trong kh��� n��ng chinh ph���c x��c th���tc���a h��� ��� ����� quy ra r���ng t���t c��� ch��ng ta �����u l�� n���n nh��n c���a s��� ph���n.Trongti���ng Vi���t, t��� ng��� d��nh cho nh���ng n���n nh��n nh�� ���y l�� oan, hay ���b���t c��ng���, c��ngh��a l�� ��ng tr���i ��i��n r��� �� th���t l�� t��y ti���n.���

Theo s��� mi��u t��� c���at��c g������, Mi��n s��� ph���i r���i b��� th��� gi���i ��m ��� c���a cu���c �����i m��nh ��� ����y, ng�����c d��ngth���i gian ����� s���ng ���i m���t b��ng h��nh xa l��� gi���a �����ng tro t��n c���a m���t m���i t��nh ����m���c b��n g���c c��y ��a c��� th��� m�����i b���n n��mtr�����c.C�� bi���t m��nh c�� th���ch���t ��u���i ��� ���� l���n th��� hai.Nh��ng c�� kh��ng c�� l���a ch���n n��o kh��c;c��bi���t r���ng m��nh ph���i nh���y, ph���i ch���p nh���n b��nh xe s��� ph���n ���� s���p �����t s���n cho c��.(7)

***

���M���t bi���n th��� c���a Truy���nKi���u���

--

Bredan Wolfe:

���Th���t th�� ��� khi xem���Ch���n V���ng��� nh�� m���t bi���n th��� �����y khi��u kh��ch �����i ���i ki���t t��c th�� ca Vi���t Namc���a Nguy���n Du: Truy���n Ki���u.

�������c vi���t ��o �����u th���k��� 19 b���i m���t ��� quan kh��ng y��n l��ng khi ��� ho��ng ����� y��u k��nh ���a b��� l���t �����,truy���n k��� c��u chuy���n ��� Ki���u, m���t thi���u n��� ph���i l��ng ch��ng trai nh��b��n.Khi ch��ng ���ng m���t trongm���t chuy���n ��i xa, cha �� em trai c���aKi���u b��� x��� ng���i t��.N��ng Ki���u xinh �����p �� t��i n��ng ph���i t��� b��� t��nh y��u c���am��nh (�������c vi��n m��n ����ng l��c) ����� lo gia ����nh, ��i���u m�� ��o th���i ���� �����ng ngh��a���i vi���c ph���i l��m g��i l���u xanh, ��� ����o �� ng�����i ���u trong m���t th���i giand��i.

Trong ���No Man���s Land���,c�� nh���ng tr���n chi���n b���o l���c, t��nh y��u ��an xen �� r���t nhi���u t��nh d���c.Tuynhi��n, cu���i c��ng th�� s��� ki��n nh���n �� l��ng trung th��nh c��ng �������c �����n ����p.Sau15 n��m ���ng b��ng (d��i h��n m���t n��m so ���i th���i gian B��n ra tr���n), Ki���u �� ch��ngKim ��o��n t��� trong m���t l��� c�����i huy ho��ng, ng���t ng��o chen l���n �����ng cay. Trongph��ng ri��ng, h��� ng���i ng��ng n��ng ly ch��c nhau trong m���i quan h��� m���i, run r���y nh���l���i t��nh x��a. V�� t��� l��c ch��ng, m���t m���m hoa sen, l���n �����u ti��n g���p n��ng, m���t n�������o t����i, m�����i l��m n��m ٰ�� ���� tr��i qua. Y��u ������ng, chia tay, ��o��n t��� ��� c��� hai�����u c���m th���y vui bu���n l���n l���n d�����i ��nh ٰ��g.���

���H��y so s��nh ���i cu���ch���i ng��� ��t ng���t ng��o, nhi���u cay �����ng c���a Mi��n ���i B��n, ng�����i m�� c�� g���p l���n �����ukhi anh c���u c�� kh���i ch���t ��u���i.���Mi��n r��n r���. Bi���t r���ng ch���ng ai tr��� l���ich���. Ch��� s���p ph���i t��� b��� cu���c s���ng ���m n���ng n��y ����� b��i ng�����c d��ng s��ng, t��m l���im���t b��ng h��nh m��� ���o, t��m tro t��n c���a m���i t��nh c��, t��m g���c ��a gi�� ٰ�� b���n n�����cm�����i b���n n��m x��a. Ch��� bi���t ch��� s��� ch��m ngh���m d�����i d��ng s��ng ���y, nh��ng ���n ph���ili���u th��n nh���y xu���ng, ph���i cam c���u ��i���u s��� ph���n ���� �����t b��y:C�� l���ki���p tr�����c ta c�� n��� ���i B��n, �� ki���p n��y ch��a tr��� h���t..���.

��������t nhi��n kh��ng c��ntinh th���n t��� ch��� �� d�����i ��p l���c ph���i c���u th��� hi���n t��nh y��u ���i ch��� ����� m���i,Nguy���n Du ���� s��� d���ng Truy���n Ki���u ����� ����a ra quan ��i���m ch��nh tr��� r���ng l���n h��nr���ng ngay c��� trong th���i k��� bi���n �����ng, c��c nguy��n t���c chung th���y �� trong s���chph���i �������c b���o ��� b���ng m���i gi��.���

���Ng�����c l���i, H����ng n��i���i ch��ng ta r���ng m���i quan h��� gia ����nh ��� cu���ng n��o c���a t�� t�����ng Nho gi��o ��� ����tr��� n��n ���gi���ng nh�� m���t ���t h���n ٰ�� m���t n�� l��� ���c t�� nh��n th���i s�� khai.���. Vi���tNam th���i nay, b��n kho��n gi���a hai ng�� r��� ����ng T��y, ch��� ngh��a c���ng s���n �� ch���ngh��a t�� b���n, ����y ���a l�� m���t �� t�����ng ch��nh tr��� s��u s���c �� c��ng l�� m���t s��� l��ngm��� b���t k��� m�� b�� c�� th��� n��m ��o c��c C�� quan Ki���m so��t ���� (7)

***

B���t l���c �� Tr���n ch���y,

T��� b��� �� L���i tho��t

--

Dan Hess:

���D����ng Thu H����ng m�� t���nh��n ���t B��n c���a b�� nh�� m���t s��� ��m ch��� tr���c ti���p �����n cu���c s���ng c���a nhi���u ng�����i ���Vi���t Nam. Theo b�����Anh ���y l�� m���t ���n d��� cho ng�����i Vi���t Nam. Anh ���y �����idi���n cho c��� m���t th��� h���, to��n th��� d��n t���c c���a ch��ng ta, ���� ra tr���n, ���� hy sinh�� tr��� n��n b���t l���c, c��� ��� tinh th���n l���n th��� ch���t.��� (10)

--

Treasa Bane, Librarianat University of Wisconsin-Baraboo / Sauk County:

���Ch��ng ta �����u tranhnh�� khi anh ���y �����u tranh ����� hi���u th��� gi���i ���� thay �����i, �� anh ���y ����n thu���n ch���l�� m���t h���n ma��� gi���ng nh�� h���n ma c���a ng�����i ����n ��ng m�� anh ���y gi���t ���������n th��m anh trong r���ng nhi���u n��m tr�����c. Trong khi cu���n s��ch n��y, theo c��ch n��ic���a ch��nh H����ng, nh���c �����n l��ng d��ng c���m ����� ch���t ch��� kh��ng ph���i ����� s���ng, th�� n��c��ng ����� c���p m���t c��ch tinh t��� h��n ��� nh���ng hoang t�����ng, ��� nh���ng ng�����i ��ang y��u�� nh���ng ng�����i �������c y��u.T���i m���t s��� n��i trong truy���n, m���i nh��n ���t �����u c���g���ng hi���u nh���ng ��i���u kh�� hi���u.T���i sao t��i kh��ng �������c y��u?T���i sao��i���u n��y x���y ra ���i t��i?����(13)

--

Dan Hess:

���Khi tr��� ��� s���ng ���iB��n, Mi��n s��� d���ng nhi���u h��nh th���c tr���n ch���y ����� gi���i t���a t��m tr�� �� c�� th��� c���ac�� ���ytrongcu���c s���ng m���i. Mi��n li��n t���c l���p �����y th���i gian c���a m��nh���i t���t c��� c��c tr��ch nhi���m m�� c�� ���y c�� th��� t��m ra. B��� ��m ���nh b���i s��� s���ch s���,Mi��n t���n d���ng th���i gian d��nh cho vi���c d���n d���p nh�� c���a nh�� m���t l���i tho��t kh���iph���i d��nh th���i gian cho B��n. Kho���ng th�� gi��� c�� c�� cho B��n l�� ��o ban ����m khianh ���y th���c hi���n nh���ng n��� l���c y���u ���t ����� quan h��� t��nh d���c ���i c��. M���i t���i saukhi B��n xu���t qu��n, Mi��n lui ��� t���m r���a b���ng th��� ���C��� trinh n������(ch��th��ch c���a ng�����i d���ch: trong truy���n ghi l�� ���th���ch trinh h����ng���)m��Hoan, ch���ng n��ng ���� cho. ���C��� trinh n������ �������c d��ng trong c��c nghi l��� thanh t���y, ��h����ng th��m c���a n�� �������c d��nh ri��ng cho nh���ng ng�����i ch���n cu���c s���ng �����c th��n,nh���ng ng�����i ���� t��� b��� ����m ����ng �� nh���ng ti��u khi���n c���a h��� cho m���t cu���c s���ng xac��ch.��� (H����ng, 2005). B���ng c��ch t���m m��nh trong th��� c��� trinh n��� n��y, Mi��n ��angc��� g���t r���a B��n, kh��ng ch��� m��� h��i hay m��i c���a anh ���y, m�� ngay c��� nh���ng suy ngh����� anh ta. ����y l�� l���i tho��t c���a Mi��n ����� c�� quay l���i cu���c s���ng m�� c�� t���ng s���ng���i Hoan.���� (10)

--

Treasa Bane:

�����i���u d��� d��ng ����� �����l���i l�� s���c h���p d���n c���a c��c gi�� tr��� �� truy���n th���ng g���n nh�� �� ngh��a c���a Vi���tNam.C���ng �����ng x�� h���i c���m th���y �� c��ng t��� h��o �� �����m m��nh trong ���� c��ngc��c nghi th���c m�� n�� ��em �����n ��� ngay c��� khi n�� mang l���i b���t h���nh cho h���.����l�� l�� do t���i sao Mi��n t��ms��� gi���i tho��t khi cu���i c��ng ���� ch���n c��cht��� b��� n��.R���i kh���i B��n ����� ��� l���i ���i Hoan, c�� ���� chu���n b��� s���n m���t���d��ngth��c ng��n t��� kh��ng ph���i th��� ng��n ng��� c���a nh���ng k��� uy��n b��c������ s���n s��ng����� b���o ��� quy���n �������c s���ng theo �� mu���n c���a m��nh.Nh��ng th���t l�� l�� th��,trong m���t ph���n c���a cu���c n���i lo���n n��y ���n c�� s��� quan t��m �����n B��n, ngay c��� khi��i���u ���� c�� ngh��a l�� b��� Hoan t��� ch���i.���� (13)

David Smyth:

���B��n, gi���ng nh�� t��cgi���, ���� c���ng hi���n tu���i thanh xu��n c���a m��nh ����� b���o ��� �����t n�����c, b��� b��� l���i saul��ng b���ng c��i ch���t kh��ng ng�����i th���a k���, l�� cha c���a m���t con qu��i ���t ch���t non,kh��ng �����u. Thai nhi, b��� bi���n d���ng b���i ch���t �����c m��u da cam, l�� bi���u t�����ng t���i ���uc���a nh���ng l���i h���a kh��ng �������c tu��n th��� c���a �����ng �� s��� l���a �����o, s��ng b��i ch���ngh��a anh h��ng ���� gi��p n�� n���m gi��� quy���n l���c. Trong khi cu���n ti���u thuy���t ch���a�����y bi k���ch ��en t���i, Mi��n, nh��n ���t n��� anh h��ng c���a D����ng cu���i c��ng ���� chi���nth���ng trong s��� l���a ch���n h���nh ph��c c�� nh��n c���a m��nh b���ng quy���t �����nh tr��� ��� ���iHoan. V�� d��n l��ng, c��ng nh�� Mi��n, ch���n m���u ng�����i ���anh h��ng��� m���i c���a th���i �����itrong con ng�����i Hoan, m���t ng�����i c�� t���m nh��n ��� t����ng lai, kh�����c t��� hy sinh c��nh��n cho m���t gi���c m�� hoang t�����ng.���� (5).

---------------

Thay l���i k���t

Xin �������c ch���m d���t b��it��m l�����c ��i���m s��ch n��y b���ng tr��ch ��o���n l���i b��nh lu���n c���a Will Kirkland �� DanHess:

���Trong m���t s��� �����i x���ngg���n nh�� ho��n h���o, t��c gi��� D����ng Thu H����ng ��ang n��i ��� cu���c �����i c���a b�� ��� kh��ngph���i ���i hai ng�����i ch���ng ri��ng l���, m�� l�� ���i bi���u t�����ng c���a h��� ٰ�� th��� gian ���m���i t��nh �����u c���a b��, �����ng th���i tr���, tham gia cu���c �����u tranh gi���i ph��ng, m���i t��nhth��� hai l�� khi b�� b���t �����u vi���t, nh���n r�� m��nh l�� m���t c�� nh��n h��nh �����ng t��� do,m���t nh�� ��n ���i t��nh y��u th��� hai, s��� c���i m��� �� kh��ng ki���m duy���t trong m���t th���gi���i r���ng l���n h��n.�����ng ���� khai tr��� b��.B��ng��y c��ng nh���p vai���ng�����i ������ c���a cu���c �����i m���i c���a m��nh, nh��ng c���m gi��c t���i l���i t���n c��ngb��;b�� ���� s���ng ���i �� hi���u ti���ng g���i c���a �����ng cho ngh��a ��� c��ch m���ng nh��ngng��y nay kh��ng c��n y��u n�� n���a. B�� y��u s��� �����c l���p c���a m��nh, y��u ng��i nh�� m���i ��tnh�� b���n h��n, s��ng s���a h��n, sung t��c h��n ��� kh��ng ph���i ��� m���t ���t ch���t m�� l�� ng��inh�� tinh th���n c���a con ng�����i.[V�� th���c ���y, th��� gi���i;hi���n nay b�� ��angs���ng ��� Paris.] Cu���n s��ch l�� k���t qu���, l�� m���t c��u chuy���n ��� cu���c �����u tranh gi���angh��a ��� �� t��nh y��u, n�� �������c vi���t b���ng ���ng��n t��� kh��ng ph���i th��� ng��n ng��� c���anh���ng k��� uy��n b��c��� m�� l�� dung nham n��ng b���ng c���a m���t ng�����i ph��� n��� ph���n n���.���Will Kirkland (11)

���Ng�����i Vi���t Nam ��angch���t ���t t��m ki���m m���t cu���c s���ng t��� t��� sau cu���c chi���n Vi���t Nam.B���n th��nD����ng Thu H����ng ���� tr���i qua nh���ng giai ��o���n kh�� kh��n n��y.B�� ���� n��� l���ctrong ���No Man���s Land��� ����� kh���c h���a chu���n x��c nh���ng cu���c �����u tranh m�� ng�����i Vi���tNam ���� ph���i �����i m���t.B��l��m ��i���u n��y b���ng c��ch n��u l��n c��c ch��� ����� c���th���.C��c ch��� ����� ��� ph��n bi���t giai c���p, t��n gi��o, hy sinh, ch���y tr���n, th���cph���m �� ngh��o ����i �����u di���n �����t nh���ng g�� m�� nh���ng ng�����i s���ng ��� Vi���t Nam ph���ic���u �����ng.Vi���c ki���m duy���t ti���u thuy���t n��y �������c th���c thi ch��� y���u l�� ��nh���ng tham kh���o x�� h���i m�� D����ng Thu H����ng ���� th���c hi���n���

Tuy nhi��n, gi�� tr��� ��nh���c trong ���No Man���s Land��� n��i ri��ng �������c ����nh gi�� cao �� c�� nh��n t��i c���m th���yr���ng qua s��� ki���m duy���t cu���n s��ch, c��c nh�� ki���m duy���t ��� Vi���t Nam ��ang t�����c b���nh���ng t��c ph���m ��n h���c tuy���t ���i c���a ng�����i Vi���t Nam.����DanHess(10)

***

Ninh D����ng t��m l�����c t���c��c ngu���n:

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

 •  0 comments  •  flag
Published on May 10, 2023 19:54

Ninh Dương - Người nước ngoài nghĩ gì v� tiểu thuyết “Chốn vắng�?

Nguồn

ặc

Đ� giúp bạn đọc tiệntheo dõi chúng tôi có mạn phép tác gi� thay đổi một chút trong cách trình bày văn bản, rất mong đượclượng th�

----------------

„Mười bốn năm sauchiến tranh, một người đàn ông tr� v� ngôi làng của mình � Việt Nam,nơimà t� lâu anh đã được báo là đã chết. V� anh rời b� cuộc sống tái hôn đang hạnhphúcđ� đi với anh lần nữa. Ba s� phận giằng xénhau, cùng cam chịu nỗi bất hạnh, mắc kẹt trong một xã hội c� xưa, mỗi ngườiđều chìm lắng trong ký ức hạnh phúc của quá kh�.Tác gi�, người Việt Nam,đã kết hợp các yếu t� của bi kịch Hy Lạp với ch� nghĩa lãng mạn nóng bỏng,triển khai ngôn ng� đầy gợi cảm trong một cuốn tiểu thuyết có cấu trúc đặcbiệt. Một mê ặc văn học, một tác phẩm kinh điển tương lai.�

K.P.(1)

Giới thiệu

Ngày 21 tháng 4 năm2023, trong khuôn kh� L� Hội Sách Paris, ông Daniel Rondeau, Viện Hàn Lâm Pháp(Académie française) đã công b� tên người đoạt giải „Prix mondialCino DelDuca�: Nhà văn Dương Thu Hương.(2)

Prix mondial Cino DelDuca là mộtgiải thưởng văn học lớn do bà Simone Del Duca (1912�2004) sánglập tại Pháp ào năm 1969. Giải thưởng mangtênngười chồng quá cốcủa bà, giám đốc nhà xuất bản Cino Del Duca (1899�1967). Saukhi bà quađời năm 2004, Học viện Pháp (Institut de France) tiếp tục công việc điều hànhgiải này. Với 200,000 �, Prix mondial Cino del Duca là giải thưởng văn học cós� tiền thưởng lớn th� nhì trên th� giới sau giải Văn Chương Nobel.

„Prix Mondial Cino DelDuca� � Giải thưởng th� giới Cino Del Duca, dành đ� vinh danh những nhà văn cótác phẩm văn học ặc khoa học góp phần truyền bá thông điệp v� ch� nghĩa nhânvăn hiện đại.

Daniel Rondeau,Viện Hàn Lâm Pháp, thành viên Ban giám khảo:

„Tabắt gặp những con người yêu cái tuyệt đối, những trái tim thuần khiết vấp ngã,những ý chí cam chịu, những anh hùng đôi khi l� cơ, à dù gì đi chăngnữa,v� ngọt của cuộc đời. Bởi vì tất c� các tiểu thuyết của bà là một thiền định vềsức mạnh của cuộc sống. »

.

Sách của nhà văn DươngThu Hương được dịch sang nhiều th� tiếng: Pháp, Anh, Đức,Ý, Tây Ban Nha, B� ĐàoNha, Hòa Lan à Thụy Điển. Trong s� các tác phẩm đã phát hành, „Chốn vắng� (NoMan’s Land 2005 , Terre des oublis 2006, �) là cuốn sách có s� lượng độc giảcao nhất. Tiểu thuyết này cũng đã từng đoạtGiảithưởng lớn Độcgi� của tạp chí Elle (Grand prix des lectrices de Elle) ào năm 2007.

--

Biên tập viên à nhà phê bình Donna Seaman, American LibraryAssociation viết trong Booklist:

Một cuốn tiểuthuyết đẹp mê hồn phân tích một cách sắc sảo bản chất của chiến tranh à hòabình, s� nghèo nàn à giàu có v� vật chất à tinh thần, bản thân à cộng đồng,s� ép buộc à tình yêu.“�(3)

--

Kirkus review:

Một bước đột phá hấp dẫn ào địa hạtít được biết đến: chấn thương do chiến tranh Việt Nam gây ra cho ‘những ngườichiến thắng�(4)

--

David Smyth, Gale, 2009:

„Cuốn tiểu thuyếtđược đánh giá cao nhất à cũng đầy kịch tính nhất của Hương cho đếnnay.Truyện lấy bối cảnh ngay sau khi chiến tranh kết thúc năm 1975. Miên,ngoài 30 tuổi, có cuộc hôn nhân hạnh phúc với Hoan, một ch� đồn điền thànhcông.� đoạnm� đầu truyện, cô tr� v� khu xóm của mình � miền TrungViệt Nam à thấy dân làng t� tập trước cổng nhà.Cô được cho biết là ngườichồng đầu của mình, Bôn, người được coi là đã chết như một anh hùng thời chiến,vẫn còn sống à nay quay v� đ� đòi lại cô.Trước sức ép d� dội của dânlàng à của Đảng, Miên đồng ý b� người chồng th� hai à đứa con trai của mìnhđ� sống cảnh nghèo khó với Bôn.“�(5)

--

Dịch gi� Nina McPherson trong Encyclopedia on Southeast AsianLiterature:

�:„NoMan’s Land có th� hiểu theo c� nghĩa đen à nghĩa bóng như bản cáo trạng khốcliệt nhất của Dương đối với một ch� đ� mà bà à th� h� của bà đã hy sinh tuổitr� của mình đ� đưa nó lên đỉnh cao quyền lực.(6)

****

NGƯỜI NƯỚC NGOÀI

NGHĨ GÌ VỀ „CHỐNVẮNG�?

--

Đạo lý à Nghĩa v� xã hội? S� Hy sinh à Chủnghĩa anh hùng? Đầu hàng s� phận? Miên, Nàng Kiều trong bối cảnh hiệnđại?Bất lực à Trốn chạy, T� b� à Lối thoát ? Đây là những nhận định,lời phê bình, đánh giá, những cảm nghĩ của độc gi�, các cơ quan ngôn luận, giớibáo chí, các nhà văn dành cho tác phẩm „Chốn Vắng�.

( Các tiểu tựa là dongười dịch đặt)

Giông bão à

Cơn mưa phùn cuối mùaxuân

--

Brendan Wolfe,

writer and editor:

„Khi trời đ� mưa ởtrang th� nhất trong „No Man’s Land� của Dương Thu Hương, bạn biết là s� cóchuyện sắp xảy ra.Trong tiểu thuyết Việt Nam, ông trời luôn (c� gắng) canthiệp ào các s� việc, dội nước ngập ặc thiêu đốt nhân vật, đ� chứng t� rằngs� nguy hiểm s� xảy ra đã được biết trước ặc đâu là nguyên nhân phátsinh.“�

„Ở trang một,trời mưa,„một cơn mưa l� lùng qua đỗi�,“nước lạnh à hơinóng giao hòa�,„tất thảy tan lẫn ào làn nước tưới xuống.�

Ngay c� sau khimặt trời ló dạng, kịch tính vẫn tiếp tục tuôn trào:“Dường như sau khoảnh khắc cách biệt, tìnhyêu mù dại với đất với rừng càng sôi sục, lửa ghen tuông thiêu đốt vạn vật nhưcơn ái ân cào cấu.� (7)

--

Brian Walsh :

„Người ta có th� nóingay t� đầu rằng câu chuyện này s� không có một kết thúc có hậu cho tất c� mọingười, à điều này xảy ra không ch� vì nó bắt đầu với“một cơn mưa l� lùng quá đỗi”–rất gần với “một đêm tối à giông t�.”� (8)

--

Brendan Wolfe:

„Không tiết l� nhiều,nhưng � cuối truyện, trời cũng mưa, à đây dường như là cách Hương nói rằng,ngay c� sau 27 chương đầy ẩn d� v� thủy triều à dòng chảy, v� những cơn gió cảkết thúc thời niên thiếu à tình yêu nảy sinh t� một lần suýt chết đuối,vềnhữnglinh hồn trôi dạt ra biển à bơi tr� v� bến, điều tốt đẹp nhất chúng ta có thểhy vọng là một cơn mưa phùn cuối mùa xuân ẩm ướt.“� (7)

***

Đạo lý à Nghĩa v� xãhội,

S� hy sinh à Chủnghĩa anh hùng

-

SusanaLeaAssociates:

„Vòng xoay bi thảm củanhững s� phận này tạo tiền đ� cho câu chuyện đầy mê ặc của Dương Thu Hương vềba con người định mệnh đã gắn chặt với nhau à b� biến đổi không hoán chuyểnđược bởi s� phi lý của chiến tranh.

Khi câu chuyện ngoạnmục m� ra, mỗi người trong mối tình tay ba tiền định này phải đấu tranh đ� dunghòa hạnh phúc cá nhân với các giá tr� truyền thống v� nghĩa v� à lòng vịtha.Bên nhau, những nhân vật này tạo nên một bức chân dung tàn khốc vềmột dân tộc đã hy sinh trên bàn th� chiến tranh cho ch� nghĩa sùng bái anhhùng.“� (9)

--

Dan Hess:

„Và không l� ta yêu Bôn đến đ� phải làm những điều ngu xuẩn ấy? Takhông yêu Bôn, cuộc tr� v� này là một phận s�, cái phận s� đã được quy ước từthời xửa thời xưa dù chẳng ghi rõ trên giấy trắng mực đen nhưng đã thành luật l�.Nếu ta chống lại luật l� ấy dù b� làng ra đi cũng chẳng được sống bìnhyên…“�

„Trong vòng ài chươngđầu tiên của cuốn tiểu thuyết, người ta làm quen một chút với ch� nghĩa giaicấp à s� tôn th� anh hùng � Việt Nam.H� thống phân cấp � đây tựa như cótầng lớp trên à dưới àđặt các cựu chiến binh ào trong một tầng lớp củariêng họ�

Khi Bôn tr� v� nhà lầnđầu tiên, tất c� người dân th� trấn tập hợp lại à nói rõ ý ​​​​của h� vớiMiên: �Th� nào, ch� đã hiểu phận s� của mình rồi ch�? Hay cuộc sống giàusang đã khiến ch� tối tăm mắt mũi, khiến ch� quay lưng lại với người chồng thuởhàn vi? Ðừng quên rằng tất thảy mọi gia đình trên dải đất Việt Nam đều có ngườira trận, s� phận của Bôn cũng là s� phận chung của những người trai đã hy sinhtuổi tr� nơi trận mạc, đã lãnh phần thua thiệt cho k� khác an hưởng thanh bình.Trong nỗi mất mát của anh ấy có một phần đau kh� của thân nhân chúng tôi. Chúngtôi đứng v� phía Bôn�

S� tôn th� anh hùngdành cho Bôn này đặt anh ta lên một bục đài.“� (10)

--

Will Kirkland:

„� th� giới này thuộcv� c� một tiểu đoàn gồm những người lính liên kết nhau tiến v� phía cô, hết lớpnày đến lớp khác, trong y phục ngụy trang.Sau đó, đến t� tiên xa xôi củacô, h� mặc quần áo bằng sợi gai thô, vải bạt hay lụa, bọc trong v� cây sồi haylụa tussah màu nâu, ặc che đầu bằng những chiếc lọng vương gi� hay quấn nhữngchiếc khăn xếp màu đen đơn giản.Và cuối cùng, giữa hai đám đông này –những cựu chiến binh à t� tiên của h�, cô đối mặt với những người cùng thời:người ch� tịch trong chiếc áo sơ mi trắng h� cứng, bí thư Đảng trong b� quânphục màu xanh bạc màu với chiếc áo rách rưới lòi ra ngoài quần;nhữngthanh thiếu niên ăn mặc lịch s� trong những chiếc áo phông có hoa đính kimloại;những người ph� n� trong làng trong b� đ� ng� buồn t� hàng ngày củah�.Tất c� bọn h� đều nhìn cô chằm chằm với ánh mắt buộc tội“� (11)

--

Dan Hess:

„Trách nhiệm của đànông à ph� n� rất rõ ràng trong „No Man’s Land�.Nhiều trách nhiệm trongs� này kết chặt với Nho giáo truyền thống.Một sốtrách nhiệm khác cóliên đới với Đảng Cộng sản Việt Nam.Dương Thu Hương đã xoay chuyển nhữngtrách nhiệm này trong nhân vật Miên của mình.Trách nhiệm của người ph� nữMiên được th� hiện qua bổn phận của một người v� Việt Nam à niềm tin ào Nhogiáo…�

…Theotruyền thống � Việt Nam với tín ngưỡng Khổng giáo, người ph� n� phải trungthành với chồng à gia đình.Tuy nhiên, � đây tác gi� thách thức niềm tinđạo Khổng bởi vì trách nhiệm của Miên đối với gia đình đã tr� nên rất phức tạpqua s� tr� v� của người chồng đầu tiên, Bôn, một cựu chiến binh từng phục vụĐảng Cộng sản Việt Nam.Miên b� buộc phải đi đến một quyết định chống lạiniềm tin Nho giáo ặc quay lưng lại với Đảng“� (10)

--

Dan Hess :

„Hy sinh là ch� đềtrong nhiều tiểu thuyết của Dương Thu Hương.Dương đã làm một công việctuyệt vời trong việc miêu t� những hy sinh mà nhiều người phải đối mặt � Việt Nam.Nhữnghy sinh này bao gồm c� hy sinh cho Đảng Cộng sản Việt Nam à cho giađình.S� hy sinh rõ ràng nhất trong NoMan’sLand làhysinhcủa Miên.Cô t� b� đời sống xa hoa à gia đình đ� đến với cuộcsống nghèo khó với Bôn.Miên tiếp tục hy sinh cho Bôn, khi � đoạn sautrong tiểu thuyết, cô mời Bôn đến sống cùng cô à Hoan.Làm như vậy, mộtlần nữa, cô hy sinh cuộc hôn nhân truyền thống của mình với Hoan đ� chăm sóccho Bôn.“� (10)

--

Publishers weekly :

„Mặc dù rất yêu ngườichồng hiện tại của mình, Hoan, à con trai của hai người, nhưng cô cảm thấy áplực bởi s� nghiêm ngặt của cộng đồng cộng sản, nên phải quay v� với người chồngđầu tiên của mình, Bôn, nhằm tôn vinh s� hy sinh của anh ấy cho đất nước.“�(12)

--

Brendan Wolfe:

„Độc gi� M�, ngay cảnhững người cùng than vãn với Robinson v� s� thiếu trung thành đáng buồn củachúng ta với nhau, khó có th� đ� lỗi cho việc chần ch� khi Miên đầu hàngBôn.Đối với h�, đối với chúng tôi, đây là một s� bất công man r� à “NoMan’s Land� là một chiến dịch kéo dài à không hoàn toàn đúng mực đ� giải quyếtvấn đ�.Tuy nhiên, No Man’s Land không được viết cho chúng tôi.Nóđược viết cho người Việt Nam, những người tiếp cận vấn đ� t� một phối cảnh hoàntoàn ngược lại: Rắc rối nào s� xảy ra khi chúng ta quá trung thành, thay vìkhông trung thành đ�?“� (7).

***

Đầu hàng s� phận

--

Will Kirkland:

„Miên tr� v� lán củaBôn, nơi v� lên s� nghèo khó cùng cực, thấy bất hạnh ngay t� những giây phútđầu tiên.H� đang chia s� khoảng không gian với bà ch� gái d� hợm của anhta, người mà ‘trời phú cho � một ham muốn tình dục điên cuồng, gần như dã thú.’Những đứa con của bà ta là loài qu� s� đói khát.Những điều này, tráingược với cuộc sống an nhàn của cô với Hoan, thành đạt, có gia nhân, à h� yêunhau sâu đậm. Ch� đ� thường có v� ‘s� phận� xuất hiện � đây à hòa quyện suốtcuốn tiểu thuyết.Miên t� hỏi: �Vì sao, vì sao s� phận du đẩy ta đếncảnh tr� trêu này? � Có l� kiếp trước ta có n� với Bôn, à kiếp này chưa trảhết…�

Hoặc khi nhận ra làmình s� � lại với Bôn, bất chấp tất c� những gì trái tim à khối óc mách bảo, Miênnói: �Em đã chấp nhận s� phận, giọng nói của em không còn là giọng nói củamột người tỉnh táo mà là những âm thanh vô ch�, là mệnh lệnh của thầy mo kíthác nơi cửa miệng hồn ma“�

„Có l� đây là s� miêut� chính xác v� những người tin rằng s� phận là th� mạnh m� nhất trong cuộc đờih�.Tất c� những gì h� có th� làm là điều chỉnh đ� thích nghi với nó, thayvì quyết định nó s� như th� nào.Trong mọi trường hợp, nó khiến tôi sẵnsàng tát tai một ài nhân vật xung quanh à nói, ‘Hãy làm gì đó!’�(11)

--

Bredan Wolfe:

„Hương đã khéo léo àmỉa mai soi gương so hai người đàn ông này � tình yêu của h� dành cho Miên,những mưu cầu ngoài học đường, s� bất tài trong kh� năng chinh phục xác thịtcủa h� � đ� quy ra rằng tất c� chúng ta đều là nạn nhân của s� phận.Trongtiếng Việt, t� ng� dành cho những nạn nhân như vậy là oan, hay “bất công�, cónghĩa là ông trời điên r� à thật là tùy tiện.�

Theo s� miêu t� củatác gỉả, Miên s� phải rời b� th� giới êm � của cuộc đời mình � đây, ngược dòngthời gian đ� sống với một bóng hình xa l� giữa đống tro tàn của một mối tình đãmọc bên gốc cây đa c� th� mười bốn nămtrước.Cô biết mình có thểchết đuối � đó lần th� hai.Nhưng cô không có lựa chọn nào khác;côbiết rằng mình phải nhảy, phải chấp nhận bánh xe s� phận đã sắp đặt sẵn cho cô.(7)

***

„Một biến th� của TruyệnKiều�

--

Bredan Wolfe:

„Thật thú v� khi xem„Chốn Vắng� như một biến th� đầy khiêu khích đối với kiệt tác thơ ca Việt Namcủa Nguyễn Du: Truyện Kiều.

Được viết ào đầu thếk� 19 bởi một v� quan không yên lòng khi v� hoàng đ� yêu kính vừa b� lật đ�,truyện k� câu chuyện v� Kiều, một thiếu n� phải lòng chàng trai nhàbên.Khi chàng vắng mặt trongmột chuyến đi xa, cha à em trai củaKiều b� x� ngồi tù.Nàng Kiều xinh đẹp à tài năng phải t� b� tình yêu củamình (được viên mãn đúng lúc) đ� lo gia đình, điều mà ào thời đó đồng nghĩavới việc phải làm gái lầu xanh, � đào à người hầu trong một thời giandài.

Trong „No Man’s Land�,có những trận chiến bạo lực, tình yêu đan xen à rất nhiều tình dục.Tuynhiên, cuối cùng thì s� kiên nhẫn à lòng trung thành cũng được đền đáp.Sau15 năm vắng bóng (dài hơn một năm so với thời gian Bôn ra trận), Kiều à chàngKim đoàn t� trong một l� cưới huy hoàng, ngọt ngào chen lẫn đắng cay. Trongphòng riêng, h� ngại ngùng nâng ly chúc nhau trong mối quan h� mới, run rẫy nhớlại tình xưa. Vì t� lúc chàng, một mầm hoa sen, lần đầu tiên gặp nàng, một nụđào tươi, mười lăm năm tròn đã trôi qua. Yêu đương, chia tay, đoàn t� � c� haiđều cảm thấy vui buồn lẫn lộn dưới ánh trăng.�

„Hãy so sánh với cuộchội ng� ít ngọt ngào, nhiều cay đắng của Miên với Bôn, người mà cô gặp lần đầukhi anh cứu cô khỏi chết đuối.„Miên rên r�. Biết rằng chẳng ai tr� lờich�. Ch� sắp phải t� b� cuộc sống ấm nồng này đ� bơi ngược dòng sông, tìm lạimột bóng hình m� ảo, tìm tro tàn của mối tình cũ, tìm gốc đa già trên bến nướcmười bốn năm xưa. Ch� biết ch� s� chìm nghỉm dưới dòng sông ấy, nhưng vẫn phảiliều thân nhảy xuống, phải cam chịu điều s� phận đã đặt bày:Có lẽkiếp trước ta có n� với Bôn, à kiếp này chưa tr� hết..�.

„Đột nhiên không còntinh thần t� ch� à dưới áp lực phải chịu th� hiện tình yêu với ch� đ� mới,Nguyễn Du đã s� dụng Truyện Kiều đ� đưa ra quan điểm chính tr� rộng lớn hơnrằng ngay c� trong thời k� biến động, các nguyên tắc chung thủy à trong sạchphải được bảo v� bằng mọi giá.�

„Ngược lại, Hương nóivới chúng ta rằng mối quan h� gia đình � cuống não của tư tưởng Nho giáo � đãtr� nên “giống như một vết hằn trên mặt nô l� ặc tù nhân thời sơ khai.�. ViệtNam thời nay, băn khoăn giữa hai ngã r� Đông Tây, ch� nghĩa cộng sản à chủnghĩa tư bản, đây vừa là một ý tưởng chính tr� sâu sắc à cũng là một s� lăngm� bất k� mà bà có th� ném ào các Cơ quan Kiểm soát “� (7)

***

Bất lực à Trốn chạy,

T� b� à Lối thoát

--

Dan Hess:

„Dương Thu Hương mô tảnhân vật Bôn của bà như một s� ám ch� trực tiếp đến cuộc sống của nhiều người ởViệt Nam. Theo bà“Anh ấy là một ẩn d� cho người Việt Nam. Anh ấy đạidiện cho c� một th� h�, toàn th� dân tộc của chúng ta, đã ra trận, đã hy sinhà tr� nên bất lực, c� v� tinh thần lẫn th� chất.� (10)

--

Treasa Bane, Librarianat University of Wisconsin-Baraboo / Sauk County:

„Chúng ta đấu tranhnhư khi anh ấy đấu tranh đ� hiểu th� giới đã thay đổi, à anh ấy đơn thuần chỉlà một hồn ma� giống như hồn ma của người đàn ông mà anh ấy giết đãđến thăm anh trong rừng nhiều năm trước. Trong khi cuốn sách này, theo cách nóicủa chính Hương, nhắc đến lòng dũng cảm đ� chết ch� không phải đ� sống, thì nócũng đ� cập một cách tinh t� hơn v� những hoang tưởng, v� những người đang yêuà những người được yêu.Tại một s� nơi trong truyện, mỗi nhân vật đều cốgắng hiểu những điều khó hiểu.Tại sao tôi không được yêu?Tại saođiều này xảy ra với tôi?“�(13)

--

Dan Hess:

„Khi tr� v� sống vớiBôn, Miên s� dụng nhiều hình thức trốn chạy đ� giải tỏa tâm trí à cơ th� củacô ấytrongcuộc sống mới. Miên liên tục lấp đầy thời gian của mìnhvới tất c� các trách nhiệm mà cô ấy có th� tìm ra. B� ám ảnh bởi s� sạch s�,Miên tận dụng thời gian dành cho việc dọn dẹp nhà cửa như một lối thoát khỏiphải dành thời gian cho Bôn. Khoảng thì gi� cô có cho Bôn là ào ban đêm khianh ấy thực hiện những n� lực yếu ớt đ� quan h� tình dục với cô. Mỗi tối saukhi Bôn xuất quân, Miên lui v� tắm rửa bằng th� “C� trinh nữ”�(chúthích của người dịch: trong truyện ghi là „thạch trinh hương�)màHoan, chồng nàng đã cho. “C� trinh nữ� được dùng trong các nghi l� thanh tẩy, àhương thơm của nó được dành riêng cho những người chọn cuộc sống độc thân,những người đã t� b� đám đông à những tiêu khiển của h� cho một cuộc sống xacách.� (Hương, 2005). Bằng cách tắm mình trong th� c� trinh n� này, Miên đangc� gột rửa Bôn, không ch� m� hôi hay mùi của anh ấy, mà ngay c� những suy nghĩv� anh ta. Đây là lối thoát của Miên đ� cô quay lại cuộc sống mà cô từng sốngvới Hoan.“� (10)

--

Treasa Bane:

„Điều d� dàng đ� đổlỗi là sức hấp dẫn của các giá tr� à truyền thống gần như vô nghĩa của ViệtNam.Cộng đồng xã hội cảm thấy vô cùng t� hào à đắm mình trong đó cùngcác nghi thức mà nó đem đến � ngay c� khi nó mang lại bất hạnh cho h�.Đólà lý do tại sao Miên tìms� giải thoát khi cuối cùng đã chọn cácht� b� nó.Rời khỏi Bôn đ� v� lại với Hoan, cô đã chuẩn b� sẵn một“dòngthác ngôn t� không phải th� ngôn ng� của những k� uyên bác�� sẵn sàngđ� bảo v� quyền được sống theo ý muốn của mình.Nhưng thật là lý thú,trong một phần của cuộc nổi loạn này vẫn có s� quan tâm đến Bôn, ngay c� khiđiều đó có nghĩa là b� Hoan t� chối.“� (13)

David Smyth:

„Bôn, giống như tácgi�, đã cống hiến tuổi thanh xuân của mình đ� bảo v� đất nước, b� b� lại saulưng bằng cái chết không người thừa k�, là cha của một con quái vật chết non,không đầu. Thai nhi, b� biến dạng bởi chất độc màu da cam, là biểu tượng tối hậucủa những lời hứa không được tuân th� của Đảng à s� lừa đảo, sùng bái chủnghĩa anh hùng đã giúp nó nắm gi� quyền lực. Trong khi cuốn tiểu thuyết chứađầy bi kịch đen tối, Miên, nhân vật n� anh hùng của Dương cuối cùng đã chiếnthắng trong s� lựa chọn hạnh phúc cá nhân của mình bằng quyết định tr� v� vớiHoan. Và dân làng, cũng như Miên, chọn mẫu người “anh hùng� mới của thời đạitrong con người Hoan, một người có tầm nhìn v� tương lai, khước t� hy sinh cánhân cho một giấc mơ hoang tưởng.“� (5).

---------------

Thay lời kết

Xin được chấm dứt bàitóm lược điểm sách này bằng trích đoạn lời bình luận của Will Kirkland à DanHess:

„Trong một s� đối xứnggần như hoàn hảo, tác gi� Dương Thu Hương đang nói v� cuộc đời của bà � khôngphải với hai người chồng riêng l�, mà là với biểu tượng của h� trên th� gian –mối tình đầu của bà, Đảng thời tr�, tham gia cuộc đấu tranh giải phóng, mối tìnhth� hai là khi bà bắt đầu viết, nhận rõ mình là một cá nhân hành động t� do,một nhà văn với tình yêu th� hai, s� cởi m� à không kiểm duyệt trong một thếgiới rộng lớn hơn.Đảng đã khai tr� bà.Bàngày càng nhập vai‘người vợ� của cuộc đời mới của mình, nhưng cảm giác tội lỗi tấn côngbà;bà đã sống với à hiểu tiếng gọi của Đảng cho nghĩa v� cách mạng nhưngngày nay không còn yêu nó nữa. Bà yêu s� độc lập của mình, yêu ngôi nhà mới ítnhơ bẩn hơn, sáng sủa hơn, sung túc hơn � không phải v� mặt vật chất mà là ngôinhà tinh thần của con người.[Và thực vậy, th� giới;hiện nay bà đangsống � Paris.] Cuốn sách là kết qu�, là một câu chuyện v� cuộc đấu tranh giữanghĩa v� à tình yêu, nó được viết bằng ‘ngôn t� không phải th� ngôn ng� củanhững k� uyên bác� mà là dung nham nóng bỏng của một người ph� n� phẫn n�.“Will Kirkland (11)

„Người Việt Nam đangchật vật tìm kiếm một cuộc sống t� t� sau cuộc chiến Việt Nam.Bản thânDương Thu Hương đã trải qua những giai đoạn khó khăn này.Bà đã n� lựctrong “No Man’s Land� đ� khắc họa chuẩn xác những cuộc đấu tranh mà người ViệtNam đã phải đối mặt.Bàlàm điều này bằng cách nêu lên các ch� đ� cụth�.Các ch� đ� v� phân biệt giai cấp, tôn giáo, hy sinh, chạy trốn, thựcphẩm à nghèo đói đều diễn đạt những gì mà những người sống � Việt Nam phảichịu đựng.Việc kiểm duyệt tiểu thuyết này được thực thi ch� yếu là vìnhững tham khảo xã hội mà Dương Thu Hương đã thực hiện�

Tuy nhiên, giá tr� vănhọc trong “No Man’s Land� nói riêng được đánh giá cao à cá nhân tôi cảm thấyrằng qua s� kiểm duyệt cuốn sách, các nhà kiểm duyệt � Việt Nam đang tước bỏnhững tác phẩm văn học tuyệt vời của người Việt Nam.“�DanHess(10)

***

Ninh Dương tóm lược từcác nguồn:

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

 •  0 comments  •  flag
Published on May 10, 2023 19:54

May 6, 2023

M���nh Kim -- V��i l��t c���t bi k���ch trong ���Vietnam: An Epic Tragedy, 1945-1975���

Ngu���n

***

Kh��ng c�� c��u ch��� m�����tm�� �� h��nh ���nh �����m ch���t ��n h���c nh��A Bright Shining Lie(1989)c���a Neil Sheehan; kh��ng l��m nh���c �����u ���i kh���i l�����ng t�� li���u ng���n ng���n nh��Deathof a Generation: How the Assassinations of Diem and JFK Prolonged the VietnamWar(2003) c���a Howard Jones, �� c��ng kh��ng nhi���u chi ti���t �����n m���c th���ath��i nh��Hue 1968(2017) c���a Mark Bowden, quy���n s��ch d��y c���mg���n 1.000 trang -Vietnam: An Epic Tragedy, 1945-1975 -c���anh�� b��o-s��� gia ng�����i Anh Max Hastings (NXB Harper Collins ph��t h��nh ng��y16-10-2018) l�� nh���ng c��u chuy���n ���r���t ng�����i��� �� ���r���t �����i���, �������c thu���t t��� nhi���uph��a, ��� c��� ly r���t g���n���

Kh��ng m���c ��o ���t�� duyph���n chi���n thi��n t������ nh�� trong nhi���u quy���n s��ch ���c phim t��i li���u ��� cu���cchi���n Vi���t Nam c���a gi���i nghi��n c���u M���,Vietnam: An Epic Tragedyghil���i nh���ng c��u chuy���n s���ng �����ng nh��ng bi th���m ���i s��� bi���n d���ng nh��n t��nh c���a m���tcu���c chi���n kh���ng khi���p nh�� ���n d�� b���n ch���t chi���n tranh.

V���i t�� c��ch ph��ng vi��nchi���n tr�����ng (�� l�� m���t trong nh���ng ng�����i n�����c ngo��i cu���i c��ng r���i S��i G��n ٰ��chi���c tr���c th��ng ��o nh���ng ng��y di t���n th��ng 4-1975), Max Hastings c�� c��i nh��nnhi���u chi���u �����t trong t���m quan s��t ���i kh��ng gian r���ng.

G���n nh�� ch���ng s��� ki���nn��o �������c mi��u t��� m���t ph��a. C��i g���i l�� chi���n th���ng ���l���ng l���y n��m ch��u, ch���n �����ng�����a c���u��� ��i���n Bi��n Ph���, d�����i ng��i b��t Max Hastings, c��ng �����y t���n th���t c��ngnh���ng x��i l��� tinh th���n c���a l��nh B���c Vi���t.

Ghi l���i l���ch s��� m���tcu���c chi���n m���t c��ch kh�� ���c��n b���ng���, Max Hastings ���� ���b���n��� ��o m���i m���c ti��u. ��ngcho th���y Ph��p b��m ��u trong th��� thua nh�� th��� n��o; ��ng nh���c l���i ch��nh s��ch ��chi���n l�����c sai l���m c���a M���, ��ng thu���t l���i t��nh tr���ng tham nh��ng c���a VNCH �� ��ngk��� l���i s��� t��n b���o c���a du k��ch Vi���t C���ng l���n binh l��nh B���c Vi���t���

Vietnam: An EpicTragedykh��ng ��i theo motif���l���i nguy���n cu���c chi���n��� m�� nhi���u quy���n s��ch tr�����c ���� m���c ph���i. Max Hastingskh��ng m���t th���i gi��� cho nh���ng ���t��� ���n��� quen thu���c: t���i sao �� nh�� th��� n��o. Thay ��o ����, ��ng l���t t��� di���n m���o man r��� c���achi���n tranh.

G���n nh�� kh��ng k��� l���i nh���ng c���nh g��o th��t ph���nchi���n ch���n �����ng n�����c M���, Max Hastings ����a ra h��nh ���nh ���m���t ph��� n��� b��� ch��m ch���tb���i b�� c�� hai con ��i l��nh VNCH���, ���c ���m���t ng�����i ����n ��ng b��� (du k��ch) ch��ns���ng, m���m g��o l��n li��n t���c ���T��i s���p ch���t! T��i s���p ch���t!���, tr�����c khi ti���ng lath��t c���a ��ng ch��m m���t b��n d�����i g�� �����t���. Max Hastings c��ng mi��u t��� ���m���t ng�����ikh��c b��� (du k��ch) gi���t ch��� b���i ��ng n���u ���i m���t c���nh s��t �����a ph����ng������

Cu���c chi���n kh��ng ch���c�� c��c chi���n d���ch t��m di���t c���a l��nh M��� m�� c��n c�� nh���ng cu���c kh���ng b��� khi���p �����mc���a Vi���t C���ng.

T��� 1957 �����n 1960, c�������n 1.700 vi��n ch���c S��i G��n �� c��c t���nh ���� b��� gi���t. Th��m 1.300 ng�����i n���a b���gi���t trong n��m 1961. Con s��� kh���ng b��� ��m s��t vi��n ch���c ch��nh quy���n mi���n Nam t��ng���t l��n 2.000 ng�����i ��o n��m 1963 (trang 151)���

V�� trong khi h��ng ng��l��nh ٰ��g VNCH �������c mi��u t��� l�� thi���u tinh th���n k��� lu���t th�� qu��n l��nh Vi���t C���ngc��ng x���y ra kh��ng ��t r���i ren. Nam Kinh, m���t ch��� huy �����a ph����ng ��� mi���n T��y Namb���, n���i ti���ng c�� t��i nh��ng nghi��m kh���c, ���� b��� b���n ��o l��ng b���i m���t trong nh���ngng�����i l��nh c���a m��nh do t���c gi���n khi b��� ng��n c���n k���t h��n ���i m���t g��a ph��� xinh�����p. Thanh H���i, m���t ch��� huy kh��t ti���ng c���a Vi���t C���ng, c��ng ���vang danh thi��n h���������i t���t n���u nh���t �� g��i g�� (c�� l���n m�� ��o m��ng c���a ��� m���t ng�����i kh��c) (trang151)���

Kh��ng ch��� thu���t l���im��u thu���n trong gi���i ch��nh tr��� M��� ��� ch��nh s��ch �����i ���i cu���c chi���n, MaxHastings c��n mi��u t��� chi ti���t b���c tranh kh���n kh�� c���a x�� h���i mi���n B���c, m�� nh�������i t�� qu��n �����i Li��n X�� Yury Kislitsyn mi��u t���: ���Ng�����i (B���c) Vi���t ��n m���i th���bi���t di chuy���n tr��� xe t��ng; m���i th��� bi���t b��i tr��� h��ng kh��ng m���u h���m, m���i th���bi���t bay tr��� B-52��� (trang 368).

C�� nhi���u chi ti���t li��nquan x�� h���i mi���n B���c tr�����c nay ��t �������c k��� trong nh���ng quy���n s��ch ��� cu���c chi���nVi���t Nam. M��a h�� 1961, mi���n B���c l��m ��o t��nh tr���ng ����i nghi��m tr���ng, �����n m���cx���y ra bi���u t��nh �� d���n �����n m���t ��� �����t kho th��c; r���i ng�����i d��n �����ng ����� ���i qu��n�����i; �� th��ng 8 th�� x���y ra ��� �����t m���t nh�� m��y s���n xu���t xe �����p. Th���m ch�� c�� m���t��� �����t bom ��� ����ng Anh ���c m���t ��� n���i lo���n c���a qu��n �����i �����a ph����ng (trang 148)���

Vietnam: An EpicTragedyc��ng k��� l���ichi���n d���ch vi���n tr��� �� kh�� l���n ng�����i c���a Li��n X��, c��ng nh�� ch��nh s��ch �����u d��y���gi���a Trung C���ng �� Li��n X�� c���a B���c Vi���t, khi���n S��� qu��n Li��n X�� ph���i ���cay �����ngb��o c��o ��� Moscow ��o th��ng 3-1967���, r���ng ���chuy��n gia qu��n s��� c���a ch��ng ta l��m vi���ctrong m���t m��i tr�����ng c���c k��� kh�� kh��n, th�����ng b��� l��m t���i t��� h��n b���i c��c �����ng ch��Vi���t Nam������.

Trong nhi���u tr�����ngh���p, B���c Vi���t th�����ng c��� t��nh b��o c��o ch���m c��c ��� b���n r��i m��y bay M��� �� khichuy��n gia Li��n X�� �����n hi���n tr�����ng th�� m���i th��� c�� gi�� tr��� ���� b��� d���n ��i m���t c��ng���i c��c chuy��n gia Trung Qu���c.

S��� tr��� m���t c���a B���cVi���t ���i Li��n X�� tr��� n��n c��ng khai h��n ��o th��ng 3-1968, khi H�� N���i tung ralu���t c���m ��i l���i �����i ���i vi��n ch���c ngo���i giao Li��n X�� c��ng nh�� c���m giao ti���p ���id��n �����a ph����ng (trang 370)���

Quan h��� nam n��� gi���achuy��n gia Li��n X�� ���i c��c c�� g��i �����a ph����ng b��� c���m g���n nh�� tuy���t �����i. C�� l���n,khi th���y m���t nh��m c�� g��i khu��n ���� t���i m���t c��ng tr�����ng d�����i s��� canh g��c c���a b���o���, trung ��y Valery Miroshnichenko ���� �������c phi��n d���ch gi���i th��ch: ���B���n ch��ng l��nh���ng k��� ph���m t���i quan h��� ���i ng�����i n�����c ngo��i��� (trang 368).

����i l�� n���i ��m ���nh kinhni��n c���a ng�����i d��n l���n l��nh B���c Vi���t. �����i t�� Nguy���n H���u An k���, c�� l���n khi nghetin s��n �������c m���t con voi, m���i ng�����i ch���y ��o �����n. T���i n��i ���� th���y b���ng voi �������c���m������ b���ng thu���c n���. M���t ng�����i b�� ra kh���i b���ng n��, c���m m���ng th���t to; �� nh���ngng�����i kh��c th�� lao ��o x��� th���t. Ph���n ngon nh���t, c��i ��i �� b���n ch��n, ���� b��� c���t��i m���t. Ch��� sau ��i gi���, t���t c��� nh���ng g�� c��n l���i l�� �����ng x����ng b���y nh���y (trang423).

L���n kh��c, khi nghe tinb���n �������c con tinh tinh, m���t nh��m l��nh B���c Vi���t c��ng ���i ch���y �����n. Tuy nhi��n,sau khi l���t da, con ���t ٰ��g h���t nh�� m���t ph��� n��� m���p �� ���i l��n da lo��t l��� trongkhi c���p m���t n���a tr���ng n���a x��m ���n c��n tr���n ngang tr���n d���c. C��� nh��m kinh s��� b���ch���y. Cu���i c��ng, thay �� ��n con ���t, h��� ch��n n�� d�����i m���t t���ng ���� (trang 424).

Kh��ng ch��� chuy���n ����i,x�� h���i B���c Vi���t c��n ng���t ng���t b���i kh��ng kh�� ch��nh tr��� h��a. Ph���m Ph����ng ���� kh��ngth��� ��o �����i h���c ch��� b���i cha c�� l�� m���t tr�� th���c �����c th��ng vi���t th���o ti���ng Anh,Ph��p �� Nga. T����ng t��� tr�����ng h���p Nguy���n ����nh Ki��n. Khi Ki��n nh���n �������c gi���y b��ongh��a ��� qu��n s���, b��� m��� c���u l��m ����n xin ho��n �� c���u l�� con trai duy nh���t, saukhi ng�����i anh c���a c���u t��� tr���n ��� L��o. B��� c���u t���ng l��m nh��n vi��n b���o ��� cho Ph��p.Th��� l�� thu���c ���th��nh ph���n kh��ng t���t��� r���i. ����n xin ��o �����ng c���a Ki��n, d�� nhi��n,b��� t��� ch���i. D�� h���c gi���i nh��ng Ki��n ���n kh��ng �������c ch���n ��i du h���c. T��nh nguy���nxin h���c l��i m��y bay �� thi �����u t���t c��� c��c cu���c ki���m tra, Ki��n ���n kh��ng �������c��o qu��n �����i (trang 362)���

Vietnam: An EpicTragedyl�� m���t trongquy���n s��ch chi���n tranh Vi���t Nam hi���m hoi ����� c���p kh��ng ch��� nh���ng ng��y cu���i c��ngc���a th��ng 4-1975 m�� c��n nh���c l���i nh���ng bi k���ch ���u chi���n.

C��u chuy���n nh��n ���t���Hai Thuan��� l�� m���t �� d���. T���ng chi���n �����u d�����i h��ng ng�� Vi���t Minh �� s���ng ��� mi���nB���c su���t cu���c chi���n, Hai Thuan tr��� ��� ���ti���p qu���n��� S��i G��n sau 30-4. D�� l��m choB��� T�� ph��p d�����i ch��� ����� m���i nh��ng ��ng ���n kh��ng ���c���u��� �������c ng�����i con ru���t b��� b���t��i ���h���c t���p c���i t���o��� �� l�� s�� quan VNCH. S��� ph���n �����i �� k��u n��i c���a ��ng b��� B���ch��nh tr��� kh�����c t���. M���t bu���i s��ng, ��ng nh���y l���u t��� t��� t��� n��c m���t building ����������ng L�� L���i, ����� l���i hai b���c th�� tuy���t m���nh ��� m���t cho �����ng; �� m���t cho ��� con,xin tha th��� cho ��ng (trang 734).

C��u chuy���n c���a b�� L��Th��� Thu V��n l�� m���t bi k���ch ki���u kh��c. Ng��y 23-4-1975, ng�����i ph��� n��� 45 tu���i ThuV��n, ��� g��a c���a gi��o s�� Nguy���n V��n B��ng, t��m c��ch di t���n. Khi l��n chi���c C-130,b�� �� c��c con �������c x���p ng���i ٰ�� b���n chi���c gh���. M���t ng�����i M��� tr��� cao to chen ����m����ng �����n, ra hi���u cho b�� Thu V��n nh�����ng gh���. Khi b�� t��� ch���i, ng�����i thanh ni��nM��� gi���n d��� n��m chi���c vali n���ng xu���ng ch��n b��. ���N��y b�� kia��� ��� ng�����i thanh ni��nM��� n��i ��� ���b�� c�� bi���t b�� s��� l��m g�� ��� �����t n�����c ch��ng t��i kh��ng? B�� l��m ��� ph��nggi���t �����!���. Sau n��y, b�� Thu V��n vi���t: ���T��i ���� r���i �����t n�����c m��nh ���i con tim n���ngtr��u �� ����i ch��n b��� nghi���n n��t��� (trang 712).

Cu���c chi���n ���� ���k���t th��c��� b���ng nh���ng bi k���chnh�� ���y, ���i nh���ng con tim tr��u n���ng �� b��n ch��n b��� nghi���n n��t, ����� l���i nh���ng dich���ng kinh kh���ng, �����n m���c kh��ng ��t ng�����i, cho �����n nay, sau h��n 40 n��m, ���n ch��am���t l���n tr��� ��� qu�� h����ng���

 •  0 comments  •  flag
Published on May 06, 2023 22:50

Mạnh Kim -- Vài lát cắt bi kịch trong ‘Vietnam: An Epic Tragedy, 1945-1975�

Nguồn

***

Không có câu ch� mượtmà à hình ảnh đậm chất văn học nhưA Bright Shining Lie(1989)của Neil Sheehan; không làm nhức đầu với khối lượng tư liệu ngồn ngộn nhưDeathof a Generation: How the Assassinations of Diem and JFK Prolonged the VietnamWar(2003) của Howard Jones, à cũng không nhiều chi tiết đến mức thừathãi nhưHue 1968(2017) của Mark Bowden, quyển sách dày cộmgần 1.000 trang -Vietnam: An Epic Tragedy, 1945-1975 -củanhà báo-s� gia người Anh Max Hastings (NXB Harper Collins phát hành ngày16-10-2018) là những câu chuyện “rất người� à “rất đời�, được thuật t� nhiềuphía, � c� ly rất gần�

Không mắc ào “tư duyphản chiến thiên tả� như trong nhiều quyển sách ặc phim tài liệu v� cuộcchiến Việt Nam của giới nghiên cứu M�,Vietnam: An Epic Tragedyghilại những câu chuyện sống động nhưng bi thảm với s� biến dạng nhân tính của mộtcuộc chiến khủng khiếp như vốn dĩ bản chất chiến tranh.

Với tư cách phóng viênchiến trường (à là một trong những người nước ngoài cuối cùng rời Sài Gòn trênchiếc trực thăng ào những ngày di tản tháng 4-1975), Max Hastings có cái nhìnnhiều chiều đặt trong tầm quan sát với không gian rộng.

Gần như chẳng s� kiệnnào được miêu t� một phía. Cái gọi là chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn độngđịa cầu� Điện Biên Ph�, dưới ngòi bút Max Hastings, cũng đầy tổn thất cùngnhững xói l� tinh thần của lính Bắc Việt.

Ghi lại lịch s� mộtcuộc chiến một cách khá “cân bằng�, Max Hastings đã “bắn� ào mọi mục tiêu. Ôngcho thấy Pháp bám víu trong th� thua như th� nào; ông nhắc lại chính sách àchiến lược sai lầm của M�, ông thuật lại tình trạng tham nhũng của VNCH à ôngk� lại s� tàn bạo của du kích Việt Cộng lẫn binh lính Bắc Việt�

Vietnam: An EpicTragedykhông đi theo motif“lời nguyền cuộc chiến� mà nhiều quyển sách trước đó mắc phải. Max Hastingskhông mất thời gi� cho những “t� vấn� quen thuộc: tại sao à như th� nào. Thay ào đó, ông lột t� diện mạo man r� củachiến tranh.

Gần như không k� lại những cảnh gào thét phảnchiến chấn động nước M�, Max Hastings đưa ra hình ảnh “một ph� n� b� chém chếtbởi bà có hai con đi lính VNCH�, ặc “một người đàn ông b� (du kích) chônsống, mồm gào lên liên tục “Tôi sắp chết! Tôi sắp chết!�, trước khi tiếng lathét của ông chìm mất bên dưới gò đất�. Max Hastings cũng miêu t� “một ngườikhác b� (du kích) giết ch� bởi ông nhậu với một cảnh sát địa phương”�

Cuộc chiến không chỉcó các chiến dịch tìm diệt của lính M� mà còn có những cuộc khủng b� khiếp đảmcủa Việt Cộng.

T� 1957 đến 1960, cóđến 1.700 viên chức Sài Gòn à các tỉnh đã b� giết. Thêm 1.300 người nữa bịgiết trong năm 1961. Con s� khủng b� ám sát viên chức chính quyền miền Nam tăngvọt lên 2.000 người ào năm 1963 (trang 151)�

Và trong khi hàng ngũlính tráng VNCH được miêu t� là thiếu tinh thần k� luật thì quân lính Việt Cộngcũng xảy ra không ít rối ren. Nam Kinh, một ch� huy địa phương � miền Tây Namb�, nổi tiếng có tài nhưng nghiêm khắc, đã b� bắn ào lưng bởi một trong nhữngngười lính của mình do tức giận khi b� ngăn cản kết hôn với một góa ph� xinhđẹp. Thanh Hải, một ch� huy khét tiếng của Việt Cộng, cũng “vang danh thiên hạ”với tật nhậu nhẹt à gái gú (có lần mò ào mùng của v� một người khác) (trang151)�

Không ch� thuật lạimâu thuẫn trong giới chính tr� M� v� chính sách đối với cuộc chiến, MaxHastings còn miêu t� chi tiết bức tranh khốn khó của xã hội miền Bắc, mà nhưđại tá quân đội Liên Xô Yury Kislitsyn miêu t�: “Người (Bắc) Việt ăn mọi thứbiết di chuyển tr� xe tăng; mọi th� biết bơi tr� hàng không mẫu hạm, mọi thứbiết bay tr� B-52� (trang 368).

Có nhiều chi tiết liênquan xã hội miền Bắc trước nay ít được k� trong những quyển sách v� cuộc chiếnViệt Nam. Mùa hè 1961, miền Bắc lâm ào tình trạng đói nghiêm trọng, đến mứcxảy ra biểu tình à dẫn đến một v� đốt kho thóc; rồi người dân đụng đ� với quânđội; à tháng 8 thì xảy ra v� đốt một nhà máy sản xuất xe đạp. Thậm chí có mộtv� đặt bom � Đông Anh ặc một v� nổi loạn của quân đội địa phương (trang 148)�

Vietnam: An EpicTragedycũng k� lạichiến dịch viện tr� vũ khí lẫn người của Liên Xô, cũng như chính sách “đu dây”giữa Trung Cộng à Liên Xô của Bắc Việt, khiến S� quán Liên Xô phải “cay đắngbáo cáo v� Moscow ào tháng 3-1967�, rằng “chuyên gia quân s� của chúng ta làm việctrong một môi trường cực k� khó khăn, thường b� làm tồi t� hơn bởi các đồng chíViệt Nam…�.

Trong nhiều trườnghợp, Bắc Việt thường c� tình báo cáo chậm các v� bắn rơi máy bay M� à khichuyên gia Liên Xô đến hiện trường thì mọi th� có giá tr� đã b� dọn đi mất cùngvới các chuyên gia Trung Quốc.

S� tr� mặt của BắcViệt với Liên Xô tr� nên công khai hơn ào tháng 3-1968, khi Hà Nội tung raluật cấm đi lại đối với viên chức ngoại giao Liên Xô cũng như cấm giao tiếp vớidân địa phương (trang 370)�

Quan h� nam n� giữachuyên gia Liên Xô với các cô gái địa phương b� cấm gần như tuyệt đối. Có lần,khi thấy một nhóm cô gái khuân đá tại một công trường dưới s� canh gác của bảov�, trung úy Valery Miroshnichenko đã được phiên dịch giải thích: “Bọn chúng lànhững k� phạm tội quan h� với người nước ngoài� (trang 368).

Đói là nỗi ám ảnh kinhniên của người dân lẫn lính Bắc Việt. Đại tá Nguyễn Hữu An k�, có lần khi nghetin săn được một con voi, mọi người chạy ào đến. Tới nơi đã thấy bụng voi được“mổ� bằng thuốc n�. Một người bò ra khỏi bụng nó, cầm mảng thịt to; à nhữngngười khác thì lao ào x� thịt. Phần ngon nhất, cái vòi à bốn chân, đã b� cắtđi mất. Ch� sau ài gi�, tất c� những gì còn lại là đống xương bầy nhầy (trang423).

Lần khác, khi nghe tinbắn được con tinh tinh, một nhóm lính Bắc Việt cũng vội chạy đến. Tuy nhiên,sau khi lột da, con vật trông hệt như một ph� n� mập ú với làn da loét l� trongkhi cặp mắt nửa trắng nửa xám vẫn còn trợn ngang trợn dọc. C� nhóm kinh s� bỏchạy. Cuối cùng, thay vì ăn con vật, h� chôn nó dưới một tảng đá (trang 424).

Không ch� chuyện đói,xã hội Bắc Việt còn ngột ngạt bởi không khí chính tr� hóa. Phạm Phương đã khôngth� ào đại học ch� bởi cha cô là một trí thức đọc thông viết thạo tiếng Anh,Pháp à Nga. Tương t� trường hợp Nguyễn Đình Kiên. Khi Kiên nhận được giấy báonghĩa v� quân s�, b� m� cậu làm đơn xin hoãn vì cậu là con trai duy nhất, saukhi người anh của cậu t� trận � Lào. B� cậu từng làm nhân viên bảo v� cho Pháp.Th� là thuộc “thành phần không tốt� rồi. Đơn xin ào Đảng của Kiên, dĩ nhiên,b� t� chối. Dù học giỏi nhưng Kiên vẫn không được chọn đi du học. Tình nguyệnxin học lái máy bay à thi đậu tất c� các cuộc kiểm tra, Kiên vẫn không đượcào quân đội (trang 362)�

Vietnam: An EpicTragedylà một trongquyển sách chiến tranh Việt Nam hiếm hoi đ� cập không ch� những ngày cuối cùngcủa tháng 4-1975 mà còn nhắc lại những bi kịch hậu chiến.

Câu chuyện nhân vật“Hai Thuan� là một ví d�. Từng chiến đấu dưới hàng ngũ Việt Minh à sống � miềnBắc suốt cuộc chiến, Hai Thuan tr� v� “tiếp quản� Sài Gòn sau 30-4. Dù làm choB� Tư pháp dưới ch� đ� mới nhưng ông vẫn không “cứu� được người con ruột b� bắtđi “học tập cải tạo� vì là sĩ quan VNCH. S� phản đối à kêu nài của ông b� Bộchính tr� khước t�. Một buổi sáng, ông nhảy lầu t� t� t� nóc một building ởđường Lê Lợi, đ� lại hai bức thư tuyệt mệnh � một cho Đảng; à một cho v� con,xin tha th� cho ông (trang 734).

Câu chuyện của bà LêTh� Thu Vân là một bi kịch kiểu khác. Ngày 23-4-1975, người ph� n� 45 tuổi ThuVân, v� góa của giáo sư Nguyễn Văn Bông, tìm cách di tản. Khi lên chiếc C-130,bà à các con được xếp ngồi trên bốn chiếc gh�. Một người M� tr� cao to chen đámđông đến, ra hiệu cho bà Thu Vân nhường gh�. Khi bà t� chối, người thanh niênM� giận d� ném chiếc vali nặng xuống chân bà. “Này bà kia� � người thanh niênM� nói � “bà có biết bà s� làm gì � đất nước chúng tôi không? Bà làm � phònggiặt đ�!�. Sau này, bà Thu Vân viết: “Tôi đã rời đất nước mình với con tim nặngtrĩu à đôi chân b� nghiền nát� (trang 712).

Cuộc chiến đã “kết thúc� bằng những bi kịchnhư vậy, với những con tim trĩu nặng à bàn chân b� nghiền nát, đ� lại những dichứng kinh khủng, đến mức không ít người, cho đến nay, sau hơn 40 năm, vẫn chưamột lần tr� v� quê hương�

 •  0 comments  •  flag
Published on May 06, 2023 22:50

April 25, 2023

M���y l���i b���c b���ch c���a D����ng Thu H����ng

Nh���ng ghi ch��p d�����i ����y �������c t��i ghi ���i sau nh���ng cu���c ���chuy���n ���t��� ���i t��c gi��� tr�����c 1990. Ri��ng ph���n CU���C PH���NG V���N 40 PH��T th�� l�� m���t bu���i tr�� chuy���n c�� chu���n b��� tr�����c t���i m���t ph��ng l��m vi���c ��� 65 Nguy���n Du.

B��i t���ng �������c ����a ٰ�� blog n��y c���a t��i ng��y 18 th��ng 1, 2016 ���i nhan ����� Ghi ch��p ��� D����ng Thu H����ng 1990.

***


*Quan h��� ���i c��c �����ng nghi���p

���

C�� l���n ��ng Tu��n ����a cho t��i c��i c��c���vi���d��t �� b���o th��m 12 gi��� tr��a bao gi��� c��ng �����c ���m. H����ng c�� th��� �����n ch��i b���t c��� ng��y n��o.

T��i nh���n, c��m ��n, nh��ng kh��ng �����n.

���

L��c b��, gia ����nh t��i ���i gia ����nh ����� Chu g���n nhau, n�� chuy��n m��n �����n cho��� ��ng b��� t��i. Bao nhi��u kh��ch kh���a c���a n��, ��ng b��� t��i ph���i ti���p c���. TrongC��c �� nh��n t���nh l���, vi���t ��� ����� Chu th��� l�� c��n hi���n �����y ch���!

���

NH��N: T��i l�� ng�����i hay b��� l���a l���m.

H����NG: T��i c��ng th���. Th���ng B��ch n�� ���n b���o n�� cho t��i ��n qu��� l���a lu��n �����y ch���.

���

D����ng Thu H����ng n��i h���i g���p ��� Moskva 1987:

��� T��i l�� ph��� n���, cho n��n t��i m�� hai c��i. M���t l�� ��� nh��, t��i ph���i lo l��m m��n ��n. Hai l��, ��i m���t �����i h���i festival nh�� th��� n��y, th��� n��o t��i c��ng t��m �������c m���t ��i ki���u qu���n ��o �����p, �� tr��� ���, t��i s��� may gi���ng ���y.

TR���N NINH H���: Con b�� ch�� g�� th�� ch��, nh��ng gia ch��nh th�� l���i r���t chu���n.

���

T��i kh��ng gh��t g�� Xu��n Qu���nh. T��i th��ch th�� n�� n���a. T��i ch��� kh��ng th��ch n�� c��i t��nh n��y ��� s��� khi���p nh�����c ����n ��ng. L��m g�� m�� n�� ph���i qu��� lu��� th���ng V�� th���? T��� n�� kh��ng s���ng �������c ��? ����n b�� ph���i t��� tr���ng th�� ����n ��ng n�� m���i qu�� m��nh �������c.

T��i c��ng kh��ng ch��i ���i c��i Th��i. T��i t��� n�� trongB��n kia b��� ���o ���ngdo t�����ng t�����ng. V�� d���, t��i tin g���n nh�� ch���c ch���n r���ng c��� ��� nh�� l�� n�� t���t ngay qu���n ra.

���

T��i th�����ng nh���n �������c nhi���u th��� c���a c��c c��� gi�� ���� ��� h��u, th��� n��o c��ng d���n l�� con ph���i gi��� g��n.

L���i c��n c��i ����m tr�� th���c khoa h���c c���a m��nh, th�� nhi���u l���m.

(L.N.��n x��c �����nh ����m tr�� th���c n��y ph���n l���n l�� ng�����i c���a nh���ng n��m 60 ��� Ng��y 9���2���90, H����ng t���ng n��i chuy���n ���i tr�� th���c H�� N���i ��� m���t CLB.)

���

C�� l���n tr�����c �����i h���i nh�� ��n, b��oLao �����ngph���ng ���n H����ng, �� H����ng ���� n��i l�� trong nh���ng n��m g���n ����y ng�����i vi���t ��n n���i nh���t l�� Nguy���n Huy Thi���p.

��� Thi���p n�� c�� �����n t��m t��i. Trong th��m t��m t��i ���n c���u l�� n�� vi���t �������c h��n m��nh. Thi���p �������c chu���n b��� h��n ch���, ��� n�� n��i l���i. M��y x��ng ra nh�� m���t con m��nh h��� ���y, ��� t��i c��ng nh���n.

���

N�� n��i ���i t��i l�� b��n B��� Ngo���i giao c�� cho n�� bi���t, b��n Ph��p m���i hai nh�� ��n D����ng Thu H����ng �� Nguy���n Huy Thi���p sang. N�� c�� cho tao ��i th�� tao ��i. C��n n���u b���t tao l��m con tin, n��i nh���ng chuy���n g�� c���a b���n n�� th�� tao kh��ng c���u. Thi���p b���o ch��� ph���i b��nh t��nh m���i �������c. Theo nh�� Thi���p bi���t, th�� b��n B��� Ngo���i giao h��� r���t thi���n ��.

������������������������

*Tu���i tr��� ��� m���ng

���

N��m 20 tu���i, t��i t��� nguy���n ��o Tr�����ng S��n. C��ng ���i ��o��n ��n ngh��� ��i c��c �����a ph����ng Qu���ng B��nh (n��i m�� ti���ng kh��c nh�� ri c���t l��n sau nh���ng tr���n bom.)

��i ���i ni���m tin trong s��ng ����� r���i ��� m���ng. Nh��� m���t k��� ni���m. B�� th�� T���nh u��� g���p tr�����ng ��o��n ��n c��ng, ph���y tay b���o mang ngay cho n�� ��t b���t tr���ng, t��o t��u. Gi���ng nh�� m���t c�� s���c �����u ti��n.

Nghe b�� th�� t���nh ���y T�� Thoan n��i, c���m th���y g�� nh�� m���t c�����ng h��o. Hai ch��� �����ng ch�� vang l��n nh�� m���t s��� l���a b���p. T��i c��n ngu d���i, ch��a bi���t g�� th��m.

���

Cu���c s���ng nh�� th���i ����� ����. Ngu���n cung c���p th���c ��n l�� kho g���o b��n kia s��ng n��i th���nh tho���ng c��ng cho ch��ng t��i nh���ng h���p th���t. Kho h���t ph���i ��i l��n xanh, r���i ��ng xu���ng �����ng b���ng l���y g���o. Nh��� m���t ��� k��� lu���t m���y c�� y t��. T���nh �����i tr�����ng t���nh �����i Qu���ng B��nh �����p trai, quy���n r��. B�� b���i ��� nam n��� ٰ�� lan. Nh���ng c�� g��i ���� sau b��� thuy��n chuy���n c��ng t��c ����� c���p ٰ�� tr���n t���i.

T��i sinh ra ���i t��m l�� phong ki���n r���t n���ng. Ngh�� b���n c�� quy���n ����, d��ng quy���n l���c ����� chi���m ��o���t ph��� n���. H���i t���i sao kh��ng ph���n ���ng. M���i ng�����i b���o kh��ng th���. T��i ngh�� ch��ng ta h��n nh��t ch��ng ta �����m �����u ��c n�� l���.

���

��� Th���i k��� ���� qua ��i. Sau 1975, t��i ��o mi���n Nam. T��i kh��ng m�� l���a l�� son ph���n. Ch��� ����� t��m m���t ��i���u ��� ��� ���� c�� h��� th���ng th��ng tin ho��n ch���nh. Ng�����i d��n ng�����i ta bi���t nhi���u. C��c ���a h�� �����y s��ch��� Soljenitsyn, Pasternak ����� c���.

T��i cho��ng ��ng. V��n ho�� ngo��i ta b��� khu��n d��nh. T���i sao ch��� bi���t Nga? D��n nghe ����i n�����c ngo��i th���i ���y b��� quy l�� ph���n �����ng. M�� c��ng m���y ai c�� ����i M���u ����n, Xiangmao ����� nghe? ��� mi���n Nam, ng�����i ta bi���t nhi���u h��n h���n��� L��m sao m�� d��n tr�� ta n��ng l��n �������c? Ngay c��nh g���i l�� tr�� th���c ٰ��h ����� c��ng th���p th���m h���i. D��� ��i theo gi��o ��i���u. �������c ch��� �����o b���ng ch��� m���t t�� t�����ng duy nh���t. T��i nh��� s��ch l�����c b���n th���ng tr��� Trung Qu���c ch��n nh�� nho, �����t s��ch.

Vi���c n��y ph���n ��nh kh��t ���ng k��� c���m quy���n mu���n �����t nh��n d��n trong ��ng ngu d���t tr��� th��nh b���y c���u. Ngu d��n l�� th���. Ng�����i ����ng l�� ng�����i kh��ng bao gi��� cam t��m ki���p con c���u.

���

T���i sao ta chi���n �����u, ����� l��m g��. Ta ph���i ����nh gi�� l���i cu���c s���ng c���a ch��nh m��nh. T��i ngh�� ���y. T��i kh��ng h���i ti���c nh���ng vi���c ���� l��m. Nh��ng �����t ra c��u h���i s���ng ����� l��m g��.

B���n b�� t��i ch���t nhi���u kh���ng khi���p ��� chi���n tr�����ng B5.

X�� h���i ph���i c�� l�� t�����ng. L�� t�����ng ���� ph���i ch��n th���c. ���� kh��ng th��� l�� m���t x�� h���i phong ki���n �������c ����nh b��ng m��� k���n b���ng nh���ng danh t��� xa l���.

T��i kh��ng bi���t l��m g��, ����nh vi���t ��n. �����ng c�� vi���t l�� mu���n ch��� ra nh���ng ng��� nh���n c���a con ng�����i trong �����i s���ng.

Sau chi���n tranh nhi���u k��� gi��u l��n. Nhi���u ng�����i l��nh kh��� s���. Tr��� ��� ���i m���t khung xe �����p, m���t con b��p b��. Ng�����i l��nh ���� l�� t��i. C��n nh���ng k��� kh��c, thu ���ch kh��ng gi���i h���n.

Ch��ng ta ch���p nh���n hy sinh. Nh��ng th���c t���, c�� s��� kh���p khi���ng gi���a l�� t�����ng �� b��� m��y th���c thi. H��nh nh�� �����ng h��� quay ngang.

���������������������������������

*V��� m���y t��c ph���m �����u tay

���

L��c �����u t��i th��ch vi���t truy���n t��nh c���t h���p d���n, thanh ni��n �����c. Th���m mong trong truy���n t��nh c�� th��� ph��t hi���n ra b���n ch���t x�� h���i. T��i kh��ng bu���c b���n th��n ph���i nh��� m��nh l�� ����n b��. T��i kh��ng coi m��nh kh��c ����n ��ng trong ��n h���c.

V���i con ng�����i ��� c��c n�����c kh��c, bi k���ch n���i l��n l�� trong t��nh y��u. Nh��ng ��� ta kh��c, ��� x�� h���i ta, c�� nh���ng gia ����nh t��� t��� �� thi���u ��n.

Quan ni���m ��� t��nh y��u chi ph���i ph����ng th���c bi���u hi���n t��nh y��u trong ��n h���c.

���

Trong vi���t ��n, t��i ���u t���. Kh��ng ngh�� ��� ngh��� nhi���u. Ch��� vi���t ��n nh�� m���t nhi���m ��� c��ng d��n. T��i c�� t�� t�����ng phong ki���n. T��i hi���u ��i���u ����. T��i l��i l���i. Nay l�� th���i �����i ����� ��� ni���m tin. ��� nhi���u ng�����i l�� ����� ��� m�� kh��ng sao ki���m ch���. L���p tr��� ���hi���n sinh��� m���t c��ch �� �� th���c. H��� cho kh��ng c��n t��nh y��u n���a. Ch��� c�� va ch���m. T��nh y��u nh�� ly n�����c, c���n th�� u���ng. V�� qu�� kh��� ���� n���ng, t��i d��� ���ng ���i nh���ng c��i ����. Ngay nh���ng ng�����i ����n ��ng, ����n b�� tru��� l���c nh���t c��ng kh��ng b���t ��au kh���.

Ng�����i ta ph���i t��m nh���ng c��i g�� h���p ���i c�� nh��n.

���

V��� cu���nB��n kia b��� ���o ���ng. Ti���u thuy���t �����u tay nhi���u nh�����c ��i���m. H��ng say. T��� nh��� kh��ng n��n b��n m��nh �� khi b��n m��nh th�� ch��nh anh c��ng s���p �����.

C��n cu���nNh���ng thi��n �������ng m��. Khi c���i c��ch ru���ng �����t t��i 9 tu���i. ��ang ��� B���c Ninh. M���t l���n qua �������ng t��u, th���y m���t �����ng vi��n t��� s��t, b��� qu���n ��o n��u ٰ�� ng�����i c��n m���i. M���t ph�� n��ng.

M���t l���n kh��c, l���i nghe chuy���n c�� m���t ng�����i b��� quy l�� �����a ch��� t��� t���. Ng�����i ta k��� lai l���ch trong kh��ng chi���n ��ng ta l�� �����ng vi��n. Ta c��i l��m l�� tr�����ng. Nay b��� quy oan.

���

T��i kh��ng sinh ra ��� n��ng th��n, nh��ng th�����ng ��i c��ng t��c ��� n��ng th��n. T��i h��nh dung ra bi���n c��� ����. M���t nh�� ��n ph���i ngh�� �����n n���i ��au. Kh��ng c�� quy���n ch��� ngh�� �����n nh���ng g�� t���t �����p.

L����ng t��m nh�� ��n ch��� thanh th���n khi anh kh��ng b��� qua nh���ng n���i ��au t���ng s���ng �� ch���ng ki���n.

T��i bi���t so ���i th���c t���, m��nh vi���t ch��a th���m th��a g��. T��i nghe c�� chuy���n c��� ng��n ng�����i ch�� l��n m���t x��c ch���t. C�� nh���ng ho��n c���nh ng�����i ta bu���c ph���i l��m vi���c ����. Kh��ng ai d��m t��� ch���i.

Kh��ng th��� ti���n l��n m���t x�� h���i m���i, khi gi��y �����p con ng�����i nh�� th���. T��i kh��ng c�� kinh nghi���m tr���c ti���p. Nh��ng l��ng t��i l��c n��o c��ng b��� ��m ���nh. M���t nh�� ��n l���p tr�����c, anh Mai V��n T���o g��p �� ki���n cho t��i. ��ng T���o b���o c���i c��ch ru���ng �����t l�� c��� m���t s��� ng���o m���n. Khinh b��� sinh m���ng con ng�����i��� T��i kh��ng qu��n �������c. Kh��ng c���n b��i ��en. B��i ��en l�� kh��ng l����ng thi���n.

���

T��i ch��a b���ng l��ng ���iNh���ng thi��n �������ng m��. Ch��� �������c 1%. Nh��ng th��� c��ng �������c r���i. Th��nh c��ng s��� �����n khi nh�� ��n vi���t nh�� m���t s��� nghi���m sinh, vi���t ��� nh���ng g�� m��nh t���ng ph���i tr��� gi��.

���������������������������

*T��m l���i s��� th���t

���

X�� h���i ta lu��n lu��n t��� ng���m m��nh, ve vu���t m��nh. Cho n��n m���i c�� s��� tha ho�� nh�� h��m nay. Nh��n lo���i ch��� m���t l���n nh�� th���, th���i c���ng s���n nguy��n thu���. X�� h���i ���y xa r���i. �����n x�� h���i n�� l���, ���� c�� nh���ng th���ng h���. Phong ki���n c��n c�� gi��n quan c�� ng��� s���. H��� s���a sai cho nh�� c���m quy���n. Ch��ng ta n��� ph��o ho��n th��nh c��ch m���ng. Nh��ng ����y l�� th���i k��� kh��c. Vi���c b���t ch�����c th���i nguy��n thu��� l�� m���t s��� ch��� gi���u l���ch s���.

���

T��i kh��ng ng���m m��nh. Ngh��� ��n lu��n lu��n b���t tr���c. C�� th��� mai ����y, t��i ph���i b��� b��t. Lu��n lu��n ng�����i ta ph���i l���a ch���n m���t c��ch l����ng thi���n nh���t.

M���i con ng�����i c�� th��� �� c���n t��m cho m��nh m���t l���i s���ng. M���i nh�� ��n �����n ���i ��n h���c theo con �������ng c���a m��nh. T��i �����t ch���c tr��ch c��ng d��n l��n ٰ�� vai tr�� nh�� ��n.

C�� nh��n t��i, t��i ngh��: nh���ng bi k���ch c���a d��n t���c l���n h��n m���i chuy���n gia ����nh��� H��y tha th��� cho s��� n��ng ���i c���a t��i. B��y gi��� t��i c���n n��i ngay. Ch��� �����n khi t��i hi���u �������c h���t c�� khi ng�����i ta kh��ng c���n t��i n���a.

Nhi���m ��� t���i th�����ng nh�� ��n ��� gi���i ���o t�����ng. C��i ���� cao h��n h���t.

Bi���t ��n nh��n d��n l�� chuy���n c�� m�� kh��ng c��. Qu��n d��n qu�� l��u. Vi���c ���� g��y ra tai ��� cho c��� hai. T��i n��i ��i���u ����, ���i �� ngh��: ph���i hi���u ����m ����ng. Sau cu���c �����u tranh gi���i ph��ng d��n t���c, c���n cu���c �����u tranh n��ng cao d��n tr��. X�� h���i ch��� ngh��a ki���u ta tr�����c ����y, l�� ki���u tr���i l��nh. Tr��u gh���o n��, c���u tai ���.

���

Nh���ng khi lu���ng th��ng tin h���i ����p b��� ch���t �����t ��� x�� h���i kh��ng th��� l��nh m���nh.

M���i ng�����i cho t��i l�� li���u l��nh. T��i thua k��m m���i ng�����i ��� ����y ��� r���t nhi���u ��i���u nh��ng t��i kh��ng li���u l��nh. Ta ��i theo c��ch m���ng, �� m���t x�� h���i t��� do. L�� k��� ���u sinh t��i th���y c��c b���c ����n anh s���ng trong m���t t��m tr���ng �����y ��au kh���. Ki���u x�� h���i tr���i l��nh ch��� ����� ra nh���ng gia n��. T��i bi���t nhi���u ng�����i nh���ng ngh��� s��, ���� tr��� th��nh gia n��.

������������������������

*Vai tr�� tr�� th���c

���

L���ch s��� ��ang �������c n��i t���i r���t h��m h���. Nhi���m ��� tr�� th���c t��m l���i ch��n l�� b��� ����nh r��i. T��i r���t th����ng nh���ng ng�����i b��� th���t s���ng ��� �����n �����t than. Nh��ng kh��ng c��n con �������ng n��o kh��c. Ng�����i tr�� th���c ph���i chi���n �����u cho c��ng b���ng x�� h���i. C��c tr�� th���c ��i theo ch��� ngh��a x�� h���i kh��ng c��n rung �����ng ���i cu���c s���ng ��au kh��� c���a nh��n d��n. Trong nh���ng n��m qua, nhi���u tr�� th���c b�� gi��o lai h��ng, b���i ch��� ����� kh��ng ch��� n���m d��� d��y, m�� c��n n���m ���n m���nh h���.

T��i hi���u tr�� th���c ch��n ch��nh ��ang trong t��nh tr���ng tan n��t. C�� ch��� thi���u d��n ch��� �����y h��� ��o b��ng t���i.

Ng�����i ta kh��ng th��� hy sinh th��� h��� n��y th��� h��� kh��c �� m���t l�� t�����ng ���o. T��i th���y ��au l��ng khi th���y c��c anh c�� t��i ph���i s���ng trong ��au kh���. Ch��� ����� chuy��n ch��� bao gi��� c��ng ti��u di���t tr�� th���c. Tr�����c b��p m���m b��p m��i ng�����i ta kh��ng cho ng�����i ta n��i. Nay kh���ng b��� h��� b���ng con �������ng ��m d���u h��n. C���t �����t t���t c��� quan h���, l��m cho h��� ung th���i ��i kh��ng c��n kh��t ���ng.

���

M���t x�� h���i kh��ng th��� ti���n l��n, n���u kh��ng c�� tr�� th���c. X�� h���i ti��u di���t tr�� th���c l�� man r���, l�� c�� t���i ���i l���ch s���. Nh��n d��n ��au kh��� c��ng l�� nh��n d��n th���n th��nh. Nh��ng trong m��n m���i c�� l��c h��� bao che cho t���i ��c. Ch��ng ta c���n �����u tranh cho th��� ch��� c��� th���. Qu���c h���i th��ng qua lu���t b��o ch��. T��i ngh�� r���t l���. Trong ���� c�� c��i �� kh��ng �������c in nh���ng b��i ��� n�����c ngo��i. Ch��n l�� �������c quy n���p ٰ�� nh���ng quy���t �����nh tr��i chi���u. N���u kh��ng ai �������c n��i kh��c ��i, x�� h���i s��� ch��m ��o b��ng t���i chuy��n ch���.

���

T���i sao t��� do quan tr���ng?

M���y th���i k��� ���a qua, ����� ra m���t l���p qu�� t���c m���i. ���� kh��ng ph���i nh���ng ng�����i c�� t��i. M�� l�� nh���ng r���p khu��n, l�� nh���ng c��ng ch���c ngoan ngo��n. Quy���n l���c ��em theo nh���ng m��n l���i kh��c. X�� h���i ch��� c�� b���n l���p tr�����ng gi��� t���o, b���n c�� h���i.

Kh��ng c�� ��i���u lu���t n��o quy���t �����nh �������c s��� suy ngh��. Tr�� nh��� kh��ng th��� b��� chi ph���i b���i quy���n l���c. Kh��ng c�� l�����i dao n��o ch���t �������c tr�� nh��� ng�����i ta, ch��� ����� ph���n c�� l���i c��n l���i. T��� ho��n thi���n c���a nh�� n�����c l�� ��i���u ki���n s���ng c��n c���a x�� h���i.

-------------------------------------------------------------------------

CU���C PH���NG V���N 40 PH��T

B���t �����u k���:

��� L��c �����u t��i ch��� m�� l��m c���u th��� b��ng b��n, l��m ���n �����ng vi��n��� ��� trong �����i tuy���n c���a t���nh B���c Ninh (l��c ���y ch��a s��p nh���p t���nh). L���n l��n th��ch ��m nh���c, k��o ����n ���c���co��c. H���c ���c���co��c 1965���1968. H���c ��� �����a ��i���m s�� t��n Y��n D��ng g���n tr�����ng nh���c.

13 tu���i c�� th�� ����ng b��o. V��o Qu���ng B��nh, ch��i ���i M��y, D��� (t��i ��� Ty V��n ho��, b���n kia ��� H���i).

Sau gi���i ph��ng ��� Hu���, l��m c��ng t��c ��n ho�� cho sinh vi��n. T��� 1977 ��� c��ng m��� r���ng quan h��� ���i gi���i ngh��� thu���t

*B�� kh��ng ngh�� ��n ch����ng nh�� m���t ngh���?

��� ����ng.

*T���c cho r���ng kh��ng th��� s���ng b���ng vi���t ��n?

��� Kh��ng. Kh��ng bao gi���.

*Nh��ng ���n xem m��nh nh�� m���t nh�� ��n. ��i���u ���� b���t �����u t��� l��c n��o?

��� Ngay b��y gi��� t��i ���n kh��ng tin l�� t��i ��i m��i ���i ngh���. Ng��y mai c�� th��� ch��n vi���t. Ng��y mai c�� th��� b��� ��i ����u ����. Tr�����c t��i to��n vi���t truy���n ng���n �� tr�����c n���a l��m th��. B��y gi��� ����y ngh�� vi���t m��i nh���ng th��� ���� l�� �� ngh��a.

T��i tr���ng ��n ch����ng m�� c��ng khinh ��n ch����ng. ���nh h�����ng Nguy���n Huy Thi���p. Th��i ����� coi ��n chu��ng l�� gh�� g���m ��� ���i t��i ��� l�� xa l���. M���t th��nh �������ng ��, t��i c�� th��� ���t b��� th��nh �������ng ����.

*B�� kh��ng coi c��i g�� l�� thi��ng li��ng?

��� S��� thi��ng li��ng l�� nh���ng gi�� tr��� m�� m��nh x��c l���p. L��c n��y ����y l�� t��� do, l�� c��ng b���ng x�� h���i. L�� t�����ng n��y khi���n t��i b���t tay ���i nh���ng ng�����i kh��c k��� c��� ng�����i t��i kh��ng th��ch. Ai y��u t��i, nh��ng kh��c l�� t�����ng, t��i kh��ng ch��i.

*M���c ti��u c���a ng�����i vi���t ��n?

��� V���i tr�� th���c, l�� �����u tranh cho c��ng b���ng x�� h���i. D��m b��� c��� vi���t ��n, n���u c���n. M���c ti��u vi���t ��n c���a t��i kh��ng ph���i l�� ��n ch����ng.

*T��i �������c bi���t l�� ngh��� n��y d��nh l���m, ai ��o kh��ng ra �������c.

��� N�� c��n c�� danh ���ng, c�� ti���ng t��m. X�� h���i c��� l���, ng�����i ta kh��ng d��� l��m ng�����i ���i ngh��a c�� quan ni���m ri��ng. T��i th�� kh��c. Trong s��� th��ch ����� x�� h���i, t��m th���y ni���m vui. T��i ch���p nh���n c�� ����n, k��� c��� t��� t���. Nh��ng kh��ng th��� ����nh m���t m��nh. Ph���i l��m m���i vi���c �� ni���m vui.

*B�� nh��n gi���i vi���t ��n ra sao?

��� Th����ng h���i. Xin l���i nh��ng t��i kh��ng b��� �������c t��� n��y. Ng�����i ta ch���y ���y l���t ���t. T��i th���y ��i ng���i cho h���. C�� nh���ng ng�����i t��i k��nh tr���ng nh�� nh�� th�� H���u Loan. ��ng s���n s��ng t��� b��� ngh��� ��n n���u kh��ng �������c d��ng ng��i b��t l��m vi���c c���a m��nh. T��i th����ng �� k��nh tr���ng. ��ng ���y ngh��o kh�� b���n c��ng ��i. L���a ch���n con �������ng ���y coi nh�� cu���c �����i ���� h���t, c��n h��n l��m ��i���m.

*Vai tr�� ki���n th���c ��n ho�� ���i nh�� ��n?

��� Quan tr���ng. Ph���i c�� c��i ���n n��o ����.

*C�� c��� vi���t?

��� C��ng c�� c��� ���i ngh��a �������c g�� hay �����y. T��i ��i ch��i �����n ch��n, r���i ��� vi���t. M���i s��� d��i m��i c��ng th���m h���i, nh��ng th�� th��� c��n h��n l�����i bi���ng bu��ng tr��i.

*Ai l�� ng�����i c�� ���nh h�����ng?

��� G���n ����y, l�� Nguy���n Huy Thi���p. ��ng Nguy���n Minh Ch��u t���t, qu��, nh��ng kh��ng n��i chuy���n �������c. Ch��a c�� Nguy���n Huy Thi���p, ch��� c�� ai. Ch��i nhi���u. B��� nhi���u.

*Thi���p ���nh h�����ng g��?

��� T��i ch�� tr���ng c��ng d��n. T��i thi���u c��i ph���n nh��n b���n. Ch��a ����� th�� ����ng h��n. ��� Thi���p, ngh��� ��n l�� nghi��m t��c, �����ng th���i l�� ����ng khinh. N���u n�� kh��ng bi���t khinh b��� t��i kh��ng ch��i ���i n��.

*L��m sao gi��� �������c c��n b���ng?

��� Cheo leo th���, k��� n��.

*Nghi��m t��c ���i Thi���p ngh��a l�� g��?

��� Ch�� �� �����n ngh��� thu���t. C�� �� th���c ��� n���i l���c. T��i l��m kh��i kh��i. ����ng l��� ph���i tu luy���n nhi���u ��� ngh��� nghi���p.

*B�� c�� tin m��nh l��m �������c nh�� Thi���p.

��� �������c.

*B�� l��m vi���c nh�� th��� n��o?

��� �����c s��ch h��ng ng��y

*C�� �����c ��i �����c l���i quy���n n��o?

��� Quy���n l���c c���a B. Russel,Th���n ����m u ��m c���a Koestler. R���i �����c linh tinh s��ch S��i G��n tr�����c 1975. Nh�� ��n Nga th��ch nh���t l�� Tch��khov (ph���n k���ch) r���i �����t [Dostoievsky]. V���n ����� m�� ��ng ���y quan t��m. �����c Paustovski th���y nh���t nh���o.

*B�� t��� nh���n ki���n th���c ch���p ��?

��� ����ng. T��i kh��ng c���n ho��n ch���nh.

*V��n h���c Ph��p.

��� �����c h���t���

*V��n h���c c��� Vi���t Nam?

��� H��� Xu��n H����ng. Th��ch m��u n���i lo���n. C��� Ki���u c��ng kh��ng th��ch b���ng.

*T��� l���c ��n ��o��n?

��� Gh��t. V��n ch����ng tr�����c 30���45 ch��� c�� V�� Tr���ng Ph���ng.

*Ngh�� g�� khi th���y m���t b���n tr��� vi���t ��n?

��� Th���y bu���n c�����i nh�� th���y ng�����i ta c�����i nhau, r���i ngh�� l���i c�� l��c k��nh th��a qu�� to��, b��� nhau.

*Trong ���� c�� ch��t g�� ng��� ng���n?

��� ����ng. Nh��ng ���� l�� ki���p ng�����i, k��� c��� t��i.

*Thu��� b��?

��� T��i l�� ng�����i ph��� n��� tr�����ng th��nh mu���n. Khi c��c b���n ���� y��u nhau t��i trong c���p ���n c�� c���p na ��� c��� �����u ����� ��i ch��i.

*Ng�����i ����n b�� vi���t ��n ���t ���. V���t ��� h��n ����n ��ng?

��� Trong x�� h���i b���o l���c, ng�����i ����n ��ng l���i kh�� kh��n h��n.

*���n t�����ng ��� nh���ng ph��� n��� vi���t ��n?

��� T��i ��t ngh�� t���i. V�� m���i ngh�� chuy���n kh��c. V���i h���, kh��ng ch��i. T��i coi h��� nh�� kh��ng c��.

*C�� b��� h��� gh��t?

��� T��i kh��ng ����� ��.

*B�� kh��ng s��� d�� lu���n?

��� �����n b���o l���c t��i c��ng kh��ng s���. T��i ch��� s��� m��nh ch��n m��nh, m��nh kh��ng k��nh tr���ng m��nh n���a. Ngo��i ra, c���n g��.

*C�� t��nh b���n trong ��n ch����ng?

��� Kh��ng c��. Ch��i ���i ��ng Ch��u, ���i ��ng Kh���i l�� chuy���n c��m n�����c, tr�� chuy���n, ch��m ch���c.

*Vi���t xong, c�� hay mang cho ai �����c?

��� Kh��ng!

*�����c th�� b���n �����c, c���m t�����ng ra sao?

��� C���m th���y l��c ���y, m��nh c�� ��ch cho ng�����i ta. C���ng ���i l��ng tha thi���t ���i l��� c��ng b���ng m��nh ���� �������c �����n ����p.

*B�� tin ��� t��c d���ng ���i m���i ng�����i?

��� C��i ���� c��. T��i thi���u th��nh k��nh ���i ��n ch����ng. Nh��ng t��i th��nh k��nh ���i con ng�����i. T��i th���y c�� th��� gi��p cho ��au kh��� con ng�����i �������c thuy��n gi���m. M���c d�� t��i bi���t c�� khi l�� m��nh ��au kh��� tr�����c ti��n.

*D���o n��y b�� hay n��i ���nh�� ��n c���a nh��n d��n���?

��� M���i ��i n��m nay. Tr�����c kia vi���t b���n n��ng. Kh��ng mu���n ��o nh��m n��o. Ki���n th���c l�� nghe ng�����i ta n��i, c��� nh���ng c��i ��� c���i c��ch ru���ng �����t��� Nh��ng kh��ng mu���n r��ng bu���c ���i b���t c��� ai.

*B�� kh��ng �����nh th��nh con ng�����i ho��n ch���nh?.

��� K��� c��� khuynh h����ng ��n ch����ng. C�� nhi���u ng�����i mu���n d���y t��i. R���t t���t b���ng. Nh��ng t��i t��� ch���i.

*M���t ng�����i h���c tr�� ng��� ng�����c?

��� ����ng, t��i th���y m��nh th���. M���c d�� anh Ph���m M���nh H��ng m���ng t��i xa x��� nh��ng anh ���y qu�� t��i. Ai qu��, t��i tha th���. C��c ��ng Nh��n ��n���Giai ph���m m���i t��i �����n t��i kh��ng �����n.

�����y, t��i l�� th���. T��i b���o th���. T��i kh��ng uy���n chuy���n. T��i ��t thay �����i, ch���p n��, d��� ch���t. Ng�����i ����n ��ng t��� t��� ���� kh���; ����n b�� kh��� c��ch kh��c.

*B�� ��t �����c s��ch t��n gi��o �� kh��ng mu���n nh���n nh���c?

��� T��i kh��ng ch���p nh���n s��� nh���n nh���c. M���t l�� t��i ch���t. Hai l�� t��i s���ng, t��i ch���ng l���i c��i ��c.

*C�� cho l�� m��nh g���p may?

��� N���u s���ng th���i tr�����c, ch���t r���i. V���y g���p may. May m���n nh���t l�� c�� m���t quan ni���m ��n ch����ng tho���i m��i.

*C�� l��c n��o c���m th���y m��nh b���t h���nh?

��� Kh��ng �� c��. C�� l��c ngh�� kh��ng ai kh��� b���ng m��nh R���i l���i ngh�� ng�����i kh��c b���t h���nh h��n.

*T���i sao vi���t ��n?

Th���y nh��� ���� �����u tranh ch���ng c��i ��c t���t h��n.

*C�� bao gi��� �����nh b���?

��� SauB��n kia b��� ���o ���ng, t��i mu���n t��� t���. T��i ch��� hi���u �� t���i sao? C���ng ���i nh���ng ��au kh��� c�� nh��n, l��c ���y t��i c���m th���y m���i chuy���n �� ngh��a.

Th���y trong cu���c s���ng, b���t h���nh �� h���nh ph��c c�� t��� l��u, m�� ���n nh�� kh��ng c��.

N��i chung t��i ch��� y��u ai bao gi���. Nh��ng th���y truy���n t��nh ng�����i ta vi���t nhi���u th�� vi���t. Kh��ng c�� �� th���c g��. Nh�� l��Chuy���n t��nh k��� tr�����c l��c r���ng ����ng. Kh��ng ph���i chuy���n c���a m��nh. Ch��� nghe k��� r���i vi���t l���i.

*B�� ngh�� sao ��� gi���i ph�� b��nh?

��� Nhi���u ng�����i trong h��� c�� h���c n��n th��ng minh h��n c��nh vi���t ��n. Nh��ng h��� b��� n�� l���.

Ngu���n:

 •  0 comments  •  flag
Published on April 25, 2023 20:24

Mấy lời bộc bạch của Dương Thu Hương

Những ghi chép dưới đây được tôi ghi vội sau những cuộc “chuyện vặt� với tác gi� trước 1990. Riêng phần CUỘC PHỎNG VẤN 40 PHÚT thì là một buổi trò chuyện có chuẩn b� trước tại một phòng làm việc � 65 Nguyễn Du.

Bài từng được đưa trên blog này của tôi ngày 18 tháng 1, 2016 với nhan đ� Ghi chép v� Dương Thu Hương 1990.

***


*Quan h� với các đồng nghiệp

Có lần ông Tuân đưa cho tôi cái các–vi–dít à bảo thêm 12 gi� trưa bao gi� cũng độc ẩm. Hương có th� đến chơi bất c� ngày nào.

Tôi nhận, cám ơn, nhưng không đến.

Lúc bé, gia đình tôi với gia đình Đ� Chu gần nhau, nó chuyên môn đến cho� ông b� tôi. Bao nhiêu khách khứa của nó, ông b� tôi phải tiếp c�. TrongCác vĩ nhân tỉnh l�, viết v� Đ� Chu th� là còn hiền đấy ch�!

NHÀN: Tôi là người hay b� lừa lắm.

HƯƠNG: Tôi cũng th�. Thằng Bách nó vẫn bảo nó cho tôi ăn qu� lừa luôn đấy ch�.

Dương Thu Hương nói hồi gặp � Moskva 1987:

� Tôi là ph� n�, cho nên tôi mê hai cái. Một là � nhà, tôi phải lo làm món ăn. Hai là, đi một đại hội festival như th� này, th� nào tôi cũng tìm được một ài kiểu quần áo đẹp, à tr� v�, tôi s� may giống vậy.

TRẦN NINH H�: Con bé chê gì thì chê, nhưng gia chánh thì lại rất chuẩn.

Tôi không ghét gì Xuân Quỳnh. Tôi thích thơ nó nữa. Tôi ch� không thích nó cái tính này � s� khiếp nhược đàn ông. Làm gì mà nó phải qu� lu� thằng Vũ th�? T� nó không sống được à? Đàn bà phải t� trọng thì đàn ông nó mới quý mình được.

Tôi cũng không chơi với cái Thái. Tôi t� nó trongBên kia b� ảo vọngdo tưởng tượng. Ví d�, tôi tin gần như chắc chắn rằng c� v� nhà là nó tụt ngay quần ra.

Tôi thường nhận được nhiều th� của các c� già đã v� hưu, th� nào cũng dặn là con phải gi� gìn.

Lại còn cái đám trí thức khoa học của mình, thư nhiều lắm.

(L.N.Ân xác định đám trí thức này phần lớn là người của những năm 60 � Ngày 9�2�90, Hương từng nói chuyện với trí thức Hà Nội � một CLB.)

Có lần trước đại hội nhà văn, báoLao độngphỏng vấn Hương, à Hương đã nói là trong những năm gần đây người viết văn nổi nhất là Nguyễn Huy Thiệp.

� Thiệp nó có đến tìm tôi. Trong thâm tâm tôi vẫn chịu là nó viết được hơn mình. Thiệp được chuẩn b� hơn ch�, � nó nói lại. Mày xông ra như một con mãnh h� vậy, � tôi công nhận.

Nó nói với tôi là bên B� Ngoại giao có cho nó biết, bên Pháp mời hai nhà văn Dương Thu Hương à Nguyễn Huy Thiệp sang. Nó có cho tao đi thì tao đi. Còn nếu bắt tao làm con tin, nói những chuyện gì của bọn nó thì tao không chịu. Thiệp bảo ch� phải bình tĩnh mới được. Theo như Thiệp biết, thì bên B� Ngoại giao h� rất thiện ý.

–ēēēēēē�

*Tuổi tr� v� mộng

Năm 20 tuổi, tôi t� nguyện ào Trường Sơn. Cùng với đoàn văn ngh� đi các địa phương Quảng Bình (nơi mà tiếng khóc như ri cất lên sau những trận bom.)

Đi với niềm tin trong sáng đ� rồi v� mộng. Nh� một k� niệm. Bí thư Tỉnh u� gặp trưởng đoàn văn công, phẩy tay bảo mang ngay cho nó ít bột trứng, táo tàu. Giống như một cú sốc đầu tiên.

Nghe bí thư tỉnh ủy Tư Thoan nói, cảm thấy gã như một cường hào. Hai ch� đồng chí vang lên như một s� lừa bịp. Tôi còn ngu dại, chưa biết gì thêm.

Cuộc sống như thời đ� đá. Nguồn cung cấp thức ăn là kho gạo bên kia sông nơi thỉnh thoảng cũng cho chúng tôi những hộp thịt. Kho hết phải đi lên xanh, rồi vòng xuống đồng bằng lấy gạo. Nh� một v� k� luật mấy cô y tá. Tỉnh đội trưởng tỉnh đội Quảng Bình đẹp trai, quyến rũ. Bê bối v� nam n� tràn lan. Những cô gái đó sau b� thuyên chuyển công tác đ� cấp trên trốn tội.

Tôi sinh ra với tâm lý phong kiến rất nặng. Nghĩ bọn có quyền đó, dùng quyền lực đ� chiếm đoạt ph� n�. Hỏi tại sao không phản ứng. Mọi người bảo không th�. Tôi nghĩ chúng ta hèn nhát chúng ta đẫm đầu óc nô l�.

� Thời k� đó qua đi. Sau 1975, tôi ào miền Nam. Tôi không mê lụa là son phấn. Ch� đ� tâm một điều � � đó có h� thống thông tin hoàn chỉnh. Người dân người ta biết nhiều. Các vỉa hè đầy sách� Soljenitsyn, Pasternak đ� c�.

Tôi choáng váng. Văn hoá ngoài ta b� khuôn dính. Tại sao ch� biết Nga? Dân nghe đài nước ngoài thời ấy b� quy là phản động. Mà cũng mấy ai có đài Mẫu đơn, Xiangmao đ� nghe? � miền Nam, người ta biết nhiều hơn hẳn� Làm sao mà dân trí ta nâng lên được? Ngay cánh gọi là trí thức trình đ� cũng thấp thảm hại. D� đi theo giáo điều. Được ch� đạo bằng ch� một tư tưởng duy nhất. Tôi nh� sách lược bọn thống tr� Trung Quốc chôn nhà nho, đốt sách.

Việc này phản ánh khát vọng k� cầm quyền muốn đặt nhân dân trong vòng ngu dốt tr� thành bầy cừu. Ngu dân là th�. Người đúng là người không bao gi� cam tâm kiếp con cừu.

Tại sao ta chiến đấu, đ� làm gì. Ta phải đánh giá lại cuộc sống của chính mình. Tôi nghĩ vậy. Tôi không hối tiếc những việc đã làm. Nhưng đặt ra câu hỏi sống đ� làm gì.

Bạn bè tôi chết nhiều khủng khiếp � chiến trường B5.

Xã hội phải có lý tưởng. Lý tưởng đó phải chân thực. Đó không th� là một xã hội phong kiến được đánh bóng m� kền bằng những danh t� xa l�.

Tôi không biết làm gì, đành viết văn. Động cơ viết là muốn ch� ra những ng� nhận của con người trong đời sống.

Sau chiến tranh nhiều k� giàu lên. Nhiều người lính kh� s�. Tr� v� với một khung xe đạp, một con búp bê. Người lính đó là tôi. Còn những k� khác, thu hoạch không giới hạn.

Chúng ta chấp nhận hy sinh. Nhưng thực t�, có s� khập khiễng giữa lý tưởng à b� máy thực thi. Hình như đồng h� quay ngang.

–ēēēēēēē––�

*V� mấy tác phẩm đầu tay

Lúc đầu tôi thích viết truyện tình cốt hấp dẫn, thanh niên đọc. Thầm mong trong truyện tình có th� phát hiện ra bản chất xã hội. Tôi không buộc bản thân phải nh� mình là đàn bà. Tôi không coi mình khác đàn ông trong văn học.

Với con người � các nước khác, bi kịch nổi lên là trong tình yêu. Nhưng � ta khác, � xã hội ta, có những gia đình t� t� vì thiếu ăn.

Quan niệm v� tình yêu chi phối phương thức biểu hiện tình yêu trong văn học.

Trong viết văn, tôi ẩu t�. Không nghĩ v� ngh� nhiều. Ch� viết văn như một nhiệm v� công dân. Tôi có tư tưởng phong kiến. Tôi hiểu điều đó. Tôi lùi lại. Nay là thời đại đ� v� niềm tin. � nhiều người là đ� v� mà không sao kiềm ch�. Lớp tr� “hiện sinh� một cách vô ý thức. H� cho không còn tình yêu nữa. Ch� có va chạm. Tình yêu như ly nước, cần thì uống. Vì quá kh� đè nặng, tôi d� ứng với những cái đó. Ngay những người đàn ông, đàn bà tru� lạc nhất cũng không bớt đau kh�.

Người ta phải tìm những cái gì hợp với cá nhân.

V� cuốnBên kia b� ảo vọng. Tiểu thuyết đầu tay nhiều nhược điểm. Hăng say. T� nh� không nên bán mình vì khi bán mình thì chính anh cũng sụp đ�.

Còn cuốnNhững thiên đường mù. Khi cải cách ruộng đất tôi 9 tuổi. Đang � Bắc Ninh. Một lần qua đường tàu, thấy một đảng viên t� sát, b� quần áo nâu trên người còn mới. Một phú nông.

Một lần khác, lại nghe chuyện có một người b� quy là địa ch� t� t�. Người ta k� lai lịch trong kháng chiến ông ta là đảng viên. Ta cài làm lý trưởng. Nay b� quy oan.

Tôi không sinh ra � nông thôn, nhưng thường đi công tác � nông thôn. Tôi hình dung ra biến c� đó. Một nhà văn phải nghĩ đến nỗi đau. Không có quyền ch� nghĩ đến những gì tốt đẹp.

Lương tâm nhà văn ch� thanh thản khi anh không b� qua những nỗi đau từng sống à chứng kiến.

Tôi biết so với thực t�, mình viết chưa thấm thía gì. Tôi nghe có chuyện c� ngàn người chà lên một xác chết. Có những hoàn cảnh người ta buộc phải làm việc đó. Không ai dám t� chối.

Không th� tiến lên một xã hội mới, khi giày đạp con người như th�. Tôi không có kinh nghiệm trực tiếp. Nhưng lòng tôi lúc nào cũng b� ám ảnh. Một nhà văn lớp trước, anh Mai Văn Tạo góp ý kiến cho tôi. Ông Tạo bảo cải cách ruộng đất là c� một s� ngạo mạn. Khinh b� sinh mạng con người� Tôi không quên được. Không cần bôi đen. Bôi đen là không lương thiện.

Tôi chưa bằng lòng vớiNhững thiên đường mù. Ch� được 1%. Nhưng th� cũng được rồi. Thành công s� đến khi nhà văn viết như một s� nghiệm sinh, viết v� những gì mình từng phải tr� giá.

–ēēēēēēē�

*Tìm lại s� thật

Xã hội ta luôn luôn t� ngắm mình, ve vuốt mình. Cho nên mới có s� tha hoá như hôm nay. Nhân loại ch� một lần như th�, thời cộng sản nguyên thu�. Xã hội ấy xa rồi. Đến xã hội nô l�, đã có những thằng h�. Phong kiến còn có gián quan có ng� s�. H� sửa sai cho nhà cầm quyền. Chúng ta n� pháo hoàn thành cách mạng. Nhưng đây là thời k� khác. Việc bắt chước thời nguyên thu� là một s� ch� giễu lịch s�.

Tôi không ngắm mình. Ngh� văn luôn luôn bất trắc. Có th� mai đây, tôi phải b� bút. Luôn luôn người ta phải lựa chọn một cách lương thiện nhất.

Mỗi con người có th� à cần tìm cho mình một lối sống. Mỗi nhà văn đến với văn học theo con đường của mình. Tôi đặt chức trách công dân lên trên vai trò nhà văn.

Cá nhân tôi, tôi nghĩ: những bi kịch của dân tộc lớn hơn mọi chuyện gia đình� Hãy tha th� cho s� nóng vội của tôi. Bây gi� tôi cần nói ngay. Ch� đến khi tôi hiểu được hết có khi người ta không cần tôi nữa.

Nhiệm v� tối thượng nhà văn � giải ảo tưởng. Cái đó cao hơn hết.

Biết ơn nhân dân là chuyện cũ mà không cũ. Quên dân quá lâu. Việc đó gây ra tai v� cho c� hai. Tôi nói điều đó, với ý nghĩ: phải hiểu đám đông. Sau cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cần cuộc đấu tranh nâng cao dân trí. Xã hội ch� nghĩa kiểu ta trước đây, là kiểu trại lính. Trêu ghẹo nó, chịu tai v�.

Những khi luồng thông tin hồi đáp b� chặt đứt � xã hội không th� lành mạnh.

Mọi người cho tôi là liều lĩnh. Tôi thua kém mọi người � đây v� rất nhiều điều nhưng tôi không liều lĩnh. Ta đi theo cách mạng, vì một xã hội t� do. Là k� hậu sinh tôi thấy các bậc đàn anh sống trong một tâm trạng đầy đau kh�. Kiểu xã hội trại lính ch� đ� ra những gia nô. Tôi biết nhiều người những ngh� sĩ, đã tr� thành gia nô.

–ēēēēēē�

*Vai trò trí thức

Lịch s� đang được nói tới rất hàm h�. Nhiệm v� trí thức tìm lại chân lý b� đánh rơi. Tôi rất thương những người b� thất sủng v� vườn đốt than. Nhưng không còn con đường nào khác. Người trí thức phải chiến đấu cho công bằng xã hội. Các trí thức đi theo ch� nghĩa xã hội không còn rung động với cuộc sống đau kh� của nhân dân. Trong những năm qua, nhiều trí thức bó giáo lai hàng, bởi ch� đ� không ch� nắm d� dày, mà còn nắm vận mệnh h�.

Tôi hiểu trí thức chân chính đang trong tình trạng tan nát. Cơ ch� thiếu dân ch� đẩy h� ào bóng tối.

Người ta không th� hy sinh th� h� này th� h� khác vì một lý tưởng ảo. Tôi thấy đau lòng khi thấy các anh có tài phải sống trong đau kh�. Ch� đ� chuyên ch� bao gi� cũng tiêu diệt trí thức. Trước bóp mồm bóp mũi người ta không cho người ta nói. Nay khủng b� h� bằng con đường êm dịu hơn. Cắt đứt tất c� quan h�, làm cho h� ung thối đi không còn khát vọng.

Một xã hội không th� tiến lên, nếu không có trí thức. Xã hội tiêu diệt trí thức là man r�, là có tội với lịch s�. Nhân dân đau kh� cũng là nhân dân thần thánh. Nhưng trong mòn mỏi có lúc h� bao che cho tội ác. Chúng ta cần đấu tranh cho th� ch� c� th�. Quốc hội thông qua luật báo chí. Tôi nghĩ rất l�. Trong đó có cái ý không được in những bài � nước ngoài. Chân lý được quy nạp trên những quyết định trái chiều. Nếu không ai được nói khác đi, xã hội s� chìm ào bóng tối chuyên ch�.

Tại sao t� do quan trọng?

Mấy thời k� vừa qua, đ� ra một lớp quý tộc mới. Đó không phải những người có tài. Mà là những rập khuôn, là những công chức ngoan ngoãn. Quyền lực đem theo những món lời khác. Xã hội ch� có bọn lập trường gi� tạo, bọn cơ hội.

Không có điều luật nào quyết định được s� suy nghĩ. Trí nh� không th� b� chi phối bởi quyền lực. Không có lưỡi dao nào chặt được trí nh� người ta, ch� đ� phần có lợi còn lại. T� hoàn thiện của nhà nước là điều kiện sống còn của xã hội.

-------------------------------------------------------------------------

CUỘC PHỎNG VẤN 40 PHÚT

Bắt đầu k�:

� Lúc đầu tôi ch� mơ làm cầu th� bóng bàn, làm vận động viên� � trong đội tuyển của tỉnh Bắc Ninh (lúc ấy chưa sáp nhập tỉnh). Lớn lên thích âm nhạc, kéo đàn ắc–coóc. Học ắc–coóc 1965�1968. Học � địa điểm sơ tán Yên Dũng gần trường nhạc.

13 tuổi có thơ đăng báo. Vào Quảng Bình, chơi với Mây, D� (tôi � Ty Văn hoá, bọn kia � Hội).

Sau giải phóng v� Hu�, làm công tác văn hoá cho sinh viên. T� 1977 � càng m� rộng quan h� với giới ngh� thuật

*Bà không nghĩ văn chương như một ngh�?

� Đúng.

*Tức cho rằng không th� sống bằng viết văn?

� Không. Không bao gi�.

*Nhưng vẫn xem mình như một nhà văn. Điều đó bắt đầu t� lúc nào?

� Ngay bây gi� tôi vẫn không tin là tôi đi mãi với ngh�. Ngày mai có th� chán viết. Ngày mai có th� b� đi đâu đó. Trước tôi toàn viết truyện ngắn à trước nữa làm thơ. Bây gi� đây nghĩ viết mãi những th� đó là vô nghĩa.

Tôi trọng văn chương mà cũng khinh văn chương. Ảnh hưởng Nguyễn Huy Thiệp. Thái đ� coi văn chuơng là ghê gớm � với tôi � là xa l�. Một thánh đường ư, tôi có th� vứt b� thánh đường đó.

*Bà không coi cái gì là thiêng liêng?

� S� thiêng liêng là những giá tr� mà mình xác lập. Lúc này đây là t� do, là công bằng xã hội. Lý tưởng này khiến tôi bắt tay với những người khác k� c� người tôi không thích. Ai yêu tôi, nhưng khác lý tưởng, tôi không chơi.

*Mục tiêu của người viết văn?

� Với trí thức, là đấu tranh cho công bằng xã hội. Dám b� c� viết văn, nếu cần. Mục tiêu viết văn của tôi không phải là văn chương.

*Tôi được biết là ngh� này dính lắm, ai ào không ra được.

� Nó còn có danh vọng, có tiếng tăm. Xã hội c� l�, người ta không d� làm người với nghĩa có quan niệm riêng. Tôi thì khác. Trong s� thách đ� xã hội, tìm thấy niềm vui. Tôi chấp nhận cô đơn, k� c� t� t�. Nhưng không th� đánh mất mình. Phải làm mọi việc vì niềm vui.

*Bà nhìn giới viết văn ra sao?

� Thương hại. Xin lỗi nhưng tôi không b� được t� này. Người ta chạy vạy lặt vặt. Tôi thấy ái ngại cho h�. Có những người tôi kính trọng như nhà thơ Hữu Loan. Ông sẵn sàng t� b� ngh� văn nếu không được dùng ngòi bút làm việc của mình. Tôi thương à kính trọng. Ông ấy nghèo khó bần cùng đi. Lựa chọn con đường ấy coi như cuộc đời đã hết, còn hơn làm điếm.

*Vai trò kiến thức văn hoá với nhà văn?

� Quan trọng. Phải có cái vốn nào đó.

*Có c� viết?

� Cũng có c� với nghĩa được gì hay đấy. Tôi đi chơi đến chán, rồi v� viết. Mọi s� dùi mài cũng thảm hại, nhưng thà th� còn hơn lười biếng buông trôi.

*Ai là người có ảnh hưởng?

� Gần đây, là Nguyễn Huy Thiệp. Ông Nguyễn Minh Châu tốt, quý, nhưng không nói chuyện được. Chưa có Nguyễn Huy Thiệp, ch� có ai. Chơi nhiều. B� nhiều.

*Thiệp ảnh hưởng gì?

� Tôi chú trọng công dân. Tôi thiếu cái phần nhân bản. Chưa đ� thì đúng hơn. � Thiệp, ngh� văn là nghiêm túc, đồng thời là đáng khinh. Nếu nó không biết khinh b� tôi không chơi với nó.

*Làm sao gi� được cân bằng?

� Cheo leo th�, k� nó.

*Nghiêm túc với Thiệp nghĩa là gì?

� Chú ý đến ngh� thuật. Có ý thức v� nội lực. Tôi làm khơi khơi. Đáng l� phải tu luyện nhiều v� ngh� nghiệp.

*Bà có tin mình làm được như Thiệp.

� Được.

*Bà làm việc như th� nào?

� Đọc sách hàng ngày

*Có đọc đi đọc lại quyển nào?

Quyền lực của B. Russel,Thần đêm u ám của Koestler. Rồi đọc linh tinh sách Sài Gòn trước 1975. Nhà văn Nga thích nhất là Tchékhov (phần kịch) rồi Đốt [Dostoievsky]. Vấn đ� mà ông ấy quan tâm. Đọc Paustovski thấy nhạt nhẽo.

*Bà t� nhận kiến thức chắp vá?

� Đúng. Tôi không cần hoàn chỉnh.

*Văn học Pháp.

� Đọc hết�

*Văn học c� Việt Nam?

� H� Xuân Hương. Thích máu nổi loạn. C� Kiều cũng không thích bằng.

*T� lực văn đoàn?

� Ghét. Văn chương trước 30�45 ch� có Vũ Trọng Phụng.

*Nghĩ gì khi thấy một bạn tr� viết văn?

� Thấy buồn cười như thấy người ta cưới nhau, rồi nghĩ lại có lúc kính thưa quý toà, b� nhau.

*Trong đó có chút gì ng� ngẩn?

� Đúng. Nhưng đó là kiếp người, k� c� tôi.

*Thu� bé?

� Tôi là người ph� n� trưởng thành muộn. Khi các bạn đã yêu nhau tôi trong cặp vẫn có cặp na � c� đậu đ� đi chơi.

*Người đàn bà viết văn vất v�. Vất v� hơn đàn ông?

� Trong xã hội bạo lực, người đàn ông lại khó khăn hơn.

*Ấn tượng v� những ph� n� viết văn?

� Tôi ít nghĩ tới. Vì mải nghĩ chuyện khác. Với h�, không chơi. Tôi coi h� như không có.

*Có b� h� ghét?

� Tôi không đ� ý.

*Bà không s� dư luận?

� Đến bạo lực tôi cũng không s�. Tôi ch� s� mình chán mình, mình không kính trọng mình nữa. Ngoài ra, cần gì.

*Có tình bạn trong văn chương?

� Không có. Chơi với ông Châu, với ông Khải là chuyện cơm nước, trò chuyện, châm chọc.

*Viết xong, có hay mang cho ai đọc?

� Không!

*Đọc thư bạn đọc, cảm tưởng ra sao?

� Cảm thấy lúc ấy, mình có ích cho người ta. Cộng với lòng tha thiết với l� công bằng mình đã được đền đáp.

*Bà tin � tác dụng với mọi người?

� Cái đó có. Tôi thiếu thành kính với văn chương. Nhưng tôi thành kính với con người. Tôi thấy có th� giúp cho đau kh� con người được thuyên giảm. Mặc dù tôi biết có khi là mình đau kh� trước tiên.

*Dạo này bà hay nói “nhà văn của nhân dân�?

� Mới ài năm nay. Trước kia viết bản năng. Không muốn ào nhóm nào. Kiến thức là nghe người ta nói, c� những cái v� cải cách ruộng đất� Nhưng không muốn ràng buộc với bất c� ai.

*Bà không định thành con người hoàn chỉnh?.

� K� c� khuynh hưóng văn chương. Có nhiều người muốn dạy tôi. Rất tốt bụng. Nhưng tôi t� chối.

*Một người học trò ng� ngược?

� Đúng, tôi thấy mình th�. Mặc dù anh Phạm Mạnh Hùng mắng tôi xa x� nhưng anh ấy quý tôi. Ai quý, tôi tha th�. Các ông Nhân văn–Giai phẩm mời tôi đến tôi không đến.

Đấy, tôi là th�. Tôi bảo th�. Tôi không uyển chuyển. Tôi ít thay đổi, chấp nê, d� chết. Người đàn ông t� t� đã kh�; đàn bà kh� cách khác.

*Bà ít đọc sách tôn giáo à không muốn nhẫn nhục?

� Tôi không chấp nhận s� nhẫn nhục. Một là tôi chết. Hai là tôi sống, tôi chống lại cái ác.

*Có cho là mình gặp may?

� Nếu sống thời trước, chết rồi. Vậy gặp may. May mắn nhất là có một quan niệm văn chương thoải mái.

*Có lúc nào cảm thấy mình bất hạnh?

� Không à có. Có lúc nghĩ không ai kh� bằng mình Rồi lại nghĩ người khác bất hạnh hơn.

*Tại sao viết văn?

Thấy nh� đó đấu tranh chống cái ác tốt hơn.

*Có bao gi� định b�?

� SauBên kia b� ảo vọng, tôi muốn t� t�. Tôi ch� hiểu vì tại sao? Cộng với những đau kh� cá nhân, lúc ấy tôi cảm thấy mọi chuyện vô nghĩa.

Thấy trong cuộc sống, bất hạnh à hạnh phúc có t� lâu, mà vẫn như không có.

Nói chung tôi ch� yêu ai bao gi�. Nhưng thấy truyện tình người ta viết nhiều thì viết. Không có ý thức gì. Như làChuyện tình k� trước lúc rạng đông. Không phải chuyện của mình. Ch� nghe k� rồi viết lại.

*Bà nghĩ sao v� giới phê bình?

� Nhiều người trong h� có học nên thông minh hơn cánh viết văn. Nhưng h� b� nô l�.

Nguồn:

 •  0 comments  •  flag
Published on April 25, 2023 20:24

April 24, 2023

Li���u Tr����ng :Ti���u thuy���t "Ch���n ���ng" c���a D����ng Thu H����ng

Ngu���n

----

�����i ���i m���t nh�� ��n Ph��p, c�� t��c ph���m �������c ����a ��o b��� s��ch Bouquins l�� m���t vinh d���. �����i ���i m���t nh�� ��n t��� m���t n�����c xa x��i �����n, �������c g��p m���t ��o b��� s��ch n��y, vinh d��� c��ng l���n h��n. ���� l�� tr�����ng h���p c���a nh�� ��n D����ng Thu H����ng. N��m 2008, b���n t��c ph���m c���a b�� ���n ���� �������c d���ch sang Ph��p ng���, nay �������c ����a ��o b��� s��ch Bouquins: B��n kia b��� ���o ���ng / Nh���ng thi��n �������ng m�� / Ti���u thuy���t �� ����� / Ch���n ���ng. T��n tu���i c���a D����ng Thu H����ng ���� vang d���i trong n�����c, nay c��ng l���y l���ng h��n.

Ti���u s��� c���a D����ng Thu H����ng l�� m���t cu���c h��nh ٰ��h kh�� s��i n���i. B�� sinh n��m 1947, t���i Th��i B��nh, l���n l��n d�����i ch��� ����� C���ng s���n mi���n B���c. N��m 20 tu���i, ��ang th���i chi���n tranh, b�� gia nh���p m���t ��o��n ��n c��ng ��o Nam, ��i ٰ��h di���n ��n ngh��� ��� chi���n tr�����ng B��nh Tr��� Thi��n. N��m 1975, khi mi���n Nam s���p �����, l��� ra D����ng Thu H����ng ph���i vui m���ng hoan h���, �� b�� thu���c b��n th���ng cu���c. Nh��ng kh��ng, D����ng Thu H����ng th���t ���ng, kh��m ph�� m��nh b��� nhi���u m���t m��t. Tr��� ��� H�� N���i, b�� theo h���c tr�����ng vi���t ��n Nguy���n Du, ho���t �����ng trong ng��nh ��i���n ���nh, �� b���t �����u vi���t truy���n. V��o th���i k��� �����i m���i, trong nh���ng n��m 1980, D����ng Thu H����ng vi���t kh���e, truy���n c���a b�� b���t �����u l��i cu���n ng�����i �����c, nh�� Chuy���n t��nh k��� tr�����c l��c r���ng ����ng (1983).

D����ng Thu H����ng t��nh t��nh ngang nhi��n, c�� ti���ng ��n n��i t��o t���n, b���p ch��t, ch���ng �����i th���ng th���ng. B�� ���n l�� m���t �����ng vi��n �����ng C���ng s���n, tuy nhi��n b�� quay l���i ch��� tr��ch n���ng n��� ch��nh quy���n C���ng s���n, �� k��u g���i ng�����i d��n l���t ����� �����ng C���ng s���n. Hai truy���n d��i: B��n kia b��� ���o ���ng �� Nh���ng thi��n �������ng m��, n��i l��n l���p tr�����ng ch���ng �����i c���a D����ng Thu H����ng. V�� h��nh ph���t ���� �����n nhanh: D����ng Thu H����ng b��� khai tr��� kh���i �����ng C���ng s���n, n��m 1989, khai tr��� kh���i H���i Nh�� ��n Vi���t Nam, n��m 1990, �� ��i t�� trong 8 th��ng, n��m 1991.

Ph���i n��i D����ng Thu H����ng c�� duy��n ���i n�����c Ph��p. N��m 1994, b�� sang Ph��p, �������c Jacques Toubon, b��� tr�����ng B��� V��n h��a Ph��p, t���ng Hu��n ch����ng V��n h��a Ngh��� thu���t (Chevalier des Arts et des Lettres). N��m 2006, D����ng Thu H����ng �������c m���i sang Paris, r���i sang New York d��� H���i ngh��� V��n b��t Qu���c t���. Sau ���� b�� xin c�� tr�� t���i Ph��p. ��� h���i ngo���i b�� ���n ti���p t���c vi���t. T��nh �����n n��m 2020, D����ng Thu H����ng l�� t��c gi��� c���a kho���ng 10 ti���u thuy���t, �� kho���ng 10 t���p truy���n ng���n.

Ch���n V���ng, m���t trong b���n t��c ph���m �������c ����a ��o b��� s��ch Bouquins, �������c t��c gi��� vi���t xong n��m 1998, in t���i Paris n��m 2009, sau khi ���� �������c d���ch sang Ph��p ng���, kh��ng c�� t��n nh�� xu���t b���n. Ch���n V���ng l�� m���t ti���u thuy���t d��i 656 trang, g���m 29 ch����ng. ����� hi���u r�� D����ng Thu H����ng mu���n n��i g�� qua truy���n Ch���n V���ng, �� ����� theo d��i ngh��� thu���t t��� s��� c���a t��c gi���, tr�����c ti��n ch��ng ta c���n ��i ��o truy���n.

I Truy���n Ch���n V���ng

Truy���n x���y ra ��o th���i ���u chi���n. M���i ��o truy���n, ng�����i �����c g���p ngay m���t ho��n c���nh ��o le, gay c���n, ph���i ��i theo t��c gi��� �����n c��ng ����� xem s��� vi���c �������c gi���i quy���t ra sao.

��� X��m N��i, Mi��n l�� m���t ph��� n��� �����p, n���t na th��y m���, s���ng h���nh ph��c ���i ch���ng con. C�� ng��i c���a hai ��� ch���ng r���t ����� s����: m���t ng��i nh�� c���t ٰ�� m���t �����nh �����i, xung quanh l�� �����n c��y tr��i, xa h��n l�� nh���ng n����ng ti��u, n����ng c�� ph��. Hoan, ch���ng Mi��n, l��m ��n ph��t �����t, c�� m���t ��o��n thuy���n ch��� h��ng h��a ��o b��n ��� ���� N���ng, S��i G��n.

M���t h��m, Hoan ��i ���ng ���i ��o��n thuy���n, Mi��n ��o r���ng t��m m���t ong ���i nh���ng ng�����i ph��� n��� kh��c. Khi tr��� ���, Mi��n ng���c nhi��n th���y ����ng ng�����i t��� h���p tr�����c nh�� �� trong nh�� m��nh, c�� c��� ��ng x�� tr�����ng. M���t ng�����i ����n ��ng g���i t��n Mi��n, t��� x��ng l�� B��n, ch���ng c���a Mi��n. Mi��n s���ng s��� kh��ng nh���n ra ng�����i ����n ��ng c���a 14 n��m tr�����c, ���� t���ng l��m ch���ng c���a Mi��n trong m���t m��a h�� ng���n ng���i. R���i B��n nh���p ng�� 5 n��m, r���i c�� gi���y b��o t��� g���i ���. Hai n��m sau, Mi��n ch��nh th���c l��m ��� c���a Hoan. Ng�����i t��� m���t tr���n tr��� ��� c�� quy���n h�����ng �����c ��n c���a c���ng �����ng, c�� quy���n ����i c��i ph���n h���nh ph��c c���a m��nh. Trong th���i gian chi���n �����u, B��n nh��� th����ng ���, �� gi��� ����y c���m th���y y��u ��� say �����m. ��ng x�� tr�����ng, tr�����c khi ra ���, nghi��m ngh��� n��i ���i Mi��n nh���ng l���i �����y ���n ��: Ch��nh quy���n c��ng nh�� �����ng ���y x�� kh��ng can thi���p ��o chuy���n ri��ng t�� c���a b���t c��� c��ng d��n n��o. Ch��� �� anh Hoan �����u l�� nh���ng ng�����i l����ng thi���n, ch���p h��nh ����ng m���i ph��p lu���t c���a nh�� n�����c. Nay do t��nh c���nh ��o le ch��� ph���i �����ng tr�����c s��� l���a ch���n. Ch��� c�� ch��� m���i c�� quy���n quy���t �����nh cu���i c��ng. Nh�� ch��� ���� th���y, anh B��n l�� ng�����i tr���c ti���p g��p x����ng m��u cho cu���c chi���n tranh ch���ng M���, gi���i ph��ng �����t n�����c. Ch��ng ta c�� �������c cu���c s���ng thanh b��nh th���nh �����ng, �����t n�����c �������c �����c l���p t��� ch��� l�� nh��� s��� ����ng g��p c���a nh���ng chi���n s�� nh�� anh B��n (tr. 24). Khi m���i ng�����i ra ���, ch��� c��n l���i B��n �� Mi��n, c���m th���y trong ��nh m���t c���a B��n n���i say �����m, ham mu���n, Mi��n ����m ho���ng s��� �� t��� ra l���nh l��ng. C��n B��n nh��� r�� k��� ni���m ����m t��n h��n, nh��ng s��� h��i tr�����c s��� l���nh l��ng c���a Mi��n �� hoang mang ngh�� �����n ng�����i ch���ng th��� hai c���a Mi��n. Mi��n ����� B��n ��n t���i �� ng��� t���m trong nh�� nh�� m���t ng�����i kh��ch. B���t ng��� b��� d���n ��o th��� b��, �� tr�����c c��u h���i kh���n c���p c���a B��n, Mi��n bu���c ph���i c�� m���t quy���t �����nh; Mi��n b��nh th���n cho B��n bi���t tr�����c kia Mi��n l�� ��� c���a B��n, nay Mi��n l�� ��� c���a Hoan, c��� hai l���n �����u k���t h��n ch��nh th���c. B��n bi���t Mi��n c�� quy���n l���a ch���n, m���c d�� l��ng x��, truy���n th���ng, �����o �����c b��nh ���c anh. B��n th��� l����: ��� t��i y��u Mi��n. Su���t ng���n ���y n��m tr���i t��i ch���ng qu��n em m���t ng��y��� �� t��i kh��ng h��� bi���t chuy���n b��o t��� (tr. 61). Mi��n th���n th���, n��i s��� l��m ٰ�� b���n ph���n ���i m���t ng�����i c�� c��ng ���i �����t n�����c. Mi��n cho B��n bi���t s��� s���p �����t chuy���n nh�� c���a xong xu��i, trong hai tu���n n���a s��� �����n s���ng ���i B��n. Mi��n bi���t r���i ����y ph���i t��� gi�� dinh c��, c��i n��i h���nh ph��c ���i ch���ng con, ����� tr��� ��� c��n nh�� t���i t��n, m���c n��t c���a B��n. Mi��n ���n y��u Hoan, th����ng �����a con 5 tu���i, �� kh��ng nh��� g�� nhi���u ��� B��n. Mi��n b��� d���n co ��au �����n.

V�� gia c���nh c���a B��n qu�� ngh��o, �����ng ���y cho m���t s��� trai l��ng �����n gi��p s���a l���i gian nh�� c���a B��n, tr�����c khi ����n Mi��n ���.

Ph���n Hoan, khi tr��� ��� nh�� hay tin ch���ng c�� c���a Mi��n ���� tr��� ���, anh b��ng ho��ng, ng���n ng��. Hai ��� ch���ng ��m nhau kh��c khi ngh�� �����n chia ly. Hoan n��i: Anh ch���ng bi���t anh s��� s���ng th��� n��o khi kh��ng c�� em. Hoan ��au kh���, g��o th��t tr�����c s��� phi l��. Mi��n ch���p nh���n s��� ph���n, Hoan th�� kh��ng.

Ng��y Mi��n ra ��i, Hoan nh��n theo, th���y Mi��n th���n th��� ��i theo B��n nh�� m���t t��n t��� t��. Mi��n ����� l���i t���t c��� ��o qu���n �����p, ����� �����c sang tr���ng m�� Hoan ���� mua t���ng Mi��n, ch��� ��em theo ��i b��� ����� c�� m���c. Hoan nh��t ti���n theo cho Mi��n. �����a con c���a Mi��n �������c g���i cho m���t b�� d�� nu��i. Mi��n khuy��n Hoan n��n l���y ���. Hoan n��i c��� dinh c�� l�� s��� ���u c���a Mi��n, Hoan s��� thu�� m���t qu���n gia ٰ��g nom, r���i ��� th��nh ph��� bu��n b��n ���i ng�����i ch���.

Mi��n cho ph��i kh�� th��� c��� th���ch trinh h����ng ����� n���u n�����c t���m t���y tr���n, khi ��� ��� ���i B��n. C��n nh�� c���a B��n ���� �������c s���a sang l���i, B��n ch��ng hoa cho �����p m���t. Nh��ng trong nh�� ch��� c�� 5 k�� g���o nhi���u s���n, kh��ng n���i ni��u, b��t ����a, d���u ����n. Mi��n kh��m ph�� ti���n Hoan cho l�� m���t s��� ti���n l���n. Ng��y �����u ti��n chung s���ng ���i B��n, Mi��n t��� ra d���ng d��ng, s���ng nh�� m���t ng�����i kh��ch l����; bi���t m��nh kh��ng y��u B��n, cu���c tr��� ��� n��y l�� ph���n s��� ph���i ch���p nh���n th��i. C��n B��n th�� Trong ��nh m���t y��u ������ng �� qu��� l���y c���a anh c�� m���t n���i thi���t tha r��� d���i khi���n ch��� m���i l��ng (tr. 160). B��n y��u Mi��n �� tin t�����ng s��� c�� nhi���u con ���i Mi��n. Nh��ng khi l��m t��nh ���i Mi��n, B��n m���i bi���t m��nh b���t l���c. C��n Mi��n sau m���i l���n c���u �����ng s��� chung ch���, th�� ���i ��i t���m ���i th��� n�����c t���y tr���n. Mi��n ���n l��m b���n ph���n c���a m��nh: b��� ti���n nu��i B��n, nu��i c��� ng�����i ch��� d��m �� c���a B��n ��� b��n c���nh. B��n th�����ng nh��n Mi��n, nh��ng ����i m���t �����p c���a Mi��n nh��n ��o kho���ng tr���i xa x��i l�� m���t c��i xa l��� �����i ���i B��n. B��n l���y l��m kh���n kh���, �� gi���i ng�� tr��� ��� ���i hai b��n tay tr���ng, ph���i ng��� tay xin ti���n ���. B��n c���m th���y nh���c nh�� �� kh��ng th��� chinh ph���c l���i �������c ng�����i ��� xinh �����p m�� m���c ����ch ch��nh c���a B��n l�� c�� nhi���u con ���i ng�����i ����. B��n t��m �����n ��ng c��� Phi���u, m���t ��ng l��o c�����ng ٰ��g, s��nh s��i ��� t��nh d���c, ����� ��ng b��y cho B��n nh���ng b�� quy���t ch���a b���nh b���t l���c. Nh��ng b�� quy���t c���a ��ng l��o ch��a th���y c�� hi���u qu���. Nh���ng l��c B��n l��m t��nh ���i Mi��n, th�� Mi��n b���t �����ng nh�� kh��c g���, g����ng m���t xa ���ng, h�����ng ��� c��i ri��ng. Mi��n gh�� t���m nh���ng n��� h��n �����m ��u���i, h��i h��m c���a B��n, �����n n���i Mi��n ph���i �����y B��n ra ����� ch���y ra ngo��i n��n m���a.

B��n c��ng nh��� l���i qu���ng �����i ���� s���ng qua trong chi���n tranh. C�� m���t ng�����i m�� B��n y��u m���n, �����t h���t l��ng tin, ���� l�� ng�����i ti���u �����i tr�����ng c���a B��n, 23 tu���i, ng�����i H�� N���i, ���� d��u d���t ch��� d���n B��n. C��i ch���t c���a anh ta x���y ra sau tr���n ����nh ��� ng���n �����i 327. Ti���u ��o��n c���a B��n ch���t r���t nhi���u. B��n ����o m��� trong r���ng, ch��n ng�����i ti���u �����i tr�����ng �� gi��� l���i cu���n nh���t k�� ����� sau n��y ��� H�� N���i trao l���i cho ng�����i c��. Sau ���� B��n ��i ti���p ba ti���ng �����ng h���, c���u ����i kh��t, ng��� ����m trong r���ng. Nh��ng kh��ng c���u n���i c�� ����n, B��n tr��� l���i ng��i m���, ����o m��� l��n, mang theo c��i x��c. T��� thi ���� b���c m��i, m���t b���y k���n k���n theo s��t. B��n ��i r���t l��u trong r���ng, d���ng l���i ����� ng��� �� r��i ��o m���t gi���c chi��m bao �����y b��ng ma. R���i B��n ��u���i s���c, b���t t���nh. Cu���i c��ng B��n �������c l��nh c���a m���t �����i �����i kh��c ph��t hi���n, h��� ch��n c���t x��c ng�����i ti���u �����i tr�����ng �� ����a B��n ��o y vi���n qu��n ��o��n.

K�� ���c c���a B��n ����a B��n ��� m���t k��� ni���m kh��c. Sau m���t tr���n d���i bom, ����n ��� c���a B��n tan r��, B��n l�� ng�����i s���ng s��t, m�� m���m t��m �������ng, ��i b��� nhi���u ng��y �� l���c ��o m���t l��ng L��o: B���n Kheo, �������c m���t c�� g��i L��o c��m ��i���c c���u �� cho ��n u���ng, ngh��� ng��i, c�� g��i t��n Tho���ng. B��n �������c Tho���ng y��u th����ng, �������c gia ����nh c�� qu�� m���n. Anh c���m th���y cu���c s���ng d��� c���u, nh���n l���i k���t h��n ���i Tho���ng, �� tham gia ��o �����i s���ng c���a ng�����i d��n qu�� L��o. Nh��ng B��n b���t �����u c���m th���y bu���n nh��� qu�� h����ng X��m N��i, nh��� Mi��n. N���i nh��� ng��y c��ng quay qu���t, m���t h��m B��n ki���m c��ch tr���n tho��t �� tr��� ���.

R���i k��� ni���m, B��n tr��� l���i hi���n t���i, nh���ng n��� l���c c���a B��n ����� c�� con ���i Mi��n ng��y c��ng th���t b���i. X��, ng�����i b���n th��n c���a B��n, khuy��n B��n ��i n��ng tr�����ng ki���m k��� sinh nhai, �� ��� �����y c�� r���t nhi���u c�� g��i l��� th�� ����� B��n ch���n ���. Nh��ng B��n kh��ng mu���n r���i X��m N��i, l���i n���a B��n nay s���c ���� y���u kh��ng mong l��m �������c nh���ng c��ng vi���c nh���c nh���n. V�� B��n mu���n c�� con, X�� l���i m��ch B��n m���t b��i thu���c k��ch d���c, b���ng c��ch u���ng c�� ph�� �����c ���i ch��t mu���i tr�����c khi g���n ����n b��. B��n ���i ��ng th���c h��nh l���i khuy��n c���a X��. Sau ��� B��n ��� ���p, Mi��n c���m th���y m��nh c�� thai, Mi��n kh��ng mu���n �����a b�� c���u ��n Hoan, �� c�� �� �����nh ph�� thai, nh��ng l��ng ng�����i m��� kh��ng n��� n��o. V��� ph���n B��n khi bi���t Mi��n c�� thai th�� t��� ra h���t l��ng chi���u chu���ng Mi��n. Nh��ng x���y ra m���t chuy���n x�� x��t do m���y �����a con c���a ng�����i ch��� c���a B��n g��y n��n. Mi��n n���i gi���n, ����m b���ng ��o m���t c��nh c���a ����� l��m tr���y thai, B��n kh��c l��c van n��i Mi��n ����� cho �����a con �������c s���ng. M���t th���i gian sau, Mi��n ��o b���nh vi���n th��nh ph��� sinh m���t qu��i thai kh��ng �����u. B��n r���ng r���i kh��ng c��n hy ���ng g�� n���a.

V��� ph���n Hoan, anh c�� nh���ng d��� �����nh l���n lao. Anh lo gi���m b���t c��ng vi���c king doanh ��� th��nh ph���, tr��� ��� X��m N��i, b��� ti���n x��y c���t m���t tr�����ng h���c cho tr��� con, �� x��y c���t m���t n��ng tr���i ��� Su���i Nh��� hy ���ng s��� ����a Mi��n ��� �����y. Hoan xem c�� ng��i c���a hai ng�����i nh�� m���t s��� ���u c���a Mi��n. Hoan th��n h��nh �����n nh�� B��n khi Mi��n c��n ��� �����y, �� ���i m���t th��i ����� t��� t���, ��n h��a, Hoan kh���ng �����nh Hoan �� Mi��n l�� ��� ch���ng ch��nh th���c, �� m���i B��n �����n ��� nh�� c���a Mi��n, Hoan h���a s��� gi��p ����� B��n. Mi��n tr��� ��� c�� ng��i t��nh d�����ng �� ��� h���n �����y, d���n d�� B��n c��ng �����n c�� ng��i. Nh��ng gi���a Mi��n �� B��n c�� s��� ng��n c��ch r�� r��ng. Mi��n ch��� xem B��n nh�� m���t ng�����i anh; �����i s���ng ���t ch���t c���a B��n �������c �����y �����, c�� ng�����i qu���n gia ch��m s��c B��n. Ban ng��y Hoan �����n ����n Mi��n �� �����a con, chi���u t���i l���i ����a hai m��� con tr��� ��� nh�� Mi��n. Ch���ng bao l��u Mi��n c�� thai, trong th���i k��� n��y x���y ra m���t bi���n c���. B��n �� ngh�� r���ng Hoan ���� ph�� ho���i �����i m��nh, n��n t��m c��ch gi���t Hoan. Nh��n m��a s��n, �����c bi���t c�� s��� hi���n di���n c���a Hoan, B��n m�����n c��y s��ng c���a X��, ��� X�� linh c���m ��i���u ch���ng l��nh, b��n b��o cho Mi��n. Mi��n ch���y b��ng qua n��ng tr���i ����� b��o cho Hoan bi���t. Ch���ng may ph��t s��ng ���� n���, vi��n �����n ٰ��g tay Mi��n, Mi��n b��� th����ng ��� m���y ng��n tay. Mi��n tuy��n b��� ���i m���i ng�����i r���ng l���i t���i m��nh, �� qu�� t��y m��y ���i c��y s��ng. Nh��ng Hoan bi���t Mi��n n��i d���i ����� che ch��� B��n �� l��ng cao th�����ng, �� Hoan c��ng th���m ph���c Mi��n, c��ng y��u th����ng Mi��n. Mi��n h��� sinh m���t �����a con trai, Hoan vui m���ng th����ng qu�� �����a con, Hoan ngh�� n�� ch��o �����i ����� ��� sau che ch��� b��� n��.

V��� ph���n B��n ng��y c��ng th���n th���, anh kh��ng c��n ai ٰ�� �����i ����� y��u th����ng, tr�� chuy���n. B��n ra ngh��a �����a ng���i d�����i m��a, tr�� chuy���n ���i nh���ng b��ng ma, ���i ng�����i ti���u �����i tr�����ng. Kh��ng gian m��� r���ng quanh B��n, kh��ng m���t b��ng ng�����i.

II Nh���ng con ng�����i c���a th���i ���u chi���n

1/ Ng�����i chi���n s�� t��� d��y n��i Tr�����ng S��n tr��� ���

T��� �����u �����n cu���i truy���n, nh��n ���t B��n kh��ng ����� ng�����i �����c d���ng d��ng. Nh���ng bi���n c��� x���y ra trong cu���c �����i c���a B��n cho th���y anh lu��n lu��n l�� con ng�����i c���a th���t b���i, n���n nh��n c���a bao tai h���a, m���t con ng�����i b��� thi���t th��i, m���t m��t nh���ng c��i l��m cho �����i s���ng con ng�����i �������c h���nh ph��c. Tr�����c h���t l�� tu���i tr��� c���a B��n, t��� m���t thanh ni��n m���nh kh���e, c�����ng ٰ��g, h���c gi���i, c�� �� �����nh ��o �����i h���c, anh nh���p ng��, ��i chi���n �����u trong nhi���u n��m, l��c tr��� ��� l�� m���t th��n t��n ma d���i. B��n s��� h��i c��i d��y n��i Tr�����ng S��n, n�� l�� c��i n��i kinh ho��ng ���� t�����c ��o���t tu���i tr��� �� sinh l���c c���a anh. Khi tr��� ��� B��n c��ng m���t ng�����i ��� tr��� m�� anh �� c��ng th����ng nh��� khi xa c��ch. Nay ��� anh ���� thu���c ��� ng�����i kh��c. Nh��ng �� l�� m���t ng�����i ph��� n��� c�� �����c h���nh, bi���t l��� ph���i, n��n ng�����i ���� ch���p nh���n tr��� ��� s���ng ���i anh, ��i���u n��y kh��ng t���o h���nh ph��c cho anh m�� khi���n anh c���u nhi���u n���i �����ng cay kh��c: B��n kh��m ph�� m��nh b���t l���c, kh��ng c�� kh��� n��ng t���o n��n nh���ng �����a con m�� anh m�� �����c. Anh ph���i c���u th��i ����� l���nh l��ng, s��� gh�� t���m c���a ���, c���u nhi���u nh���c nh��. Anh l���i kh��ng c�� ����� s���c ����� l��m vi���c t��� nu��i s���ng �� nu��i ���. Anh ho��n to��n s���ng t��y thu���c ��o m���t ng�����i ��� kh��ng y��u anh. R���i ng�����i ���, sau nh���ng c��� g���ng c���a anh, ���� mi���n c�����ng mang thai �� sinh ra m���t qu��i ���t kh��ng �����u, B��n ���� �����n t���n c��ng n���i ��au x��t, �����ng cay. B��n m���t t���t c���, c��n ch��ng l�� c��i danh hi���u chi���n s�� c���u qu���c, m�� �����i di���n c���a ch��nh quy���n ��� ��ng x�� tr�����ng ��� ���� long tr���ng tuy��n b��� tr�����c m���i ng�����i: ��� anh B��n l�� ng�����i tr���c ti���p g��p x����ng m��u, cho cu���c chi���n tranh ch���ng M���, gi���i ph��ng �����t n�����c. Ch��ng ta c�� �������c cu���c s���ng thanh b��nh th���nh �����ng, �����t n�����c �������c �����c l���p t��� ch��� l�� nh��� s��� ����ng g��p c���a nh���ng chi���n s�� nh�� anh B��n. Nh���ng l���i �����p ����� ���� ��em l���i �������c g�� cho B��n, hay ���� ch��� l�� nh���ng l���i h��o huy���n, nh���ng l���i r���ng?

Tr��� l���i s��� m���t m��t ��� t��nh y��u, D����ng Thu H����ng c�� c��i nh��n bi quan ��� t��nh y��u: ch��� c�� t��nh y��u b��� ng��n c���n, h���nh ph��c ng���n h���n, nh�� trong truy���n Chuy���n t��nh k��� tr�����c l��c r���ng ����ng: V�� Sinh y��u say �����m H���nh Hoa, nh��ng b��� ng�����i ��� m�� anh kh��ng h��� y��u, l���y nhau �� ��p l���c c���a d�� lu���n, ng�����i ��� ���� g��y c���n tr��� trong nhi���u n��m �� ghen. Khi m���i kh�� kh��n ch���m d���t, V�� Sinh �� H���nh Hoa �������c ch��nh th���c k���t h��n ���i nhau, th�� H���nh Hoa kh��ng c��n s���ng �������c bao l��u n���a. T��m l���i, V�� Sinh �� H���nh Hoa y��u nhau trong 25 n��m m�� ch��� s���ng �������c ���i nhau 6 th��ng 7 ng��y.

T��nh y��u �� h���nh ph��c c���a B��n c��ng ng���n h���n, B��n �� Mi��n y��u nhau nh�� ��� ch���ng trong m���t m��a h�� ng���n ng���i, r���i xa nhau trong m�����i b���n n��m. Khi B��n tr��� ��� th�� t��nh y��u c���a B��n b��� ho��n c���nh c���n tr���. C��i gi���y b��o t��� ���� ch���m d���t cu���c �����i ��� ch���ng c���a Mi��n �� B��n. Mi��n �� l��ng cao th�����ng, �� tr���ng b���n ph���n, ���� ch���p nh���n �����n s���ng ���i B��n, nh��ng B��n th���y r�� trong nh���ng l��c l��m t��nh, Mi��n l���nh l��ng �� t��� ra gh�� t���m, r���i sau ���� ���i ��i t���m ���i th��� n�����c t���y tr���n. B��n c���m th���y nh���c nh�� nh��ng ���n qu��� lu���, van n��i Mi��n sinh cho �����a con. C��i thai nhi kh��ng �����u n��i l��n c��i tai h���a B��n ��em t��� chi���n tr�����ng ����: ph���i ch��ng anh ���� b��� nhi���m ch���t �����c do M��� th��� xu���ng d��y n��i Tr�����ng S��n? C��i gi���y b��o t��� �� c��i qu��i thai kh��ng �����u �����u l�� nh���ng tai h���a c���a chi���n tranh. Chi���n tranh ���� l��m tan n��t cu���c �����i c���a B��n. Chi���n tranh c��ng ���� c�����p ��i c��c b���n �����ng �����i c���a B��n, nh���t l�� ng�����i ti���u �����i tr�����ng m�� B��n th����ng qu��.

Khi cu���c s���ng ���t ch���t c���a B��n �������c Mi��n thu x���p ���n th���a, cu���c s���ng �����y ����� n��y c��ng ch���ng ��em l���i �������c g�� cho B��n. N���i ��au l���n nh���t c���a B��n, lu��n ��m ���nh anh, l�� n���i c�� ����n tuy���t ���ng. B��n kh��ng c��n c�� ai b��n c���nh ����� chuy���n tr��, th����ng y��u. Anh c��i c��t. Anh ����n chi���c t���t c��ng. B��n l�� k��� s���ng s��t, nh��ng nh�� l�� m���t ng�����i ���� ch���t, ch��� c��n bi���t chuy���n tr�� ���i ng�����i ch���t.

2/ C��i ri��ng c���a ng�����i ph��� n���

Mi��n, ng�����i ph��� n��� trong truy���n, c��ng c���u ���u qu��� c���a chi���n tranh. C��i gi���y b��o t��� ���� bi���n B��n th��nh m���t b��ng ma ng��� ٰ�� b��n th��� ����� Mi��n c��ng gi��� h��ng n��m. Kh��ng ng��� b��ng ma hi���n ��� b���ng x����ng b���ng th���t l��m chao �����o cu���c �����i c���a Mi��n, �����t Mi��n tr�����c m���t s��� ch���n l���a qu�� nghi��m tr���ng, qu�� l���n lao. L�� do n��o ���� khi���n Mi��n quy���t �����nh r���i xa h���nh ph��c ���i Hoan ����� tr��� ��� ���i B��n? Ph���i ch��ng do ��p l���c c���a ch��nh quy���n? Do ��p l���c c���a d�� lu���n, c���a x�� h���i? Do ��p l���c c���a �����o �����c truy���n th���ng? Mi��n hoang mang kh��ng th���y r�� ��i���u g��. H��nh ���nh s����ng m�� n��i l��n s��� m�� m��� ����. Nh���ng l��c hoang mang, l���c l��ng, Mi��n th�����ng c���m th���y c�� s����ng m��. S����ng m�� ng��y Mi��n t��� bi���t Hoan ����� ra ��i: S���m ���y s����ng m����� t���i sao l���i c�� m���t bu���i s���m s����ng m�� nh�� th��� sau nh���ng ng��y h���nh ph��c (tr. 452)? S����ng m�� khi Mi��n tr��� ��� c�� ng��i c���a m��nh �� b��n kho��n ngh�� �����n B��n: Nh���ng n���i hoang mang �� ng��n �� m�� m��� ���n theo s��t ch���, n�� nh�� m���t th��� s����ng m��, m���t ����m h��i ng��ng �����ng trong khe n��i, kh��ng th��� n���m b���t, kh��ng th��� xua ��u���i (tr. 552). S����ng m�� l�� nh���ng l��c Mi��n c���m th���y b���t an, t��� ��i t��m m��nh. T��m h���n Mi��n trong tr���ng, c��� th���ch trinh h����ng l�� bi���u t�����ng c���a s��� trong tr���ng ����. Nh��ng ch��a �����, ng�����i ph��� n��� c���n c�� m���t n��i ���n n��u, m���t �����i s���ng n���i t��m, m���t c��i ri��ng nh�� t��c gi��� ���� l���p l���i nhi���u l���n. M���t c��i ri��ng trong t��m h���n, n��i m�� B��n kh��ng t��i n��o �����n �������c, �� l�� n��i t���o n��n m���t s���c m���nh ����� Mi��n �����i ph�� ���i cu���c �����i. Ch��nh �� s���ng ���i c��i ri��ng m�� Mi��n c�� c��i nh��n xa x��i, Mi��n nh�� ng�����i m���ng du. C��i ri��ng l�� kho t��ng �� gi�� c���a Mi��n. Cu���i c��ng quy���t �����nh c���a Mi��n r���i b��� h���nh ph��c ����� ��� s���ng ���i B��n, n�� �����t l��n ٰ�� m���i ��p l���c c���a ch��nh quy���n, c���a d�� lu���n, c���a truy���n th���ng, quy���t �����nh ��� s��� hy sinh l���n lao ���� n�� n���y sinh t��� c��i ri��ng c���a Mi��n.

Kh��i ni���m c��i ri��ng m�� D����ng Thu H����ng ����a ��o truy���n l�� m���t ����i h���i cho ng�����i ph��� n��� c�� m���t �����i s���ng n���i t��m cho ri��ng m��nh, m���t �����i s���ng n���i t��m �����c l���p, kh��ng c���u ���nh h�����ng, ��p l���c c���a b���t c��� ai. Trong c��i ri��ng c���a m��nh, ng�����i ph��� n��� c���m th���y m��nh c�� m���t �����i s���ng t��nh c���m phong ph��, kh��ng ai t�����c ��o���t �������c c��i kho t��ng ����.

T��nh c���m c���a Mi��n �����i ���i B��n tr���i qua hai giai ��o���n. Trong giai ��o���n �����u, khi ��� chung s���ng ���i B��n, Mi��n t��� ra l���nh l��ng, gh�� t���m. Mi��n ngh�� th�� B��n l�� m���t h���n ma ng��� ٰ�� b��n th��� c��n c�� gi�� h��n l�� m���t g�� quay ��� ���i ����i m���t s���u u, hai m�� h��p s���m ��en �� ch���ng s���t r��t kinh ni��n, c���p m��i th��m �� h��i th��� b���c m��i �����a ng���c. C��i h���n ma xa ���i kia b���ng th��nh k��� h��o h���c d���c t��nh��� (tr. 277). Mi��n nh��� l��c lao ��o c��nh c���a ����� l��m tr���y thai, Mi��n t��� ra h��� h�� m���t c��ch t��n nh���n, trong khi B��n l���y l���c Mi��n.

Nh��ng c��ng c�� l��c B��n l��m Mi��n x��c �����ng, nh�� khi B��n l���y trong ba l�� ra c��i b��nh x�� ph��ng th��m c���a M��� m�� B��n l���y �������c ��� chi���n tr�����ng �� gi��� trong ch��n n��m, c��i gi���y b���c ���� ��ng ���, B��n ����a c��i b��nh x�� ph��ng cho Mi��n t���m, nh�� m���t m��n qu�� r���t qu��. M���t k��� ni���m kh��c c��ng l��m Mi��n x��c �����ng. Mi��n nh��� khi c��n tr���, hai ng�����i ��i ch��i ���i nhau ٰ�� �����i, nh���m l��c Mi��n b���t th��nh l��nh c�� kinh, B��n ���i x�� ��o s�� mi c���a m��nh �� ����a cho Mi��n hai tay ��o.

Trong giai ��o���n hai, khi Mi��n tr��� ��� s���ng h���n ��� c�� ng��i c���a m��nh, th�� Mi��n c���m th���y m���t n���i b���t an trong l��ng. Nh���ng th�� o��n, c��m gh��t B��n kh��ng c��n n���a. Mi��n ����m ra lo l���ng cho �����i s���ng h���ng ng��y c���a B��n. L��ng tr���c ���n c���a Mi��n b���ng xao �����ng. Mi��n t��� nh��� �� t��� x��t m��nh: Ta kh��ng c��n c��m gh��t B��n? B���i ch��nh anh c��ng ch���ng sung s�����ng n���i g��, b���i anh ���y c��ng bi���t ph���n m��nh nh���c nh����� n���u ta ��� trong t��nh c���nh c���a B��n��� (tr. 554) Ta ���� t���ng gh�� s��� �� c��m gh��t B��n. V�� sao ���y? Ta l�� m���t ng�����i ����n b�� b���t c��ng �� �����ng �����nh. Li���u ta c��n c�� th��� y��u ch��ng? (tr. 569) L��ng tr���c ���n c���a Mi��n b��ng l��n m���nh m����: T���i nghi���p cho B��n���B��n l��� loi, b���n h��n. B��n th��nh k��� tr���ng tay. N���u nh�� ta c��ng nh�� B��n, ra ��i t��� tu���i m�����i b���y r���i sau m�����i b���n n��m tr��� ��� ���i chi���c ba l�� gi���ng c��i b��� r��ch c���a g�� ��n m��y? N���u ta l�� B��n, l�� B��n��� (tr. 573)

Qua hai giai ��o���n, Mi��n ��i t��� nh���ng t��nh c���m ti��u c���c �����i ���i B��n �����n nh���ng t��nh c���m x��t th����ng �� kh��ng ٰ��h �������c ��au �����n khi t��� �����t m��nh ��� �����a ��� B��n. Mi��n c��ng l�� n���n nh��n c���a chi���n tranh, m���t n���n nh��n gi��n ti���p.

III T��� s��� c���a D����ng Thu H����ng

Vi���t �����n t��c ph���m Ch���n V���ng, t��� s��� c���a D����ng Thu H����ng ���� tr��� n��n l��o luy���n. C���t truy���n c�� s���c l��i cu���n nh��� ba y���u t��� �������c khai th��c: nh��n ���t, kh��ng gian �� th���i gian, th��� hi���n ngh��� thu���t d���ng truy���n c���a t��c gi���.

C��ch d��ng �����c tho���i n���i t��m cho ba nh��n ���t ch��nh: Mi��n, B��n �� Hoan, tuy kh��ng �������c ٰ��h b��y kh��o l��o, ����� ng�����i �����c c�� c���m t�����ng l�� �����c tho���i ��� trong c��i lu���ng �� th���c c���a nh��n ���t, tr��i l���i, �����c tho���i n���i t��m c���a D����ng Thu H����ng �������c n��u l��n m���t c��ch hi���n nhi��n, d�����i h��nh th���c ch��� in nghi��ng, tuy th���, h��nh th���c �����c tho���i n��y c��ng ����a ng�����i �����c ��o n���i gi���i c���a m���i nh��n ���t ����� hi���u r�� t��m l�� c���a h���.

Nh��ng y���u t��� t��� s��� quan tr���ng nh���t trong Ch���n V���ng l�� y���u t��� kh��ng gian, kh��ng gian ��a d���ng cho ng�����i �����c c��i c���m gi��c m��nh m��ng, �� �����ng th���i kh��ng gian c��ng n��i l��n th���i gian, ��i k��m ���i th���i gian. Kh��ng gian trong r���ng c���a d��y Tr�����ng S��n n��i l��n th���i chi���n �����u c���a B��n, ���i c���nh ����m ch��y ٰ�� �����nh 327 ���� thi��u �����t bi���t bao m���ng ng�����i, c���nh B��n ��c x��c ch���t ��i trong r���ng c�� b���y k���n k���n ��u���i theo; kh��ng gian c���a m���t b���n L��o n��i l��n th���i gian B��n ��i l���c �� kh��m ph�� m���t th��� gi���i kh��c, m���t d��n t���c kh��c; kh��ng gian ��� th��nh ph���, kh��c h���n X��m N��i, ���i nh���ng con ng�����i thu���c gi���i doanh th����ng, ng�����i �����c theo b�����c ch��n c���a Hoan ra t���n b��� bi���n, ���c ��i ��o nh���ng con �������ng quanh co, b�� ���n d���n �����n m���t nh�� ��i���m, kh��ng gian n��y n��i l��n th���i k��� Hoan s���ng xa Mi��n, t��� c���m th���y l���c l��ng.

�����c bi���t D����ng Thu H����ng mi��u t��� m���t kh��ng gian ph���n ��nh t��m tr���ng c���a nh��n ���t. Ch���ng h���n khi Mi��n �� Hoan s���p xa nhau, ����m cu���i c��ng hai ��� ch���ng l��n s��n th�����ng nh��n c���nh ���t xung quanh, trong thi��n nhi��n ph���ng ph���t m���t n���i bu���n b��o hi���u nh���ng ng��y s���p t���i kh��ng c�� nhau: ��� gi�� nh�� ch���ng c��n l�� gi�� m�� ch��� l�� ti���ng th��� d��i tr���m l��n c���a k��� nghi k��� �� s��� h��i t���t th���y nh��n gian ����nh ng���u nghi���n n���i bu���n c���a ch��nh m��nh. C��ng ��� khuya ٰ��g c��ng s��ng. Nh��ng ch���ng ph���i ��nh ��ng l���ng l���y m�� l�� th��� ��nh b���c tr���n c��ng c��c tia l���a d��� quang. Tr��ng m��nh m��ng tr��m ph��� n��i r���ng, th��n x��m, c��c gi���i �����i hoang, c��c n����ng r���y, t���t th���y c��c �������ng n��t h��nh kh���i ho�� tr���n th��nh m���t ni���m m��� ���o, m���t �����i d����ng giao ho�� b��ng t���i, ��nh ٰ��g, l���a l��n tinh thoi th��p ven r���ng��� (tr.105). M���t th��� m��� ���o bu���n nh�� t����ng lai �� �����nh c���a hai ��� ch���ng.

M���t �� d��� kh��c cho th���y c���nh thung l��ng ��o m��a thu c�� t��c d���ng �����n t��m tr���ng c���a B��n: V��o nh���ng s��ng thu, thung l��ng n��� m���t lo��i hoa li ti gi���ng nh���ng gi���t s����ng m��u l���c th���m��� Hoa n��� t���ng ch��m, ��ong ����a mu��n ng��n gi���t l���c ٰ�� nh���ng t���ng l�� d��y �����c m��u c���m th���ch c�� ��nh b���c nh�� ph��� l��ng nhung��� B��n kh��ng ph���i thi s�� nh��ng s���m nay, b���t ch���t b���t g���p c��� thung l��ng b���ng l��n m���t m��u l���c th���m, m��u l���c trong su���t long lanh t���a ��nh s��ng tr���i ng��n t���, anh b���ng s���ng s���. ����y l�� qu�� h����ng, ��ng �����t m��n nh���n d���u ch��n anh, ���y sao m��i t���i h��m nay anh m���i nh��n th���y lo��i hoa k��� l������ V��� �����p c���a n�� khi���n anh ng�� ng���n. Anh ng���i b���t xu���ng c���, nh��n ��nh n���ng tr��i d���t ٰ�� tri���n hoa, b���ng d��ng mu���n kh��c, mu���n r�� r���i �����t ��o���n ch��n tay, mu���n ai ���� xi��n m���t l�����i l�� qua tr��i tim anh ����� k���t th��c cu���c ����n h��nh kh���n kh��� ٰ�� c��i �����i��� (tr. 229-230). B��n qu�� kh���, mu���n xa th��� gi���i lo��i ng�����i, �� ch��� s���ng trong c���nh �����p c���a thi��n nhi��n.

T��m l���i, kh��ng gian ��a d���ng d���n d���p khi���n truy���n c�� m���t chi���u k��ch m��nh m��ng �� c���t truy���n s���ng �����ng.

Qua truy���n Ch���n V���ng, D����ng Thu H����ng ���� ��i �����n t���t c��ng n���i kh���n kh��� c���a con ng�����i b��� chi���n tranh nghi���n n��t; con ng�����i s���ng s��t t��� chi���n tr�����ng tr��� ��� qu�� h����ng m��nh nh�� m���t k��� xa l���, tuy c��n s���ng nh��ng k��� nh�� ���� ch���t. Hai c���nh t�����ng m��u thu���n ��o �����u truy���n �� cu���i truy���n th��� hi���n c��i th��n ph���n bi ����t c���a ng�����i t��� chi���n tr�����ng tr��� ���. Truy���n kh���i �����u ���i m���t quang c���nh t���p n���p: ����m ����ng d��n ch��ng ��� X��m N��i t���p h���p tr�����c nh�� �� trong nh�� Mi��n ���i s��� hi���n di���n c���a ��ng x�� tr�����ng, ����� ����n ng�����i chi���n s�� t��� m���t tr���n tr��� ���, ng�����i chi���n s�� �������c vinh danh �� ���� g��p x����ng m��u ����nh ��u���i M���, d��nh �����c l���p cho n�����c nh��. V��o cu���i truy���n, ng�����i chi���n s�� b�� ��, c��i c��t trong m���t ngh��a �����a hiu qu���nh, ch��� c��n bi���t chuy���n tr�� ���i ng�����i ch���t. Nh���ng tai h���a c���a chi���n tranh c��ng g��y bao ng��� nghi��ng, ��au x��t cho ng�����i th��n y��u c���a n���n nh��n.

 •  0 comments  •  flag
Published on April 24, 2023 03:45

Liễu Trương :Tiểu thuyết "Chốn vắng" của Dương Thu Hương

Nguồn

----

Đối với một nhà văn Pháp, có tác phẩm được đưa ào b� sách Bouquins là một vinh d�. Đối với một nhà văn t� một nước xa xôi đến, được góp mặt ào b� sách này, vinh d� càng lớn hơn. Đó là trường hợp của nhà văn Dương Thu Hương. Năm 2008, bốn tác phẩm của bà vốn đã được dịch sang Pháp ng�, nay được đưa ào b� sách Bouquins: Bên kia b� ảo vọng / Những thiên đường mù / Tiểu thuyết vô đ� / Chốn vắng. Tên tuổi của Dương Thu Hương đã vang dội trong nước, nay càng lẫy lừng hơn.

Tiểu s� của Dương Thu Hương là một cuộc hành trình khá sôi nổi. Bà sinh năm 1947, tại Thái Bình, lớn lên dưới ch� đ� Cộng sản miền Bắc. Năm 20 tuổi, đang thời chiến tranh, bà gia nhập một đoàn văn công ào Nam, đi trình diễn văn ngh� � chiến trường Bình Tr� Thiên. Năm 1975, khi miền Nam sụp đ�, l� ra Dương Thu Hương phải vui mừng hoan h�, vì bà thuộc bên thắng cuộc. Nhưng không, Dương Thu Hương thất vọng, khám phá mình b� nhiều mất mát. Tr� v� Hà Nội, bà theo học trường viết văn Nguyễn Du, hoạt động trong ngành điện ảnh, à bắt đầu viết truyện. Vào thời k� đổi mới, trong những năm 1980, Dương Thu Hương viết khỏe, truyện của bà bắt đầu lôi cuốn người đọc, như Chuyện tình k� trước lúc rạng đông (1983).

Dương Thu Hương tính tình ngang nhiên, có tiếng ăn nói táo tợn, bốp chát, chống đối thẳng thừng. Bà vốn là một đảng viên Đảng Cộng sản, tuy nhiên bà quay lại ch� trích nặng n� chính quyền Cộng sản, à kêu gọi người dân lật đ� Đảng Cộng sản. Hai truyện dài: Bên kia b� ảo vọng à Những thiên đường mù, nói lên lập trường chống đối của Dương Thu Hương. Và hình phạt đã đến nhanh: Dương Thu Hương b� khai tr� khỏi Đảng Cộng sản, năm 1989, khai tr� khỏi Hội Nhà văn Việt Nam, năm 1990, à đi tù trong 8 tháng, năm 1991.

Phải nói Dương Thu Hương có duyên với nước Pháp. Năm 1994, bà sang Pháp, được Jacques Toubon, b� trưởng B� Văn hóa Pháp, tặng Huân chương Văn hóa Ngh� thuật (Chevalier des Arts et des Lettres). Năm 2006, Dương Thu Hương được mời sang Paris, rồi sang New York d� Hội ngh� Văn bút Quốc t�. Sau đó bà xin cư trú tại Pháp. � hải ngoại bà vẫn tiếp tục viết. Tính đến năm 2020, Dương Thu Hương là tác gi� của khoảng 10 tiểu thuyết, à khoảng 10 tập truyện ngắn.

Chốn Vắng, một trong bốn tác phẩm được đưa ào b� sách Bouquins, được tác gi� viết xong năm 1998, in tại Paris năm 2009, sau khi đã được dịch sang Pháp ng�, không có tên nhà xuất bản. Chốn Vắng là một tiểu thuyết dài 656 trang, gồm 29 chương. Đ� hiểu rõ Dương Thu Hương muốn nói gì qua truyện Chốn Vắng, à đ� theo dõi ngh� thuật t� s� của tác gi�, trước tiên chúng ta cần đi ào truyện.

I Truyện Chốn Vắng

Truyện xảy ra ào thời hậu chiến. Mới ào truyện, người đọc gặp ngay một hoàn cảnh éo le, gay cấn, phải đi theo tác gi� đến cùng đ� xem s� việc được giải quyết ra sao.

� Xóm Núi, Miên là một ph� n� đẹp, nết na thùy m�, sống hạnh phúc với chồng con. Cơ ngơi của hai v� chồng rất đ� sộ�: một ngôi nhà cất trên một đỉnh đồi, xung quanh là vườn cây trái, xa hơn là những nương tiêu, nương cà phê. Hoan, chồng Miên, làm ăn phát đạt, có một đoàn thuyền ch� hàng hóa ào bán � Đà Nẵng, Sài Gòn.

Một hôm, Hoan đi vắng với đoàn thuyền, Miên ào rừng tìm mật ong với những người ph� n� khác. Khi tr� v�, Miên ngạc nhiên thấy đông người t� họp trước nhà à trong nhà mình, có c� ông xã trưởng. Một người đàn ông gọi tên Miên, t� xưng là Bôn, chồng của Miên. Miên sững s� không nhận ra người đàn ông của 14 năm trước, đã từng làm chồng của Miên trong một mùa hè ngắn ngủi. Rồi Bôn nhập ngũ 5 năm, rồi có giấy báo t� gửi v�. Hai năm sau, Miên chính thức làm v� của Hoan. Người t� mặt trận tr� v� có quyền hưởng đặc ân của cộng đồng, có quyền đòi cái phần hạnh phúc của mình. Trong thời gian chiến đấu, Bôn nh� thương v�, à gi� đây cảm thấy yêu v� say đắm. Ông xã trưởng, trước khi ra v�, nghiêm ngh� nói với Miên những lời đầy ẩn ý: Chính quyền cũng như đảng ủy xã không can thiệp ào chuyện riêng tư của bất c� công dân nào. Ch� à anh Hoan đều là những người lương thiện, chấp hành đúng mọi pháp luật của nhà nước. Nay do tình cảnh éo le ch� phải đứng trước s� lựa chọn. Ch� có ch� mới có quyền quyết định cuối cùng. Như ch� đã thấy, anh Bôn là người trực tiếp góp xương máu cho cuộc chiến tranh chống M�, giải phóng đất nước. Chúng ta có được cuộc sống thanh bình thịnh vượng, đất nước được độc lập t� ch� là nh� s� đóng góp của những chiến sĩ như anh Bôn (tr. 24). Khi mọi người ra v�, ch� còn lại Bôn à Miên, cảm thấy trong ánh mắt của Bôn nỗi say đắm, ham muốn, Miên đâm hoảng s� à t� ra lạnh lùng. Còn Bôn nh� rõ k� niệm đêm tân hôn, nhưng s� hãi trước s� lạnh lùng của Miên à hoang mang nghĩ đến người chồng th� hai của Miên. Miên đ� Bôn ăn tối à ng� tạm trong nhà như một người khách. Bất ng� b� dồn ào th� bí, à trước câu hỏi khẩn cấp của Bôn, Miên buộc phải có một quyết định; Miên bình thản cho Bôn biết trước kia Miên là v� của Bôn, nay Miên là v� của Hoan, c� hai lần đều kết hôn chính thức. Bôn biết Miên có quyền lựa chọn, mặc dù làng xã, truyền thống, đạo đức bênh vực anh. Bôn th� lộ�: � tôi yêu Miên. Suốt ngần ấy năm trời tôi chẳng quên em một ngày� à tôi không h� biết chuyện báo t� (tr. 61). Miên thẫn th�, nói s� làm tròn bổn phận với một người có công với đất nước. Miên cho Bôn biết s� sắp đặt chuyện nhà cửa xong xuôi, trong hai tuần nữa s� đến sống với Bôn. Miên biết rồi đây phải t� giã dinh cơ, cái nơi hạnh phúc với chồng con, đ� tr� v� căn nhà tồi tàn, mục nát của Bôn. Miên vẫn yêu Hoan, thương đứa con 5 tuổi, à không nh� gì nhiều v� Bôn. Miên b� dằn co đau đớn.

Vì gia cảnh của Bôn quá nghèo, đảng ủy cho một s� trai làng đến giúp sửa lại gian nhà của Bôn, trước khi đón Miên v�.

Phần Hoan, khi tr� v� nhà hay tin chồng cũ của Miên đã tr� v�, anh bàng hoàng, ngẩn ngơ. Hai v� chồng ôm nhau khóc khi nghĩ đến chia ly. Hoan nói: Anh chẳng biết anh s� sống th� nào khi không có em. Hoan đau kh�, gào thét trước s� phi lý. Miên chấp nhận s� phận, Hoan thì không.

Ngày Miên ra đi, Hoan nhìn theo, thấy Miên thẫn th� đi theo Bôn như một tên t� tù. Miên đ� lại tất c� áo quần đẹp, đ� đạc sang trọng mà Hoan đã mua tặng Miên, ch� đem theo ài b� đ� cũ mốc. Hoan nhét tiền theo cho Miên. Đứa con của Miên được gửi cho một bà dì nuôi. Miên khuyên Hoan nên lấy v�. Hoan nói c� dinh cơ là s� hữu của Miên, Hoan s� thuê một quản gia trông nom, rồi v� thành ph� buôn bán với người ch�.

Miên cho phơi khô th� c� thạch trinh hương đ� nấu nước tắm tẩy trần, khi v� � với Bôn. Căn nhà của Bôn đã được sửa sang lại, Bôn chưng hoa cho đẹp mắt. Nhưng trong nhà ch� có 5 ký gạo nhiều sạn, không nồi niêu, bát đĩa, dầu đèn. Miên khám phá tiền Hoan cho là một s� tiền lớn. Ngày đầu tiên chung sống với Bôn, Miên t� ra dửng dưng, sống như một người khách lạ�; biết mình không yêu Bôn, cuộc tr� v� này là phận s� phải chấp nhận thôi. Còn Bôn thì Trong ánh mắt yêu đương à qu� lụy của anh có một nỗi thiết tha r� dại khiến ch� mủi lòng (tr. 160). Bôn yêu Miên à tin tưởng s� có nhiều con với Miên. Nhưng khi làm tình với Miên, Bôn mới biết mình bất lực. Còn Miên sau mỗi lần chịu đựng s� chung ch�, thì vội đi tắm với th� nước tẩy trần. Miên vẫn làm bổn phận của mình: b� tiền nuôi Bôn, nuôi c� người ch� dâm ô của Bôn � bên cạnh. Bôn thường nhìn Miên, nhưng đôi mắt đẹp của Miên nhìn ào khoảng trời xa xôi là một cõi xa l� đối với Bôn. Bôn lấy làm khốn kh�, vì giải ngũ tr� v� với hai bàn tay trắng, phải ng� tay xin tiền v�. Bôn cảm thấy nhục nhã vì không th� chinh phục lại được người v� xinh đẹp mà mục đích chính của Bôn là có nhiểu con với người đó. Bôn tìm đến ông c� Phiều, một ông lão cường tráng, sành sõi v� tình dục, đ� ông bày cho Bôn những bí quyết chửa bệnh bất lực. Nhưng bí quyết của ông lão chưa thấy có hiệu qu�. Những lúc Bôn làm tình với Miên, thì Miên bất động như khúc g�, gương mặt xa vắng, hướng v� cõi riêng. Miên ghê tỡm những n� hôn đắm đuối, hôi hám của Bôn, đến nỗi Miên phải đẩy Bôn ra đ� chạy ra ngoài nôn mửa.

Bôn cũng nh� lại quảng đời đã sống qua trong chiến tranh. Có một người mà Bôn yêu mến, đặt hết lòng tin, đó là người tiểu đội trưởng của Bôn, 23 tuổi, người Hà Nội, đã dìu dắt ch� dẫn Bôn. Cái chết của anh ta xảy ra sau trận đánh � ngọn đồi 327. Tiểu đoàn của Bôn chết rất nhiều. Bôn đào m� trong rừng, chôn người tiểu đội trưởng à gi� lại cuốn nhật ký đ� sau này v� Hà Nội trao lại cho người cô. Sau đó Bôn đi tiếp ba tiếng đồng h�, chịu đói khát, ng� đêm trong rừng. Nhưng không chịu nỗi cô đơn, Bôn tr� lại ngôi m�, đào m� lên, mang theo cái xác. T� thi đã bốc mùi, một bầy kền kền theo sát. Bôn đi rất lâu trong rừng, dừng lại đ� ng� à rơi ào một giấc chiêm bao đầy bóng ma. Rồi Bôn đuối sức, bất tỉnh. Cuối cùng Bôn được lính của một đại đội khác phát hiện, h� chôn cất xác người tiểu đội trưởng à đưa Bôn ào y viện quân đoàn.

Ký ức của Bôn đưa Bôn v� một k� niệm khác. Sau một trận dội bom, đơn v� của Bôn tan rã, Bôn là người sống sót, mò mẫm tìm đường, đi b� nhiều ngày à lạc ào một làng Lào: Bản Kheo, được một cô gái Lào câm điếc cứu à cho ăn uống, ngh� ngơi, cô gái tên Thoọng. Bôn được Thoọng yêu thương, được gia đình cô quý mến. Anh cảm thấy cuộc sống d� chịu, nhận lời kết hôn với Thoọng, à tham gia ào đời sống của người dân quê Lào. Nhưng Bôn bắt đầu cảm thấy buồn nh� quê hương Xóm Núi, nh� Miên. Nỗi nh� ngày càng quay quắt, một hôm Bôn kiếm cách trốn thoát à tr� v�.

Rời k� niệm, Bôn tr� lại hiện tại, những n� lực của Bôn đ� có con với Miên ngày càng thất bại. Xá, người bạn thân của Bôn, khuyên Bôn đi nông trường kiếm k� sinh nhai, à � đấy có rất nhiều cô gái l� thì đ� Bôn chọn v�. Nhưng Bôn không muốn rời Xóm Núi, lại nữa Bôn nay sức đã yếu không mong làm được những công việc nhọc nhằn. Vì Bôn muốn có con, Xá lại mách Bôn một bài thuốc kích dục, bằng cách uống cà phê đặc với chút muối trước khi gần đàn bà. Bôn vội àng thực hành lời khuyên của Xá. Sau v� Bôn v� vập, Miên cảm thấy mình có thai, Miên không muốn đứa bé chịu ơn Hoan, à có ý định phá thai, nhưng lòng người m� không n� nào. V� phần Bôn khi biết Miên có thai thì t� ra hết lòng chiều chuộng Miên. Nhưng xảy ra một chuyện xô xát do mấy đứa con của người ch� của Bôn gây nên. Miên nổi giận, đâm bụng ào một cánh cửa đ� làm trụy thai, Bôn khóc lóc van nài Miên đ� cho đứa con được sống. Một thời gian sau, Miên ào bệnh viện thành ph� sinh một quái thai không đầu. Bôn rụng rời không còn hy vọng gì nữa.

V� phần Hoan, anh có những d� định lớn lao. Anh lo giảm bớt công việc king doanh � thành ph�, tr� v� Xóm Núi, b� tiền xây cất một trường học cho tr� con, à xây cất một nông trại � Suối Nh� hy vọng s� đưa Miên v� đấy. Hoan xem cơ ngơi của hai người như một s� hữu của Miên. Hoan thân hành đến nhà Bôn khi Miên còn � đấy, à với một thái đ� t� t�, ôn hòa, Hoan khẳng định Hoan à Miên là v� chồng chính thức, à mời Bôn đến � nhà của Miên, Hoan hứa s� giúp đ� Bôn. Miên tr� v� cơ ngơi tĩnh dưỡng à � hẳn đấy, dần dà Bôn cũng đến cơ ngơi. Nhưng giữa Miên à Bôn có s� ngăn cách rõ ràng. Miên ch� xem Bôn như một người anh; đời sống vật chất của Bôn được đầy đ�, có người quản gia chăm sóc Bôn. Ban ngày Hoan đến đón Miên à đứa con, chiều tối lại đưa hai m� con tr� v� nhà Miên. Chẳng bao lâu Miên có thai, trong thời k� này xảy ra một biến c�. Bôn vì nghĩ rằng Hoan đã phá hoại đời mình, nên tìm cách giết Hoan. Nhân mùa săn, đặc biệt có s� hiện diện của Hoan, Bôn mượn cây súng của Xá, v� Xá linh cảm điều chẳng lành, bèn báo cho Miên. Miên chạy băng qua nông trại đ� báo cho Hoan biết. Chẳng may phát súng đã n�, viên đạn trúng tay Miên, Miên b� thương � mấy ngón tay. Miên tuyên b� với mọi người rằng lỗi tại mình, vì quá táy máy với cây súng. Nhưng Hoan biết Miên nói dối đ� che ch� Bôn vì lòng cao thượng, à Hoan càng thầm phục Miên, càng yêu thương Miên. Miên h� sinh một đứa con trai, Hoan vui mừng thương quý đứa con, Hoan nghĩ nó chào đời đ� v� sau che ch� b� nó.

V� phần Bôn ngày càng thẫn th�, anh không còn ai trên đời đ� yêu thương, trò chuyện. Bôn ra nghĩa địa ngồi dưới mưa, trò chuyện với những bóng ma, với người tiểu đội trưởng. Không gian m� rộng quanh Bôn, không một bóng người.

II Những con người của thời hậu chiến

1/ Người chiến sĩ t� dãy núi Trường Sơn tr� v�

T� đầu đến cuối truyện, nhân vật Bôn không đ� người đọc dửng dưng. Những biến c� xảy ra trong cuộc đời của Bôn cho thấy anh luôn luôn là con người của thất bại, nạn nhân của bao tai họa, một con người b� thiệt thòi, mất mát những cái làm cho đời sống con người được hạnh phúc. Trước hết là tuổi tr� của Bôn, t� một thanh niên mạnh khỏe, cường tráng, học giỏi, có ý định ào đại học, anh nhập ngũ, đi chiến đấu trong nhiều năm, lúc tr� v� là một thân tàn ma dại. Bôn s� hãi cái dãy núi Trường Sơn, nó là cái nơi kinh hoàng đã tước đoạt tuổi tr� à sinh lực của anh. Khi tr� v� Bôn cũng mất người v� tr� mà anh vô cùng thương nh� khi xa cách. Nay v� anh đã thuộc v� người khác. Nhưng vì là một người ph� n� có đức hạnh, biết l� phải, nên người đó chấp nhận tr� v� sống với anh, điều này không tạo hạnh phúc cho anh mà khiến anh chịu nhiều nỗi đắng cay khác: Bôn khám phá mình bất lực, không có kh� năng tạo nên những đứa con mà anh mơ ước. Anh phải chịu thái đ� lạnh lùng, s� ghê tỡm của v�, chịu nhiều nhục nhã. Anh lại không có đ� sức đ� làm việc t� nuôi sống à nuôi v�. Anh hoàn toàn sống tùy thuộc ào một người v� không yêu anh. Rồi người v�, sau những c� gắng của anh, đã miễn cưỡng mang thai à sinh ra một quái vật không đầu, Bôn đã đến tận cùng nỗi đau xót, đắng cay. Bôn mất tất c�, còn chăng là cái danh hiệu chiến sĩ cứu quốc, mà đại diện của chính quyền � ông xã trưởng � đã long trọng tuyên b� trước mọi người: � anh Bôn là người trực tiếp góp xương máu, cho cuộc chiến tranh chống M�, giải phóng đất nước. Chúng ta có được cuộc sống thanh bình thịnh vượng, đất nước được độc lập t� ch� là nh� s� đóng góp của những chiến sĩ như anh Bôn. Những lời đẹp đ� đó đem lại được gì cho Bôn, hay đó ch� là những lời hão huyền, những lời rỗng?

Tr� lại s� mất mát v� tình yêu, Dương Thu Hương có cái nhìn bi quan v� tình yêu: ch� có tình yêu b� ngăn cản, hạnh phúc ngắn hạn, như trong truyện Chuyện tình k� trước lúc rạng đông: Vũ Sinh yêu say đắm Hạnh Hoa, nhưng b� người v� mà anh không h� yêu, lấy nhau vì áp lực của dư luận, người v� đó gây cản tr� trong nhiều năm vì ghen. Khi mọi khó khăn chấm dứt, Vũ Sinh à Hạnh Hoa được chính thức kết hôn với nhau, thì Hạnh Hoa không còn sống được bao lâu nữa. Tóm lại, Vũ Sinh à Hạnh Hoa yêu nhau trong 25 năm mà ch� sống được với nhau 6 tháng 7 ngày.

Tình yêu à hạnh phúc của Bôn cũng ngắn hạn, Bôn à Miên yêu nhau như v� chồng trong một mùa hè ngắn ngủi, rồi xa nhau trong mười bốn năm. Khi Bôn tr� v� thì tình yêu của Bôn b� hoàn cảnh cản tr�. Cái giấy báo t� đã chấm dứt cuộc đời v� chồng của Miên à Bôn. Miên vì lòng cao thượng, vì trọng bổn phận, đã chấp nhận đến sống với Bôn, nhưng Bôn thấy rõ trong những lúc làm tình, Miên lạnh lùng à t� ra ghê tỡm, rồi sau đó vội đi tắm với th� nước tẩy trần. Bôn cảm thấy nhục nhã nhưng vẫn qu� lu�, van nài Miên sinh cho đứa con. Cái thai nhi không đầu nói lên cái tai họa Bôn đem t� chiến trường về�: phải chăng anh đã b� nhiễm chất độc do M� th� xuống dãy núi Trường Sơn? Cái giấy báo t� à cái quái thai không đầu đều là những tai họa của chiến tranh. Chiến tranh đã làm tan nát cuộc đời của Bôn. Chiến tranh cũng đã cướp đi các bạn đồng đội của Bôn, nhất là người tiểu đội trưởng mà Bôn thương quý.

Khi cuộc sống vật chất của Bôn được Miên thu xếp ổn thỏa, cuộc sống đầy đ� này cũng chẳng đem lại được gì cho Bôn. Nỗi đau lớn nhất của Bôn, luôn ám ảnh anh, là nỗi cô đơn tuyệt vọng. Bôn không còn có ai bên cạnh đ� chuyện trò, thương yêu. Anh côi cút. Anh đơn chiếc tột cùng. Bôn là k� sống sót, nhưng như là một người đã chết, ch� còn biết chuyện trò với người chết.

2/ Cõi riêng của người ph� n�

Miên, người ph� n� trong truyện, cũng chịu hậu qu� của chiến tranh. Cái giấy báo t� đã biến Bôn thành một bóng ma ng� trên bàn th� đ� Miên cúng gi� hàng năm. Không ng� bóng ma hiện v� bằng xương bằng thịt làm chao đảo cuộc đời của Miên, đặt Miên trước một s� chọn lựa quá nghiêm trọng, quá lớn lao. Lý do nào đã khiến Miên quyết định rời xa hạnh phúc với Hoan đ� tr� v� với Bôn? Phải chăng do áp lực của chính quyền? Do áp lực của dư luận, của xã hội? Do áp lực của đạo đức truyền thống? Miên hoang mang không thấy rõ điều gì. Hình ảnh sương mù nói lên s� mù m� đó. Những lúc hoang mang, lạc lõng, Miên thường cảm thấy có sương mù. Sương mù ngày Miên t� biệt Hoan đ� ra đi: Sớm ấy sương mù� tại sao lại có một buổi sớm sương mù như th� sau những ngày hạnh phúc (tr. 452)? Sương mù khi Miên tr� v� cơ ngơi của mình à băn khoăn nghĩ đến Bôn: Những nỗi hoang mang vô ngôn à mù m� vẫn theo sát ch�, nó như một th� sương mù, một đám hơi ngưng đọng trong khe núi, không th� nắm bắt, không th� xua đuổi (tr. 552). Sương mù là những lúc Miên cảm thấy bất an, t� đi tìm mình. Tâm hồn Miên trong trắng, c� thạch trinh hương là biểu tượng của s� trong trắng đó. Nhưng chưa đ�, người ph� n� cần có một nơi ẩn náu, một đời sống nội tâm, một cõi riêng như tác gi� đã lặp lại nhiều lần. Một cõi riêng trong tâm hồn, nơi mà Bôn không tài nào đến được, à là nơi tạo nên một sức mạnh đ� Miên đối phó với cuộc đời. Chính vì sống với cõi riêng mà Miên có cái nhìn xa xôi, Miên như người mộng du. Cõi riêng là kho tàng vô giá của Miên. Cuối cùng quyết định của Miên rời b� hạnh phúc đ� v� sống với Bôn, nó vượt lên trên mọi áp lực của chính quyền, của dư luận, của truyền thống, quyết định v� s� hy sinh lớn lao đó nó nảy sinh t� cõi riêng của Miên.

Khái niệm cõi riêng mà Dương Thu Hương đưa ào truyện là một đòi hỏi cho người ph� n� có một đời sống nội tâm cho riêng mình, một đời sống nội tâm độc lập, không chịu ảnh hưởng, áp lực của bất c� ai. Trong cõi riêng của mình, người ph� n� cảm thấy mình có một đời sống tình cảm phong phú, không ai tước đoạt được cái kho tàng đó.

Tình cảm của Miên đối với Bôn trải qua hai giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, khi v� chung sống với Bôn, Miên t� ra lạnh lùng, ghê tởm. Miên nghĩ thà Bôn là một hồn ma ng� trên bàn th� còn có giá hơn là một gã quay v� với đôi mắt sầu u, hai má hóp sạm đen vì chứng sốt rét kinh niên, cặp môi thâm à hơi th� bốc mùi địa ngục. Cái hồn ma xa vời kia bỗng thành k� háo hức dục tình� (tr. 277). Miên nh� lúc lao ào cánh cửa đ� làm trụy thai, Miên t� ra h� hê một cách tàn nhẫn, trong khi Bôn lạy lục Miên.

Nhưng cũng có lúc Bôn làm Miên xúc động, như khi Bôn lấy trong ba lô ra cái bánh xà phòng thơm của M� mà Bôn lấy được � chiến trường à gi� trong chín năm, cái giấy bọc đã àng �, Bôn đưa cái bánh xà phòng cho Miên tắm, như một món quà rất quý. Một k� niệm khác cũng làm Miên xúc động. Miên nh� khi còn tr�, hai người đi chơi với nhau trên đồi, nhằm lúc Miên bất thình lình có kinh, Bôn vội xé áo sơ mi của mình à đưa cho Miên hai tay áo.

Trong giai đoạn hai, khi Miên tr� v� sống hẳn � cơ ngơi của mình, thì Miên cảm thấy một nỗi bất an trong lòng. Những thù oán, căm ghét Bôn không còn nữa. Miên đâm ra lo lắng cho đời sống hằng ngày của Bôn. Lòng trắc ẩn của Miên bỗng xao động. Miên t� nh� à t� xét mình: Ta không còn căm ghét Bôn? Bởi chính anh cũng chẳng sung sướng nỗi gì, bởi anh ấy cũng biết phận mình nhục nhã� nếu ta � trong tình cảnh của Bôn� (tr. 554) Ta đã từng ghê s� à căm ghét Bôn. Vì sao vậy? Ta là một người đàn bà bất công à đỏng đảnh. Liệu ta còn có th� yêu chăng? (tr. 569) Lòng trắc ẩn của Miên bùng lên mạnh mẽ�: Tội nghiệp cho Bôn…Bôn l� loi, bần hàn. Bôn thành k� trắng tay. Nếu như ta cũng như Bôn, ra đi t� tuổi mười bảy rồi sau mười bốn năm tr� v� với chiếc ba lô giống cái b� rách của gã ăn mày? Nếu ta là Bôn, là Bôn� (tr. 573)

Qua hai giai đoạn, Miên đi t� những tình cảm tiêu cực đối với Bôn đến những tình cảm xót thương à không tránh được đau đớn khi t� đặt mình � địa v� Bôn. Miên cũng là nạn nhân của chiến tranh, một nạn nhân gián tiếp.

III T� s� của Dương Thu Hương

Viết đến tác phẩm Chốn Vắng, t� s� của Dương Thu Hương đã tr� nên lão luyện. Cốt truyện có sức lôi cuốn nh� ba yếu t� được khai thác: nhân vật, không gian à thời gian, th� hiện ngh� thuật dựng truyện của tác gi�.

Cách dùng độc thoại nội tâm cho ba nhân vật chính: Miên, Bôn à Hoan, tuy không được trình bày khéo léo, đ� người đọc có cảm tưởng là độc thoại � trong cái luồng vô thức của nhân vật, trái lại, độc thoại nội tâm của Dương Thu Hương được nêu lên một cách hiển nhiên, dưới hình thức ch� in nghiêng, tuy th�, hình thức độc thoại này cũng đưa người đọc ào nội giới của mỗi nhân vật đ� hiểu rõ tâm lý của h�.

Nhưng yếu t� t� s� quan trọng nhất trong Chốn Vắng là yếu t� không gian, không gian đa dạng cho người đọc cái cảm giác mênh mông, à đồng thời không gian cũng nói lên thời gian, đi kèm với thời gian. Không gian trong rừng của dãy Trường Sơn nói lên thời chiến đấu của Bôn, với cảnh đám cháy trên đỉnh 327 đã thiêu đốt biết bao mạng người, cảnh Bôn vác xác chết đi trong rừng có bầy kền kền đuổi theo; không gian của một bản Lào nói lên thời gian Bôn đi lạc à khám phá một th� giới khác, một dân tộc khác; không gian � thành ph�, khác hẳn Xóm Núi, với những con người thuộc giới doanh thương, người đọc theo bước chân của Hoan ra tận b� biển, ặc đi ào những con đường quanh co, bí ẩn dẫn đến một nhà điếm, không gian này nói lên thời k� Hoan sống xa Miên, t� cảm thấy lạc lõng.

Đặc biệt Dương Thu Hương miêu t� một không gian phản ánh tâm trạng của nhân vật. Chẳng hạn khi Miên à Hoan sắp xa nhau, đêm cuối cùng hai v� chồng lên sân thượng nhìn cảnh vật xung quanh, trong thiên nhiên phảng phất một nỗi buồn báo hiệu những ngày sắp tới không có nhau: � gió như chẳng còn là gió mà ch� là tiếng th� dài trộm lén của k� nghi k� à s� hãi tất thảy nhân gian đành ngấu nghiến nỗi buồn của chính mình. Càng v� khuya trăng càng sáng. Nhưng chẳng phải ánh àng lộng lẫy mà là th� ánh bạc trộn cùng các tia lửa d� quang. Trăng mênh mông trùm ph� núi rừng, thôn xóm, các giải đồi hoang, các nương rẫy, tất thảy các đường nét hình khối hoà trộn thành một niềm m� ảo, một đại dương giao hoà bóng tối, ánh trăng, lửa lân tinh thoi thóp ven rừng� (tr.105). Một th� m� ảo buồn như tương lai vô định của hai v� chồng.

Một ví d� khác cho thấy cảnh thung lũng ào mùa thu có tác dụng đến tâm trạng của Bôn: Vào những sáng thu, thung lũng n� một loài hoa li ti giống những giọt sương màu lục thẫm� Hoa n� từng chùm, đong đưa muôn ngàn giọt lục trên những tầng lá dày đặc màu cẩm thạch có ánh bạc như ph� lông nhung� Bôn không phải thi sĩ nhưng sớm nay, bất chợt bắt gặp c� thung lũng bừng lên một màu lục thẫm, màu lục trong suốt long lanh tựa ánh sáng trời ngân t�, anh bỗng sững s�. Đây là quê hương, vùng đất mòn nhẵn dấu chân anh, vậy sao mãi tới hôm nay anh mới nhìn thấy loài hoa k� lạ� V� đẹp của nó khiến anh ngơ ngẩn. Anh ngồi bệt xuống c�, nhìn ánh nắng trôi dạt trên triền hoa, bỗng dưng muốn khóc, muốn rã rời đứt đoạn chân tay, muốn ai đó xiên một lưỡi lê qua trái tim anh đ� kết thúc cuộc đơn hành khốn kh� trên cõi đời� (tr. 229-230). Bôn quá kh�, muốn xa th� giới loài người, à ch� sống trong cảnh đẹp của thiên nhiên.

Tóm lại, không gian đa dạng dồn dập khiến truyện có một chiều kích mênh mông à cốt truyện sống động.

Qua truyện Chốn Vắng, Dương Thu Hương đã đi đến tột cùng nỗi khốn kh� của con người b� chiến tranh nghiền nát; con người sống sót t� chiến trường tr� v� quê hương mình như một k� xa l�, tuy còn sống nhưng k� như đã chết. Hai cảnh tượng mâu thuẫn ào đầu truyện à cuối truyện th� hiện cái thân phận bi đát của người t� chiến trường tr� v�. Truyện khởi đầu với một quang cảnh tấp nập: đám đông dân chúng � Xóm Núi tập hợp trước nhà à trong nhà Miên với s� hiện diện của ông xã trưởng, đ� đón người chiến sĩ t� mặt trận tr� v�, người chiến sĩ được vinh danh vì đã góp xương máu đánh đuổi M�, dành độc lập cho nước nhà. Vào cuối truyện, người chiến sĩ bơ vơ, côi cút trong một nghĩa địa hiu quạnh, ch� còn biết chuyện trò với người chết. Những tai họa của chiến tranh cũng gây bao ng� nghiêng, đau xót cho người thân yêu của nạn nhân.

 •  0 comments  •  flag
Published on April 24, 2023 03:45

April 21, 2023

�����ng Ti���n : �����c c�� Thanh T��m Tuy���n


Ngu���n

(C�� k��m th��m l��m ph��� l���c m���t b��i th�� t��� tr��o c���a TTT vi���t n��m ��ng 36 tu���i)

--

Nh�� th�� Thanh T��m Tuy���n qua �����i tr��a ng��y 22 th��ng 3-2006, t���i th��nh ph��� Saint Paul, Minnesota, Hoa K���, th��� 70 tu���i.


H��m sau, b���n hi���n Ph���m Ph�� Minh, b��o tin �� y��u c���u vi���t b��i, ch��� c���n kho���ng 2700 ch���, trong hai ng��y, cho k���p b��o Th��� K��� 21 l��n khu��n. T��i lo to��ng l��n: hai ng��y th�� ����o ����u ra 2700 ch��� ��� m���t t��c gia n���i ti���ng l�� kh�� kh��n �� kh�� t��nh ? Gi�� m���ng ch��� ngh��a c���a t��i gi���i l���m l�� ��i ba tr��m ch���, th��i th�� ����nh vi���t trong gi���i h���n ����.


Thanh T��m Tuy���n l�� m���t t��c gia ch��nh y���u ���� l��m m���i n���n ��n h���c Mi���n Nam, tr�����c 1975, �� g��p ph���n t���o n��n m���t kh��c qu��nh cho ��n h���c Vi���t Nam n��i chung trong n���a sau th��� k��� 20. ��ng ���� l��m m���i c��u th��, b��i th��, �� th�� �� quan ni���m thi ca Vi���t Nam. ��ng c��ng l��m m���i c��u ��n xu��i, c��ch k��� chuy���n b���t �����u t��� truy���n B���p L���a.


��ng du nh���p ngh��� thu���t ph����ng T��y b���ng c��ch �����c tr���c ti���p, kh��ng kinh qua tr�����ng h���c Ph��p thu���c nh�� c��c nh�� ��n nh�� th�� l��c tr�����c. ���nh h�����ng ph����ng T��y do ���� c�� t��nh c��ch tr���c ti���p, t��� do �� s��ng t���o. Ng�����c l���i, ��ng c�� kh��� n��ng thi���t l���p quan h��� ���u c�� �� m���t thi���t gi���a c��c b��� m��n ��n h���c �� ngh��� thu���t : Th��, V��n, Nh���c, H���a, nh�� ��� c��c n�����c ph����ng T��y.


V��� n���i dung ch��nh y���u, ch���t li���u trong th�� ��n Thanh T��m Tuy���n l�� �� th���c th���t b���i. Th���t b���i c���a con ng�����i tr�����c �����nh m���nh n��i chung, c��� th��� l�� s��� b���t l���c c���a giai c���p tr�� th���c ti���u t�� s���n Vi���t Nam tr�����c th���i cu���c. Vi���t ��n, l��m th��, l��m ngh��� thu���t n��i chung, l�� c��� g���ng �����t qua s��� th���t b���i ����, bi���n n�� th��nh ngh��� thu���t.


Thanh T��m Tuy���n l�� ng�����i s��u s���c, uy��n b��c, t��i hoa, nghi��m t��c, t�� c��ch �� ti���t th��o.


***


Sau ����y l�� ph���n ph��t tri���n :


Thanh T��m Tuy���n t��n th���t l�� Dz�� ��n T��m, sinh ng��y 13 (c�� n��i ghi 15) th��ng 3 n��m 1936, t���i Vinh, Ngh��� An. Trong b��i Th�� M���ng N��m tu���i, l��m n��m Nh��m T�� 1972, ��ng ���� k��� chi ti���t ti���u s���.


T��� 1952, ��ng ���� ��i d���y h���c, tr�����ng Minh T��n, H�� ����ng �� c�� truy���n ����ng b��o Thanh Ni��n, H�� N���i.


Sau ����, ho���t �����ng trong T���ng H���i Sinh Vi��n H�� N���i, c��ng ���i nh���ng ng�����i s��� tr��� th��nh b���n ��n ngh��� ��� sau : Do��n Qu���c S���, Nguy���n S��� T���, Tr���n Thanh Hi���p, c��ng ch��� tr����ng nguy���t san L���a Vi���t, r���i ��o Nam.


T���i S��i G��n, 1955, ��ng vi���t cho c��c tu���n b��o D��n Ch���, Ng�����i Vi���t �� n���i ti���ng t��� nh���ng t��c ph���m �����u tay, t���p th�� T��i Kh��ng c��n C�� �����c, 1956, �� truy���n B���p L���a, 1957. Th���i ��i���m n��y, ��ng t��ch c���c tham gia bi��n t���p b��o S��ng T���o (1956-1960) do Mai Th���o �����ng t��n, �� ��ng th�����ng �������c x���p ��o �� nh��m �� S��ng T���o, c�� ���nh h�����ng l���n ٰ�� ��n h���c Mi���n Nam su���t m���t th���p ni��n.


1962, b��� �����ng vi��n ��o tr�����ng S�� quan Th��� �����c, �������c gi���i ng��, r���i t��i ng�� trong Qu��n l���c Vi���t Nam C���ng H��a, ph��� tr��ch ch��� y���u vi���c hu���n luy���n ��n h��a, �� t��m n��m qu��n ng�� ch��a n��� m���t ph��t s��ng ���i �����ch �� (1972), c���p b���c cu���i c��ng l�� �����i ��y. Sau 1975, b��� b���t ��i h���c t���p, trong h��n m�����i n��m, t���i nhi���u tr���i c���i t���o Mi���n B���c. Cu���i c��ng sang �����nh c�� t���i Hoa K��� t��� �����u th���p ni��n 1990. ��ng qua �����i �� ung th�� ph���i, t���i n��i c�� ng���.


Thanh T��m Tuy���n l�� t��c gi��� kho���ng m�����i �����u s��ch ; ba t���p th�� : T��i Kh��ng C��n C�� �����c (1956), Li��n - ����m - M���t Tr���i T��m Th���y (1964, S��i G��n), Th�� ��� ����u Xa (1990, M���). Ba truy���n : B���p L���a (1957), Khu��n M���t (1964), D���c �������ng (1967). Ba ti���u thuy���t : C��t L���y (1966), M�� Kh��i (1970), Ti���ng �����ng (1970). M���t ��� k���ch ng���n : Ba Ch��� Em (1965). M���t phi���m lu���n T���p Ghi (1970). ��ng c��n nhi���u t��c ph���m ch��a xu���t b���n, �� d��� nh�� ti���u thuy���t Ung Th�� ����ng nhi���u k��� ٰ�� b��o V��n, l�� m���t t��c ph���m quan tr���ng.


Mi���n Nam Vi���t Nam nh���ng n��m 1955-1960 b���ng l��n m���t sinh kh�� ��n h��a. H���ng tri���u ng�����i t��� B���c di c�� ��o Nam, nh���ng ng�����i t��� n��ng th��n b�����c ��o, hay tr��� ��� th��nh th��� sau chi���n tranh, t��nh h��nh an ninh �� gi�� c��� ���n �����nh, c��c tr�����ng trung �� �����i h���c ph��t tri���n, s��ch b��o, ��i�� nh���c, nh���p k���u ��o ���t ���i gi�� r��� nh��� ngo���i vi���n. Th�� Thanh T��m Tuy���n xu���t hi���n trong b���i c���nh ����. ��t ng�����i mua �� c���m trong tay t���p th�� T��i Kh��ng C��n C�� �����c, nh��ng nhi���u ng�����i, nh���t l�� gi���i thanh ni��n, �����c th�� ��ng ٰ�� t���p ch�� S��ng T���o, b��n c���nh th�� hi���n �����i kh��c c���a T�� Th��y Y��n, Qu��ch Tho���i, Nguy��n Sa, Tr���n Thanh Hi���p, Ng�����i S��ng Th����ng.


Ng�����i �����c theo d��i, t��m hi���u, ch��� th���t s��� y��u th��ch th�� kh��ng nhi���u ; c��ng c�� ng�����i, c�� b��i b��o ch�� tr��ch l�� th�� l���p d���, b�� hi���m, h�� n��t.


M�����i l��m n��m sau, 1973, khi s��� nghi���p th�� ��n Thanh T��m Tuy���n ���� an ���, b��o V��n ���� ra m���t s��� �����c bi���t ��� ����� t��i n��y, ng��y nay l�� t�� li���u hi���m qu��. Tr��n b��o n��y, L�� Huy Oanh, nh�� bi��n kh���o chuy��n ��� th��, ���� c�� hai b��i : m���t b��i k��� l���i qu�� ٰ��h ti���p x��c th�� Thanh T��m Tuy���n, t��� ch��� gh��t b��� �����n y��u th��ch ; m���t b��i gi���i th��ch �� l���i th�� Thanh T��m Tuy���n �� qua b��i Ph���c Sinh n���i ti���ng trong s��� khen ch��, ���i nh���ng c��u : T��i bu���n kh��c nh�� bu���n n��n��� T��i bu���n ch���t nh�� bu���n ng������


T��i Kh��ng c��n C�� �����c c�� l��� ch��� l�� l���i t��m nguy���n nh�� khi nh�� th�� n��i ���t��i g���i t��n t��i cho ����� nh������, hay ���c�� ng�����i c���m s��ng b���n ��o �����u/ �����n n��� nh���p ba / kh��ng ch���t���. Ng�����i �����c b���c m��nh �� nh���ng l���i l��� l���m nh�� th��� th�� ��t, nh��ng nhi���u ng�����i ph���n n��� �� l���i th��ch th���c in ��� �����u s��ch :


��� ����y t��i l�� ho��ng ����� �����y ����� quy���n uy. B���i �� ng�����i ��o trong �����t ��ai c���a t��i, ng�����i ho��n to��n t��� do. ����� cai tr��� t��i c�� nh���ng lu���t l��� tinh th���n m�� ng�����i ph���i th���n ph���c n���u ng�����i mu���n nh���p l��nh th���. Ng�����i ho��n to��n t��� do. V�� c�� th��� n��m cu���n s��ch ra c���a s��� ��.


L�� Huy Oanh k��� l���i r���ng : �� tr�����c ���� t��i ���� qu���ng t���p th�� qua c���a s���, r���i l���i nh���t l��n, ٰ�� tr���i nh��n n�� m���t h���i l��u tr�����c khi t��� t���, r���t t��� t��� ���p n�� ��o ng���c �� (b��o V��n ���� d���n, tr.8). D�� nhi��n ����y l�� c��ch n��i t�����ng ٰ��g.


Tr�����ng th��nh trong kh��ng chi���n ch���ng Ph��p, Thanh T��m Tuy���n nh���t �����nh ph���i bi���t c��u th�� ph�� th��� th���i 1946, nh�� Nh��� M��u c���a Tr���n Mai Ninh, ����o C��� c���a H���u Loan, S��ng m��t trong nh�� s��ng n��m x��a c���a Nguy���n ����nh Thi. Nh��ng d�� ph�� th���, c��u th�� n��y ���n c��n gi��� ���n ��i���u. Thanh T��m Tuy���n ph�� ��� c��i ��� ng��� ��m c���a c��u, hay b��i th�� : lo���i tr��� ���n, kh��ng theo nh���p c���a ng��n ng���, x��o tr���n thanh ��i���u b���ng tr���c ; mu���n nh�� th���, ��ng ph���i s���p x���p l���i �� t�����ng, h��nh ���nh, ����� l��m m���i ng��n ng���. Th�� x��a ��em t�� t�����ng ra �� di���n ca ��, c��n Thanh T��m Tuy���n th��o g��� gu���ng m��y ng��n ng��� ra t���ng b��� ph���n r���i l���p gh��p l���i th��nh nh���ng ch���c n��ng m���i, trong ��n b���n m���i.


D���a ٰ�� l���i Nietzsche, ��ng g���i ����y l�� quan ni���m ngh��� thu���t Dionysos �����i l���p ���i quan ni���m Apollon, �� ngh��� thu���t ph�� ��� nh���ng h��nh th���c s���n c�� h���n lo���n trong nh���ng ni���m c���m x��c, m���t ngh��� thu���t c���a say s��a, m���t ��� �����p h��i h��ng m���i r���, ngh��� thu���t b���t ngu���n t��� m���t nh��n sinh quan bi th���m ��.


C��u n��y trong b��i N���i Bu���n Trong Th�� H��m Nay, Thanh T��m Tuy���n vi���t n��m 1955 - khi ��ng 19 tu���i - l�� m���t ��n ki���n c�� b���n, trong l�� lu���n ��� th��. Trong ch���ng m���c n��o ����, n�� ti���p n���i b��i M���y �� Ngh�� ��� Th�� c���a Nguy���n ����nh Thi n��m 1949, ��� nguy��n t���c �� l�� thuy���t. V��� m���t n���i dung �� th���c ti���n s��ng t���o, Thanh T��m Tuy���n ��i xa h��n.


Ch���t hi���n �����i trong th�� ��ng m���t ph���n do ���nh h�����ng th�� th��� gi���i, ch��� y���u l�� th�� Ph��p, t��� Rimbaud, Lautr��amont �����n Apollinaire, nh���t l�� th�� Si��u Th���c c���a nh��m Breton, Eluard, m�� ��ng ti���p thu tr���c ti���p, m�� kh��ng kinh qua nh�� tr�����ng Ph��p thu���c nh�� th��� h��� ��i tr�����c. Thanh T��m Tuy���n kh��ng h���c ����ng b��i b���n nh�� Xu��n Di���u, V�� Ho��ng Ch����ng, cho n��n t��� do h��n. Xu��n Di���u, ��� gi��, ���n m�� �����c l��m m���t Ronsard. Thanh T��m Tuy���n th���o ti���ng Ph��p, ham �����c, n��n ti���p x��c �������c ���i nhi���u t��c gi��� m���i ٰ�� th��� gi���i nh�� Laurence Durrell hay Solzhenitsyn qua ti���ng Ph��p. T��� ����, th�� ��ng c�� ch���t qu���c t���, trong n���n C���ng H��a Th��� Gi���i :


C��c anh C���ng H��a ���� chi���n �����u cho T��y Ban Nha


X��� s��� Lope de Vega Garcia Lorca M���t Breton t��nh ��i��n c��n n���c n��� M�� Hy ���ng Malraux c��n th���n th���c V�� m��i Ernest c��n ti���c th����ng Andalousie ����i qu��n khi��u �� Vi���t Nam ���m y���u qu��n ca dao


C��u ���qu���c t��� ca��� c���a Thanh T��m Tuy���n nhi���u ng�����i thu���c nh���t c�� l��� l�� c��u ����ng ٰ�� b��o S��ng T���o, 1957:


H��y cho anh kh��c b���ng m���t em

Nh���ng cu���c t��nh duy��n Budapest

Anh m���t tr��i tim em m���t tr��i tim

. Ch��ng k��o �����y �������ng chi���n xa �����i b��c .


B��i n��y l��m ��o thang 12- 1956, m���t th��ng sau khi H���ng Qu��n Li��n X��, nh��n danh kh���i qu��n s��� V��c- x��- vi ٰ�� ng��p Hung-ga-ri �� th��� ���� Bu-��a-pet


Thanh T��m Tuy���n ch��a bao gi��� ra kh���i Vi���t Nam cho �����n ng��y sang Hoa K��� �����nh c�� ��nh vi���n. Nh��ng th�� ��ng �����y nh���ng th��nh ph��� : V��c-x��-Vi, B��c-Lin, B��nh Nh�����ng, B���c Kinh, Moscou, Praha, Paris, Madrid, Bruxel, Gen��ve. Nh��ng kh��ng c�� l��y tre, con ����, b��� d��u, n����ng s���n. Th�� Thanh T��m Tuy���n l�� th�� th��nh ph��� : th�� Ph��p, �����n Prevert l�� ho��n to��n ���� th��� h��a ; th�� Vi���t Nam, �����n Thanh T��m Tuy���n c��ng qu��nh ��o ���� th���. X��a kia, Nguy���n B��nh ���� m�� Ph�����ng Ch��o l��ng �����ng ; g���n h��n, ��inh H��ng c��n nh��� th��ng gi��ng qu�� b���n h���i ����m r���m ; �����n Thanh T��m Tuy���n T��i Kh��ng C��n C�� �����c l�� t��n m���t b��i th�� d�����i d���ng h���p x�����ng hi���n �����i, ���i nhi���u gi���ng h��t, �� c�� gi���ng thi s�� :


T��i ���� ch���t ngh���n ng��o

��m t��nh y��u t��� do ch���t ng���c t��i ch���t �� ch���i t���

�����ng ai g���i t��i l�� thi s��

(���)

H��m nay t��i d��� h���i h��m nay d��ng m���t nh��n h��m nay d��ng l���i d���u c�� �����c ph��t tan t��nh t��i kh��ng c��n c�� �����c


��ng gi�� : t��i kh��ng c��n c�� �����c

H���p x�����ng : t��i kh��ng c��n c�� �����c

Em g��i : t��i kh��ng c��n c�� �����c


H���p x�����ng : kh��ng ai c��n c�� �����c kh��ng ai c��n c�� �����c


Th�� Thanh T��m Tuy���n khi ng��n vang h���p x�����ng, khi u u���n ti���ng k��n �����ng :


M���t ng�����i da ��en m���t kh��c h��t ��en

B���u tr���i ��en s��u kh��ng c��ng

Nh���ng gi��ng n�����c m���t

X�� n��t th��n th��� b���ng ti���ng k��n �����ng

B���ng gi���ng c���a m��u c���a t���y c���a h���n b���t �����u ng��y th��ng

Gi���a r���ng kh��ng l���i r���ng m��i tr���ng kh��ng (���)

V�� blues kh��ng xanh, �� ��i���u blues ��en Tr��n m��u da n���c n���

(��en, S��ng T���o, s��� 8, th��ng 5-1957)


Th�� Thanh T��m Tuy���n, t��� n��, l�� m���t th��� gi���i, �� �����ng th���i m���t kh��ng gian nh��n ra th��� gi���i. ����y l�� �����c t��nh c���a th�� Thanh T��m Tuy���n, ��� nh���ng nh�� th�� kh��c d�� r���t hi���n �����i, c��ng kh��ng c��, ���c kh��ng r�� n��t. V�� d��� trong th�� T�� Th��y Y��n, ch��� y���u ta th���y th���m k���ch Vi���t Nam ; th�� L�� �����t ch��� y���u ph���n ��nh t��m c���nh ng�����i d��n B���c B��� ; th�� D����ng T�����ng ����a ��o nhi���u ti���ng n�����c ngo��i, th���nh th��t gi���t m��a d����ng c���m t��m m���ng scheherazade, ���n l�� c��i li���c nh��n ra th��� gi���i, kh��ng ph���i l�� t���m nh��n s��u th���m, x��u x��, xo��y ��o th��n ph���n l��m ng�����i, ch��� y���u l�� ng�����i nh�����c ti���u. N��i nh�� ���y, kh��ng c�� ng��� �� r���ng th�� Thanh T��m Tuy���n nh��� t��nh c��ch d��n t���c. Ph��n bi���t d��n t���c ���i nh��n lo���i l�� phi���n di���n : trong th��� gi���i c�� Vi���t Nam �� trong Vi���t Nam c�� th��� gi���i. Trong Guernica c���a Picasso c�� B���n Tre, trong tranh kh���c g��� ����nh l��ng Vi���t Nam c�� Picasso. T��i n��i th�� Thanh T��m Tuy���n trong h��nh th���c �� n���i dung l�� m���t b�����c ngo���t trong ngh��� thu���t �� t��m th���c Vi���t Nam l�� ���y.


Tuy nhi��n c��ng ph���i ghi nh���n ���i ��t nhi���u ti���c r��� l�� l���i th�� Thanh T��m Tuy���n kh��ng c�� ng�����i th���a k���. B���n th��n Thanh T��m Tuy���n ��� sau, trong t���p Th�� ��� ����u xa c��ng tr��� ��� ���i nh���ng th��� th�� truy���n th���ng. Nh��ng ����y l�� nh���ng b��im th�� l��m trong lao l��, trong nh���ng ho��n c���nh �����c bi���t, kh��ng cho ph��p ch��ng ta suy di���n ��� l�� thuy���t. D�� sao ��ng ���� m��� ra nh���ng ch��n tr���i m���i �� c��ch t��n quan ni���m thi ca.


C�� ai ���� ���� vi���t ��� ��m h�����ng nh���c blues trong th�� Thanh T��m Tuy���n, t��i ch��� bi���t ��ng ���� thi���t l���p quan h��� m���t thi���t gi���a c��c b��� m��n ngh��� thu���t. ��i���u n��y, ng��y x��a, nh��m T��� L���c ���� l��m, nh��ng c��n h���i h���t, d�� r���ng nh�� ��n Nh���t Linh, nh�� th�� Th��� L���, kh���i �����u l�� nh���ng sinh vi��n tr�����ng M��� Thu���t. Th���i ����, h��� ch��� �����t nh���ng t��c ph���m ngh��� thu���t b��n c���nh nhau. H���a ho���n l���m m���i c�� b��i Nguy���n Tu��n ��� tranh Nguy���n Phan Ch��nh. ��� Vi���t Nam, kh��ng c�� nh�� th�� s��nh h���i h���a nh�� Baudelaire, c��ng kh��ng c�� t��nh b���ng ���u gi���a c��c nh�� th�� nh�� Aragon, Eluard ���i Picasso hay Chagall ��� Ph��p. Thanh T��m Tuy���n th���t s��� mu���n b���c c���u gi���a c��c b��� m��n ngh��� thu���t, nh���t l�� gi���a th�� �� h���i h���a, �� th��n thi���t ���i c��c h���a s�� Th��i Tu���n, Ng���c D��ng, Duy Thanh, b��i Nh��n ngh�� ��� H���i h���a vi���t n��m 1956 ��� hai m����i tu���i ��� ��ng ����� t���ng ba ng�����i ���y.


H���a s�� Th��i Tu���n k��� l���i r���ng trong m���t cu���c tri���n l��m n��m 1958, ��ng c�� b���c s��n d���u ��� m���t ng�����i ����n ��ng �����i m�� ��eo ���ng s��o ٰ�� vai, ch���ng m���c n��o ����, l�� m���t ch��n dung t��� h���a ; ��ng kh��ng bi���t �����t t��n l�� g��. Thanh T��m Tuy���n ����� ngh��� g���i l�� H��a Th��n, Th��i Tu���n r���t t��m �����c. �� nh�� th�� : anh ��� c��i g�� th�� c��ng l�� h��a th��n ��o b���c h���a, tranh n��o r���i c��ng th��nh ch��n dung h���a s��. Nghe chuy���n, t��i c��� ngh�� Thanh T��m Tuy���n m�����n �� t��� m���t t���a ����� ti���u thuy���t c���a Kafka. �����c l���i b��i b��o n��i ٰ��, t��i m���i ��� l��� ��ng tham chi���u ��o m���t chuy��n kh���o ��� ngh��� thu���t c���a Malraux Nh���ng h��a th��n c���a Apollon ��� les M��tamorphoses d���Apollon, 1951, �� ��ng th�����ng t��m �����c ���i Malraux.


��ng vi���t trong b��i Nh��n ngh�� ��� H���i h���a :


t��i c��ng nh���n ngh��� thu���t nh�� m���t ngh��� nh�� m���i ngh��� kh��c khi t��i hi���u r���ng mu���n l��m �������c ngh��� thu���t ng�����i ta c��ng c���n h���c h���i, luy���n t���p nh�� t���p s��� b���t c��� ngh��� g��. �����n ���� th��i. Khi nh���ng nh�� ngh��� s�� ch��n ch��nh, ����� b���o �����m s��� th��nh th���c c���a t��c ph���m, ���� mang sinh m���nh ch��nh m��nh ra th��ch �����, th�� l��c ���y ngh��� thu���t kh��ng c��n l�� m���t ngh��� n���a, n�� l�� h��nh �����ng si��u vi���t c���a nh��n lo���i trong cu���c t��m ki���m �����i s���ng ch��nh ����nh �� (b��o V��n, s��� ���� d���n, tr. 78).


��o���n tr��ch ��n n��y c�� th��� t��m l�����c quan ni���m �� s��� nghi���p ��n th��, ngh��� thu���t c���a Thanh T��m Tuy���n, �� l��m k���t t��� cho b��i n��y.


Ch��ng t��i g���i th��m ��o ���� ni���m k��nh tr���ng �� th����ng ti���c kh��n ngu��i ���i m���t D��ng Su���i Trong Xanh ���� l���n s��u ��o l��ng �����t, ���� tr��� ��� c��i th���y chung. M���t d��ng th�� �����i �����i thao thi���t nu��i d�����ng T��nh Y��u �� Qu�� H����ng trong m���i ch��ng ta, cho m���i ch��ng ta trong trong th��n ph���n l��m ng�����i, l��m ng�����i trong hay ng��ai �����t n�����c, lu��n lu��n trong nh��n lo���i.

Trong truy���n B���p L���a, s��ng t��c n��m hai m����i tu���i, Thanh T��m Tuy���n ���� h��� m���t c��u k���t, ����� �����i,--- khi hiu h���t, khi ng���i s��ng trong t��m th��c th��� h��� ch��ng t��i :


Anh y��u qu�� h����ng �� c��ng �� anh y��u em �� c��ng ��.

�����i ng�����i, �� c��ng r���i c��ng �����n ���y th��i. V�� c��ng Thanh T��m Tuy���n.

Thanh. T��m. Tuy���n. Thanh T��m Tuy���n.


Orleans, ng��y 24-3-2006

______


Thanh T��m Tuy���n, b��o V��n, s��� 199, th��ng 4-1972, S��i G��n.



***

PH��� L���C"THANH T��M TUY���N& M���T THO��NG T��� TR��O

Trong m���t b��i vi���t ��� Thanh T��m Tuy���n ٰ�� trang Fb Hu���nh DuyL���c 27-5-2021 t��i th���y t��c gi��� c�� d���n ra b��i th�� g���i l�� ���Th�� m���ng n��m tu���i��� l��mn��m Nh��m T�� (1972) c���a t��c gi��� nh���ng ���T��i Kh��ng c��n C�� �����c��� (1956) ���B���p L���a���(1957)...

Nh���n th���y b��i th�� c�� c��i d���ng t��� tr��o r���t hi���m g���p - nh���t l�� khi��ng m���i ��� tu���i 36 - t��i xin ch��p l���i sau ����y



M���NG CU NGH��� BA M����I B���Y TU���I.

Ba m����i b���y tu���i.

M���t ���, b���n con ��� ba trai, m���t g��i.

Non ch���c quy���n s��ch in, g���n 20 n��m ��n ngh��� (h��n ki���p ��o���ntr�����ng Ki���u)

Th��, k���ch, truy���n ng���n,d��i �� t���p nh���p.

Non ch���c ng��n trang, ����ng b���a b��i

��� k��� ����� nh���t ���

ch���ng bu���n thu l�����m

li���ng nh��t trong ng��n,h���c, t���, k���, th��ng, r����ng...

nh��m l���a l��t n���i

�������c ch�� bai, �������c khen ng���i,

�������c c��ng k��ch, �������c t��n d����ng,

�������c cho��ng hoa, �������c l��ng m���. ���n ��o.

�������c g���i nh�� ��n, nh�� th�� mi���n Nam. T��y ti���n.

Ti���n phong, �����c l���p ���i ng�����i n��y.

Ph���n �����ng, tay sai ���i k���n���.

M��a g���y �����n hoang ���i����m kia (C��ng vui!)

Kh��ng th��� h���i vi��n ��n ngh���.

Kh��ng ch��n ��o��n th��� hay �����ng ph��i.

Kh��ng th��� l���c nh�� th��� (LaM�� ���c Tin L��nh) hay ch��a chi���n (���n Quang ���c Qu���c T���).

Kh��ng thi���t T���, H���u, Trung, Si��u.

M��ng m��ng.

Hoan h��� m��ng m��ng.

Nghi��m t��c m��ng m��ng.

Ch��a m���t ng��y r���i ch��n kh���i n�����c.

M�� nh��� Paris, m���i th��� ph���, m���i th��nh ph���, ch���n ����m ����ng t��� t���pchen ch��c �� hiu qu���nh ��� ch��a quen nh�� ���� th��ng t���.

Phi��u l��u x�� nh�� x�� b���p, t���u qu��n tr�� ����nh, ph�����ng ph��� ngao du.

Ng��� ng���n d��m ba m���i t��nh c��m. Tuy���t ���ng������

***

T��� kinh nghi���m c���a t��i, nh��n ��o gi���i nh�� ��n, r���t hi���m g���p - n���u nh��kh��ng n��i l�� kh��ng c�� - l���i t��� tr��o ki���u n��y.

�����y l�� t��i n��i ch��� y���u ��� gi���i��n ch����ng H�� N���i n��i t��i h��nh ngh���. Trong c�� quan ����n ��� lu��n c�� h���p h��nh ki���m��i���m �����nh k��� �����y nh��ng ng�����i ta lo khoe m��nh l�� ch��nh ����� c��n l��n l����ng ����� b���t�� do ���� d��� ��n s��ch in b��o ch��� ai d���i g�� l���y ��ng t��i ��� b���i n��y.

C�� m���y ai t��nhchuy���n �����i di���n ���i m��nh �� xem x��t m��nh trong c��i m��ng lung m�� r��nh m���ch c���al���ch s���.

Ph���i c�� m���t ���n ��n ho�� th��m ���u l���m �� tr�����c ti��n trong m���t x�� h���i th���nhtr��� l���m ng�����i ta m���i c�� th��� c�� m���t tri���t l�� s���ng bi���t ��i���u nh�� TTT ٰ��h b��y �������y.





















 •  0 comments  •  flag
Published on April 21, 2023 08:48

Vương Trí Nhàn's Blog

Vương Trí Nhàn
Vương Trí Nhàn isn't a ŷ Author (yet), but they do have a blog, so here are some recent posts imported from their feed.
Follow Vương Trí Nhàn's blog with rss.